...na podstawie badania sondażowego i analizy forów internetowych w ramach projektu I-TREND.Tak, zgadliście - kolejne badanie, w którym lwia część danych pochodzi z naszego forum. Eksperci, Doświadczeniowcy, Kamikadze, Nowicjusze, Supermeni i „Empatyczni” imprezowicze - to o Was!
Wprowadzenie: Scena nowych substancji psychoaktywnych (NSP) przyciąga ludzi z różnymi potrzebami, kierujących się różnymi motywami. NSP, tzw. designer drugs, dla wielu z nich wydają się być odpowiedzią na to, co przynosi współczesna rzeczywistość. Celem artykułu jest przedstawienie typologii użytkowników oraz ich charakterystyki, a także opinii na temat NSP.
Metoda: W badaniu wykorzystano metodologię mieszaną (mix-method) z użyciem metod jakościowych i ilościowych. Przeprowadzono ankietę internetową, w której wzięło udział 1385 użytkowników NSP, oraz analizę dwóch największych polskich forów internetowych hyperreal.talk i dopalamy.com. W ramach metody jakościowej przeprowadzono – zgodnie z zasadami teorii ugruntowanej – analizę ponad 1000 wypowiedzi (postów) użytkowników, odnoszących się do dziesięciu najpopularniejszych NSP z trzech grup: stymulantów (głównie syntetycznych katynonów), psychodelików i syntetycznych kannabinoidów.
Wyniki: Badania wykazały, że motywy, kontekst użycia, styl języka, jak również oczekiwane efekty NSP są zróżnicowane wśród użytkowników NSP. W procesie analizy jakościowej forów internetowych, bazującej na zestawieniu tych czynników, wyróżniliśmy sześć typów użytkowników: 1) Ekspertów i naukowców, 2) Doświadczeniowców, 3) Kamikadze, 4) Nowicjuszy, 5) Supermenów i 6) „Empatycznych” imprezowiczów. W ramach każdej z grup NSP (stymulantów, psychodelików, syntetycznych kannabinoidów) dominuje inny typ użytkowników.
Rynek nowych substancji psychoaktywnych odzwierciedla szybko zmieniający się krajobraz narkotykowy naszych czasów [1, 2]. Z opublikowanego w 2010 roku raportu Europejskiego Centrum Monitoringu Narkotyków i Narkomanii (European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction; EMCDDA) [3] wynika, że co tydzień pojawia się co najmniej jedna nowa substancja psychoaktywna (NSP). Celem niniejszego artykułu jest próba określenia profilu użytkownika nowych substancji psychoaktywnych oraz motywacji do sięgania po tzw. dopalacze. Hyperreal to przewrotna nazwa wirtualnej przestrzeni, forum internetowego, stworzonej przez użytkowników substancji psychoaktywnych oraz osoby zainteresowane tymi substancjami.
W ramach artykułu zaprezentowane zostaną zarówno wyniki analizy dwóch najpopularniejszych polskich forów internetowych poświęconych NSP, jak i badań sondażowych dostarczających informacji na temat profilu użytkowników, które stanowią fragment międzynarodowego projektu o nazwie I-TREND.
Celem projektu I-TREND, realizowanego w latach 2013–2015, było uzyskanie dodatkowych danych niezbędnych do prowadzenia profilaktyki zdrowotnej i redukcji kosztów społecznych, związanych z używaniem nowych substancji psychoaktywnych (NSP – dopalaczy), wyłonienie, w drodze triangulacji różnych źródeł, dziesięciu najczęściej używanych substancji (tzw. Top 10), opracowanie charakterystyki użytkowników NSP. W ramach projektu zostały również skonstruowane narzędzia pozwalające na analizę – w szerokim kontekście europejskim – danych internetowych odnoszących się do nowych substancji psychoaktywnych.
Nowe substancje psychoaktywne, dopalacze, stanowiące alternatywę dla nielegalnych środków psychoaktywnych [4], szybko zmieniają swój skład chemiczny i nazwy, przez co stają się nieuchwytne dla wszelkich rozwiązań prawnych. Inne nazwy tych środków to „narkotyki projektowane” czy „substancje zastępcze” (w stosunku do nielegalnych substancji psychoaktywnych).
