Nowi obłąkani

Wyobraźcie sobie połączenie najgorszych cech metamfetaminy, kokainy, PCP, LSD i ecstasy – to właśnie charakteryzuje sole do kąpieli, którymi masowo narkotyzują  się Amerykanie. Przed pojawieniem się w USA sole zalały Wielką Brytanię. Eksperci twierdzą, że znaczna część zapasów pochodzi z Chin i Indii.

Dr Jeffrey J. Narmi nie mógł uwierzyć w to, co zobaczył tej wiosny na ostrym dyżurze w Schuylkill Medical Center w Pottsville w stanie Pensylwania. Trafiali tam pacjenci do tego stopnia pobudzeni, agresywni i obłąkani, że każdego z nich musiała pacyfikować spora grupa medycznego personelu.

Osoby te zażyły pobudzające specyfiki nowego typu, zwane potocznie "solami kąpielowymi". Nieraz nawet duże dawki środków uspokajających nie wystarczały, by złagodzić objawy.

– Niektórych przyjęto na noc, by udzielić im pomocy, po czym przeniesiono na oddział psychiatryczny – mówi Narmi. – Ludzie ci byli w bardzo złym stanie, zupełnie pozbawieni kontaktu z rzeczywistością.

Podobne relacje można usłyszeć w szpitalach w całych Stanach. Specjaliści wciąż szukają skutecznych metod leczenia osób odurzonych solami do kąpieli. Narkotyki te pojawiły się w USA w zeszłym roku, a w ostatnich miesiącach zdobyły masową popularność, co mocno zaniepokoiło lekarzy, którzy ostrzegają, że konsekwencje ich zażywania są wyjątkowo groźne i długotrwałe.

Substancje te występują w formie proszku i kryształków, podobnie jak tradycyjne sole kąpielowe – stąd ich nazwa – ale różnią się pod jednym zasadniczym względem: są używane jako narkotyki. Ich amatorzy najczęściej wciągają je nosem, wstrzykują lub palą.

Ośrodki profilaktyki zatruć w całym kraju otrzymały w okresie od stycznia do czerwca 3470 telefonów w sprawie tego typu przypadków, w porównaniu z zaledwie 303 w całym 2010 roku, jak podaje American Association of Poison Control Centers.

– Niektóre z osób zażywających sole długo nie mogą dojść do siebie – podkreśla Karen E. Simone, dyrektor ośrodka profilaktyki zatruć w północnej Nowej Anglii. – Gdybym miała stworzyć listę specyfików, których w życiu bym nie tknęła, ten znalazłby się na samym szczycie.

Sole kąpielowe sprzedawane są zazwyczaj w cenach od 25 do 50 dolarów za 50-miligramową paczkę w wielobranżowych kioskach i sklepach dla palaczy, pod nazwami takimi jak Aura, Ivory Wave, Loco-motion i Vanilla Sky. Zostały one zakazane już w 28 stanach, głównie na południu i Środkowym Zachodzie USA, gdzie zrobiły największą furorę. Zdelegalizowały je również stany takie jak Maine, New Jersey i Nowy Jork, zaniepokojone rosnącą skalą ich konsumpcji.

Efekty zażywania soli bywają nieraz koszmarne, podobne do działania osławionego w latach 70. PCP. Pewien mężczyzna z Indiany wdrapał się pod ich wpływem na przydrożny maszt i skoczył pod jadące samochody; inny z Pensylwanii włamał się do klasztoru i ugodził nożem księdza. Pewna kobieta z Wirginii Zachodniej przez kilka dni drapała się po całym ciele do krwi, przekonana, że coś kryje się pod jej skórą.

– Wyglądała, jakby ciągnięto ją przez kilka kilometrów ciernistych krzaków – mówi dr Owen M. Lander z oddziału pomocy doraźnej w Ruby Memorial Hospital w Morgantown w Wirginii Zachodniej.

Sole do kąpieli zawierają syntetyczne środki chemiczne takie jak mefedron i MDPV, będący substytutem katynonu. Obie substancje są pochodnymi składników czuwaliczki jadalnej, rośliny o stymulującym działaniu rosnącej w krajach arabskich i wschodnioafrykańskich, a zakazanej w USA. Przypominają także tak zwaną syntetyczną marihuanę, która również powoduje poważne zaburzenia zdrowotne i została zdelegalizowana w niektórych stanach. Drug Enforcement Administration skorzystała w marcu ze swych nadzwyczajnych uprawnień, by czasowo zakazać stosowania pięciu środków chemicznych używanych do produkcji syntetycznej marihuany, sprzedawanej w tych samych sklepach, co sole do kąpieli.

Niedługo potem demokratyczny senator Bob Casey z Pensylwanii zaapelował do agencji o wprowadzenie analogicznych obostrzeń w stosunku do substancji zawartych w solach kąpielowych. DEA nie zrobiła tego, ale Gary Boggs, pracujący w siedzibie agencji w Waszyngtonie, ujawnia, że rozważa się, czy nie wpisać MDPV i mefedronu na listę ściśle kontrolowanych narkotyków z Grupy 1, takich jak heroina czy ecstasy.

