Wpadają głównie dilerzy

Z sondy przeprowadzonej przez „Rz" w kilkudziesięciu prokuraturach w kraju wynika, że śledczy sporadycznie umarzają postępowania za posiadanie nieznacznej ilości narkotyków. Większość złapanych okazuje się albo dilerami, albo posiada co najmniej kilka działek, nie sposób więc uznać, że ma je na własne potrzeby. To oznacza, że alarmistyczne opinie sugerujące, iż więzienia są pełne osób, które trafiły tam, bo raz zapaliły skręta, okazują się mocno przesadzone.

Jak działa nowe prawo

Trzy miesiące temu po burzliwej dyskusji weszła w życie nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, dzięki której osoba przyłapana z niewielką ilością narkotyków może uniknąć kary. Jeżeli zatrzymany ma je na własny użytek, karanie byłoby niecelowe, a szkodliwość czynu niewielka. Z sondy „Rz" wynika, że liczba umorzeń z powodu posiadania małej ilości narkotyków w kilku prokuraturach nie przekraczała 10 proc. spraw. Jednak w większości miejsc nie było ich wcale.

Mają więcej niż działkę

33-letni Rafał S. złapany przez policjantów w Warszawie miał przy sobie działkę heroiny 0,36 grama. Twierdził, że narkotyk ma dla siebie, jest od dziesięciu lat uzależniony i skierowany do programu leczenia metadonem. Tę sprawę umorzono.

– Uznaliśmy, że ilość narkotyku rzeczywiście jest nieznaczna i ściganie człowieka uzależnionego byłoby niecelowe – mówi „Rz" Artur Oniszczuk, wiceszef Prokuratury Rejonowej Warszawa-Praga-Północ. Na ponad 100 spraw o posiadanie narkotyków, jakie wpłynęły tu od 9 grudnia 2011 r., 11 umorzono ze względu na małą ilość na podstawie art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

To jednak wyjątek. W wielu prokuraturach rejonowych na Mazowszu (w Pruszkowie, Grodzisku Mazowieckim, Piasecznie, Legionowie i Otwocku) nie było żadnego takiego przypadku. Podobnie na Żoliborzu i w  dwóch prokuraturach w  Śródmieściu w Warszawie oraz na Śląsku. Żadnej sprawy nie umorzono w tym trybie w Będzinie, Bytomiu i Jaworznie.

W Chorzowie i prokuraturach rejonowych Katowice-Wschód i Katowice-Południe odstąpiono od ścigania w jednym przypadku. To kropla w morzu, jeśli zważyć, że od kiedy weszła nowelizacja, prowadzono w każdej od kilkunastu do kilkudziesięciu spraw o posiadanie narkotyków.

Śledczy nie mają problemów z ustaleniem, co to „nieznaczna" ilość. Jedni przyjmują, że to jedna działka (do 1 grama). Inni – że dwie (do 2 gramów). – Mamy ustalone dawki jednorazowego użycia. Choć uzależniony może brać więcej i każdy przypadek trzeba rozpatrywać indywidualnie – mówi Paweł Śledziecki, szef Prokuratury Rejonowej Warszawa-Praga-Północ.

Złapani przy okazji

Nie ma danych, ilu zatrzymanych wysłano na leczenie. Nowelizacja przewiduje, że prokurator może zasięgnąć opinii specjalisty terapii uzależnień. – Do dyspozycji prokuratorów jest ok. 70 takich ekspertów, są w każdym województwie. Na razie rzadko wykorzystywani – mówi Piotr Jabłoński, dyrektor Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii.

Profesor Piotr Kruszyński, karnista z UW, nie dziwi się, że prokuratorzy ostrożnie stosują nowy przepis. – Boją się zarzutów, że są zbyt łagodni albo są za legalizacją narkotyków – ocenia. Podobnie widzi sprawę Barbara Wilamowska, koordynator ministra sprawiedliwości do spraw Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii: – Trzeba trochę czasu, żeby prokuratura nabrała przekonania o słuszności nowych rozwiązań i korzyściach społecznych, jakie z nich płyną.

Innego zdania są jednak śledczy. – Działania policji, która dokonuje zatrzymań, nie są nakierowane na łapanie drobnych użytkowników narkotyków. Oni zwykle wpadają przy okazji zatrzymywania dilerów – uważa Artur Ott, prokurator rejonowy w Bytomiu. W trybie art. 62a nie umorzono tam żadnej sprawy.

– Być może diagnoza, że w więzieniach jest dużo osób, które trafiły tam za posiadanie niewielkiej ilości narkotyków, była przesadzona – komentuje prof. Brunon Hołyst, kryminolog.