Dopalacze pojawiły się w Polsce po raz pierwszy na masową skalę w 2008 roku [5], wówczas też sprzedawano je w sklepach pod postacią soli, kadzidełek, suszu itp. Jako substancje psychoaktywne były mieszane z innymi składnikami. Wedle ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, nowelizowanej w lipcu 2015 roku, termin „nowe substancje psychoaktywne” oznacza substancje „pochodzenia naturalnego lub syntetycznego w każdym stanie fizycznym, o działaniu na ośrodkowy układ nerwowy” [6]. Obecnie dopalacze występują na rynku jako: 1) produkty kolekcjonerskie czyli produkty o określonej nazwie handlowej (np. „Funky”, „Kokolino” czy „Mocarz”), bez odniesienia do ich składu chemicznego, sprzedawane w postaci suszu roślinnego, proszku lub kryształów, oraz 2) tzw. RC (research chemicals), czyli odczynniki chemiczne, sprzedawane najczęściej w formie proszku lub kryształków.
Wśród NSP można wyróżnić trzy zasadnicze grupy o odmiennym działaniu: stymulanty, kannabinoidy i psychodeliki. Z tzw. dopalaczami najczę- ściej kojarzone są substancje syntetyczne z grupy katynonów. Mają one działanie stymulujące, podobne do amfetaminy (działanie czysto stymulujące) lub MDMA, ekstazy (działanie empatogenne). Ich przyjmowanie powoduje podwyższenie ciśnienia krwi, ogólne pobudzenie układu nerwowego, co objawia się wzmożoną aktywnością, obniżeniem łaknienia oraz możliwością zwiększenia szybkości przetwarzania informacji. NSP z grupy kannabinoidów, antagoniści receptorów kannabinoidowych, oddziałują selektywnie na układ nerwowy. Z uwagi na mechanizm działania, syntetyczne kannabinoidy często porównuje się do marihuany. Mogą powodować euforię, dobre samopoczucie oraz stymulacje i wzrost ciśnienia krwi, a także obniżenie poziomu bólu bądź odprężenie. W porównaniu ze swoimi organicznymi odpowiednikami, syntetyczne kannabinoidy dają jednak szereg niepożądanych i niebezpiecznych skutków ubocznych. Oddziaływanie syntetycznych psychodelików można natomiast porównać do LSD czy psylocybiny. Ich przyjmowanie wpływa na modyfikację percepcji i zmianę stanu świadomości.
Typologia użytkowników została opracowana na podstawie analizy jakościowej materiału pozyskanego z forów internetowych. Analiza jakościowa, która stała się podstawą do stworzenia typologii, nie była swoistym celem projektu I-TREND, wynikała natomiast z chęci pogłębienia wiedzy na temat charakterystyki użytkowników NSP.
Projekt I-TREND (realizowany w okresie 06.2013–07.2015) obejmował kilka etapów badawczych, których celem było zebranie informacji na temat różnych aspektów zakupu, używania oraz działania NSP, a także wyłonienie dziesięciu najbardziej popularnych substancji, czyli tzw. Top 10. Top 10 zostało ustalone w drodze łączenia różnych źródeł informacji – triangulacji, w tym analizy danych zastanych, analizy częstości wystę- powania informacji na temat danej substancji na forach internetowych oraz przeprowadzonego badania ilościowego (sondaż internetowy).
Badanie różnych aspektów zakupu, używania oraz działania NSP, a także wyłonienie Top 10 zostało zatem przeprowadzone za pomocą łączenia paradygmatów badawczych, czyli metodologii mieszanej (mix-method) [7–9]. Łączenie różnych metod badawczych w duchu teorii ugruntowanej [10] pozwoliło na zwiększenie trafności wyboru Top 10. Potrzeba triangulacji była spowodowana trudnościami w uzyskaniu rzeczywistego obrazu zjawiska NSP na polskiej scenie narkotykowej oraz rodzaju występujących substancji. Wynikało to z coraz bardziej ukrytego charakteru zjawiska jako konsekwencji prowadzonej polityki w latach poprzednich oraz w trakcie realizacji badania2 .
Przed przystąpieniem do badania przeprowadzono analizę danych zastanych, opierając się na statystykach pochodzących z krajowych raportów Systemu Wczesnego Ostrzegania o Nowych Narkotykach (SWO3 ) [11] i dotyczących liczby identyfikacji nowych substancji psychoaktywnych w Polsce. Celem było wstępne określenie najpopularniejszych nowych substancji psychoaktywnych w Polsce (Top 10). W ramach projektu I-TREND zostało także przeprowadzone badanie ilościowe za pomocą kwestionariusza zamieszczonego w internecie (ankieta internetowa) na portalu społecznościowym Facebook oraz badanie jakościowe obejmujące analizę wypowiedzi uczestników forów internetowych hyperreal.info i dopalamy.com. Schemat postępowania metodologicznego przedstawiono na rycinie 1.