Casey przyznaje, że niezastosowanie czasowego zakazu go zirytowało. – Oni mają władzę, której nie wykorzystują – mówi. – Nie wierzę w to, że nie mogą podjąć kroków współmiernych do działań na poziomie stanowym.

Demokratyczny senator Charles E. Schumer z Nowego Jorku zgłosił w lutym projekt ustawy klasyfikującej sole kąpielowe jako kontrolowane substancje z Grupy 1, ale wciąż trwają nad nim prace w komisji. Narkotyki te pozostają tymczasem łatwo dostępne przez internet, a według ekspertów chemicy mogą łatwo obejść stanowe zakazy – zmiana zaledwie jednej cząsteczki w recepturze wystarczy, by sole były znów dopuszczone do handlu.

Podczas gdy w części stanów, które wprowadziły zakaz, zmniejszyła się liczba incydentów na skutek zażycia soli, w innych, gdzie są one całkowicie legalne (na przykład w Arizonie), przypadków takich jest coraz więcej.

Dr Frank LoVecchio, lekarz z oddziału pomocy doraźnej w Banner Good Samaritan Medical Center w Phoenix wspomina, że w ostatnich tygodniach musiał aplikować ogólne znieczulenie odurzonym solami osobom, które nie reagowały na duże dawki środków uspokajających.

Dr Justin Strittmatter z ambulatorium w Gulf Coast Medical Center w Panama City na Florydzie opowiada, że ratował mężczyznę, który wciągał nosem sole kąpielowe, po czym jego temperatura skoczyła do 42 stopni Celsjusza. – Można było smażyć jajka na jego czole – mówi Strittmatter.

Inni lekarze opisują przypadki pacjentów z podwyższonym ciśnieniem krwi i tętnem oraz pobudzonych do tego stopnia, że mięśnie odmawiały im posłuszeństwa, a organizm wydzielał substancje wywołujące niewydolność nerek.

Dr Mark Ryan, dyrektor ośrodka ds. zatruć w Luizjanie, wskazuje, że gdy zwykłe uspokajające środki nie przynoszą skutku, część specjalistów stosuje silne leki przeciwpsychotyczne. – Wyobraźcie sobie połączenie najgorszych cech metamfetaminy, kokainy, PCP, LSD i ecstasy – mówi. – Właśnie z czymś takim mamy często do czynienia. Krewni części osób, które zażywały sole jeszcze w listopadzie czy grudniu, twierdzą, że nadal przejawiają one wyraźne paranoiczne tendencje, jakich nie wykazywały wcześniej.

Przed pojawieniem się w Ameryce sole kąpielowe zalały Wielką Brytanię, która zakazała ich sprzedaży w kwietniu 2010 roku. Eksperci twierdzą, że znaczna część zapasów pochodzi z Chin i Indii, gdzie państwowy nadzór nad zakładami chemicznymi jest dużo słabszy.

Na etykietkach widnieje napis "produkt nie może być spożywany przez ludzi", co ułatwia obejście federalnej ustawy Analog Act, zgodnie z którą każdą substancję "znacząco podobną" do zakazanego specyfiku uznaje się za nielegalną, o ile przeznaczona jest do konsumpcji.

W czerwcu tego roku specjalny oddział DEA dokonał w Nowym Jorku pierwszych aresztowań na mocy Analog Act w związku z handlem solami. Tajni agenci kupili sole do kąpieli w sklepach na Manhattanie i Brooklynie, a sprzedawcy poinstruowali ich, jak należy je zażywać i zapewniali, że nie wykryje ich test narkotykowy.

– Chcemy dać do zrozumienia ludziom sprzedającym sole kąpielowe, że łamią prawo i będą obserwowani – podkreśla John P. Gilbride, agent specjalny dowodzący nowojorskim oddziałem DEA.

Władze miasta Alton w stanie Illinois także zamierzają powołać się na Analog Act, stawiając karne zarzuty w sprawie śmierci kobiety, która przedawkowała sole do kąpieli kupione w kwietniu tego roku w sklepie monopolowym. – Jesteśmy w stanie udowodnić, że sprzedawano te substancje w sklepie po to, by ludzie się nimi odurzali – przekonuje David Hayes, szef policji w Alton.

Hayes i inni przedstawiciele służb przyznają, że są zszokowani tempem eskalacji społecznego problemu. – Nigdy nie widziałem, żeby jakiś narkotyk upowszechnił się tak szybko – mówi Hayes. Inni opowiadają, że ludzi zażywających sole nie sposób obezwładnić gazem pieprzowym, a nawet paralizatorem.

Komendant policji z Pottsville Joseph H. Murton twierdzi, że liczba incydentów spowodowanych zażyciem soli znacznie obniżyła się, odkąd miasto zakazało w czerwcu ich sprzedaży. Wcześniej policja i dwa lokalne szpitale nie były w stanie zapanować nad sytuacją. – Dwie osoby zachowywały się szczególnie agresywnie, więc zostały potraktowane paralizatorem, ale to nic nie dało – dodaje Murton. – Jedną z nich była drobna kobieta, ale musiało ją trzymać czterech policjantów i dwóch sanitariuszy. Takiego dostała obłędu.