Ryc. 1. Schemat procesu postępowania badawczego
Badanie przeprowadzono w okresie między lipcem i listopadem 2014 roku. Tekst powitalny ze strony internetowej projektu I-TREND przetłumaczono na język polski. Uczestnicy badania zostali poinformowani o tematyce badania i jego celu, czasie potrzebnym do wypełnienia kwestionariusza oraz zapewnieni o pełnej anonimowości. Otrzymali również informację o instytucji oraz osobie odpowiedzialnej za prowadzenie badania w Polsce.
Na potrzeby badania opracowano kwestionariusz w wersji online, zawierający pytania dotyczące używania nowych substancji psychoaktywnych (dopalaczy), ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji ostatniego użycia. Polski kwestionariusz zawierał pytania bazowe wspólne dla wszystkich uczestników projektu oraz pytania opracowane wyłącznie na potrzeby polskiej próby.
Kryteria udziału w badaniu to doświadczenie używania nowych substancji psychoaktywnych (choćby jednorazowe), wiek co najmniej 16 lat oraz polskie obywatelstwo. Respondenci byli pozyskiwani różnymi kanałami internetowymi, w tym przede wszystkim poprzez reklamę kierowaną do użytkowników Facebooka.
W badaniu wzięło udział 1385 osób, z czego ponad 2/3 stanowili mężczyźni (949 mężczyzn, 436 kobiet). Średnia wieku respondentów wynosiła 20,78 roku; mediana = 19; modalna = 17.
Po wyróżnieniu dziesięciu najpopularniejszych NSP (najczęściej wymieniane na forach internetowych, w sondażu internetowym oraz w raportach SWO), miało miejsce zbieranie szczegółowych informacji na temat każdej z dziesięciu substancji. W trakcie analizy, która objęła tylko publicznie dostępne wątki na forum odnoszące się do Top 10, poszukiwano charakterystyk użytkowników NSP. Z uwagi na to, że materiał na forach internetowych stanowi tzw. źródło danych zastanych (swobodna wymiana informacji na temat NSP przez użytkowników zalogowanych na forach pod pseudonimami), informacje na temat samych użytkowników, ich profilu społeczno-ekonomicznego są bardzo skąpe. Jedyne dane, które udało się wyodrębnić i które można uznać za pośrednie źródło informacji dotyczą motywacji używania NSP, kontekstu używania oraz stylu wypowiedzi. Obserwacja ta i wyłonienie wymienionych trzech wymiarów analizy, mówiących o profilu użytkowników, została poczyniona przez trzy niezależne osoby przy okazji kodowania ponad 1000 wypowiedzi (postów), odnoszących się do różnych aspektów używania oraz działania poszczególnych NSP z Top 104.
Przyjęte podejście metodologiczne odnosi się do teorii ugruntowanej [10]. Jej twórcy zachęcają badacza do przebywania w bezpośredniej bliskości świata badanych. Chcąc przyjrzeć się motywom sięgania po dopalacze, odwołaliśmy się do metody etnografii internetowej. Krzysztof Konecki uważa, że dla zrozumienia innych i wytłumaczenia ich postępowania oraz sposobu postrzegania przez nich świata, należy skoncentrować się na definicjach sytuacji, które mogą podlegać typologizacji i konceptualizacji [12]. Zgodnie z jego poglądem, postanowiliśmy podjąć próbę typologizacji użytkowników nowych substancji psychoaktywnych.
W celu wyboru odpowiednich forów internetowych użyto najpopularniejszej w Polsce wyszukiwarki internetowej Google.pl. Według danych GEMIUS, firmy zajmującej się monitorowaniem internetu, z tej wyszukiwarki korzysta ponad 90% internautów [13]. W ramach formułowania pytań do wyszukiwarki zastosowano ogólnie używane określenia nowych substancji psychoaktywnych, tj. „dopalacze”, „nowe substancje”, „research chemicals” oraz nazwy najpopularniejszych substancji, otrzymanych w wyniku analizy materiału zastanego, które połączono ze słowem „forum”. Analizie poddano pierwsze strony wyników wyszukiwania. Po wyłączeniu linków prowadzących do ofert sklepów oraz do ogłoszeń drobnych wyłoniono dwa najpopularniejsze według wyników fora internetowe: hyperreal.talk oraz dopalamy.com.
Dodatkowo przeprowadzono dwa krótkie wywiady etnograficzne z użytkownikami NSP, które potwierdziły trafność wyboru forów. Jeden z użytkowników wskazał także ukryte anonimowe sieci TOR5 jako miejsce wymiany informacji o nowych substancjach psychoaktywnych. Sieci TOR zostały jednak wykluczone z analizy ze względu na brak publicznego do nich dostępu, co było niezgodne z założeniami projektu.
W ramach badania jakościowego została przeprowadzona analiza wątków dotyczących dziesięciu różnych najbardziej popularnych NSP (najwięcej wypowiedzi, najczęściej odwiedzane wątki). Wśród nich znalazły się wątki dotyczące następujących substancji: alfa-PVP, etkatynon, 3,4-DMMC, 4-HO-MET, AM-2201, Pentedron, 3-MMC, pMPP, Brefedron, UR-144. Analizie poddawano sto pierwszych wypowiedzi każdego z wątków. Liczba wypowiedzi została ustalona arbitralnie w ramach konsultacji przez trzy niezależne osoby kodujące. Zasadniczym kryterium był poziom wysycenia materiału (tzw. poziom saturacji wedle terminologii teorii ugruntowanej). Oznacza to, że w przypadku nieuzyskania nasycenia materiału kodowaniu podlegały dalsze wypowiedzi.
W sumie przeanalizowanych zostało ponad 1000 wypowiedzi. Materiał zakodowano w programie do analizy materiału jakościowego NVivo10 za pomocą klucza kodowego, przygotowanego przez zespół francuski. Klucz kodowy obejmował między innymi następujące kategorie: dawki stosowane przez użytkowników, efekty działania NSP, sposoby i częstość zażywania NSP, kontekst zażywania, charakterystyka użytkowników. Kody odnoszące się do charakterystyki użytkowników obejmowały: wiek, płeć, motywację, autoprezentację (self-image), status społeczno-ekonomiczny i kontekst użycia. Z kodów odnoszących się do profilu użytkowników, najwięcej wypowiedzi (posts) zostało przypisanych do kodów: „motywacja”, „kontekst użycia” oraz „autoprezentacja”6. Te trzy wymiary zastosowano zatem do stworzenia typologii.
Z uwagi na to, że informacje na temat profilu użytkowników oraz motywów przyjmowania nowych substancji psychoaktywnych pochodzą zarówno z badania sondażowego, jak i analizy postów z forum internetowego, najpierw zostaną zaprezentowane dane z ankiety internetowej, a w dalszej kolejności wyniki etnografii internetowej.
Grupę respondentów stanowili głównie mężczyźni (68,5%). Badani byli stosunkowo młodzi (ponad 90% nie osiągnęło wieku 26 lat), mieszkali w dużych miastach, uczyli się, studiowali bądź też rozpoczynali karierę zawodową, mieli relatywnie niskie zarobki lub wciąż pozostawali na utrzymaniu rodziców.
Wiek pierwszego kontaktu z substancjami psychoaktywnymi był w przypadku większości substancji niższy niż 18 lat; w przypadku alkoholu wynosił 14 lat, marihuany i haszyszu, a także klei, farb, rozpuszczalników lub innych substancji wziewnych i tzw. poppersów – 15 lat, heroiny i buprenorfiny oraz nowych substancji psychoaktywnych – 16 lat, LSD, grzybów halucynogennych, MDMA, ekstazy, amfetaminy i metamfetaminy – 17 lat, a w przypadku kokainy – 18 lat.
Prawie wszyscy respondenci mieli wcześniejsze doświadczenia z używaniem alkoholu, tytoniu, marihuany i haszyszu. Ponad połowa próbowała również amfetaminy lub metamfetaminy. Relatywnie popularnymi substancjami okazały się ekstazy i MDMA (zażywane kiedykolwiek w życiu przez 1/3 badanych), LSD i grzyby halucynogenne (przez 1/4), kokaina (przez 1/5), kleje, rozpuszczalniki, farby lub inne substancje wziewne i poppersy (zażywane przez 1/6 badanych). Tylko około 7% respondentów kiedykolwiek używało heroiny lub ketaminy (Ryc. 2).
Ryc. 2. Odsetek respondentów deklarujących używanie substancji psychoaktywnych kiedykolwiek w życiu
1 alkohol
2 tytoń
3 marihuana, haszysz
4 amfetamina, metamfetamina
5 ekstazy, MDMA
6 LSD, grzyby halucynogenne
7 kokaina
8 substancje wziewne, poppersy
9 heroina
10 ketamina
W ciągu ostatnich 12 miesięcy oraz 30 dni przed badaniem spożycie było najwyższe kolejno dla alkoholu, marihuany i haszyszu, MDMA, ekstazy, amfetaminy i metamfetaminy. Tak jak w przypadku podobnych badań przeprowadzanych na ogólnej populacji, najpopularniejsze były kannabinoidy oraz stymulanty.
Wyniki dla kategorii dotyczącej używania kiedykolwiek w życiu nowych substancji psychoaktywnych były zdecydowanie rozproszone. Ponad 1/3 respondentów (34,1%) używała mefedronu, który został zdelegalizowany już w 2011 roku. Dziesięć kolejnych najbardziej popularnych substancji (wszystkie z dość niskimi wskazaniami) to 25C-NBOMe, 3-MMC, pentedron, etylofenidat, 5F-UR-144, alfa-PVP, bromo-dragonFLY, 3,4-DMMC, AM-2201 oraz bufedron. Z drugiej strony od 1/4 do 1/3 użytkowników deklarowało używanie produktów (bez wskazania substancji czynnej), takich jak „Kokolino”, „Sztywny Misza”, „Władziu” oraz „Funky” (Ryc. 3).
Ryc. 3. Odsetek respondentów deklarujących używanie nowych substancji psychoaktywnych kiedykolwiek w życiu (wybór więcej niż
jednej odpowiedzi – do 10)
Wydaje się, że osoby biorące udział w badaniu były albo rekreacyjnymi użytkownikami substancji, którzy zażywali je nie więcej niż trzykrotnie w ciągu ostatnich 30 dni, podobnie jak w ostatnich 12 miesiącach, albo użytkownikami bardzo doświadczonymi, którzy zażywali NSP częściej niż 20 razy w ciągu ostatnich 30 dni, podobnie jak w przypadku ostatnich 12 miesięcy.
Najczęściej używaną NSP podczas ostatniego użycia był mefedron (17,7%). Spośród substancji, które dotychczas nie zostały zdelegalizowane, dziesięć wskazywanych najczęściej przez respondentów to katynony (3-MMC – 7,1%, alfa-PVP – 3,4%, pentedron – 2,9%, etkatynon – 0,8%), syntetyczne kannabinoidy (AM-2201 – 2,0%, UR-144 – 1,1%), psychodeliczne halucynogeny (4-HO-MET – 2,4%, 25I-NBOMe – 0,8%, 2C-P – 0,7%) oraz jeden anestetyk dysocjacyjny (metoksetamina – 1,8%). W porównaniu z raportem Głównego Inspektoratu Sanitarnego w Sprawie Środków Zastępczych [14] oraz roboczym Top 10 wytypowanym na potrzeby projektu I-TREND (z danych z Systemu Wczesnego Ostrzegania), w których wśród dziesięciu najpopularniejszych substancji pojawiły się wyłącznie katynony i syntetyczne kannabinoidy, można zaobserwować znaczącą zmianę.
Najbardziej interesujący jest jednak fakt, że prawie połowa respondentów (46,3%) nie wiedziała, jaką substancję zażyła podczas ostatniego użycia, co sugeruje – wraz z danymi dotyczącymi użycia NSP kiedykolwiek w życiu – że polscy użytkownicy mają zdecydowanie większe rozeznanie w produktach marketingowych dostępnych na rynku aniżeli w substancjach chemicznych w nich zawartych oraz że nie znają faktycznej zawartości zażywanych środków.
Analizie jakościowej zostały poddane dwa wspominane już największe polskojęzyczne fora internetowe poświęcone substancjom psychoaktywnym, czyli hyperreal.talk oraz dopalamy.com.
Forum hyperreal.talk (http://www.hyperreal.talk) jest częścią portalu internetowego hyperreal.info działającego od 1996 roku. Powstało jako manifestacja wolności słowa. Jest poświęcone wolnej i niecenzurowanej wymianie myśli i informacji na temat substancji psychoaktywnych. Zawartość całego serwisu przeznaczona jest dla osób dorosłych, a jego celem, jak zaznaczają autorzy, nie jest propagowanie używania narkotyków. Portal zawiera wszelkie nowości związane z zagadnieniem substancji psychoaktywnych – od informacji o badaniach, informacji prasowych o konfiskatach, polityce, po krótkie recenzje publikacji z wyżej wymienionego zakresu tematycznego. Znajdują się tam wszelkie treści dotyczące substancji psychoaktywnych w Polsce i na świecie. Na stronie głównej są odnośniki do dwóch oddzielnych części serwisu hyperreal.info: neurogroove oraz do hyperreal.talk. Neurogroove jest to część poświęcona opisom doświadczeń związanych z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych (tzw. trip report).
Forum hyperreal.talk jest największym i najbardziej dynamicznym forum internetowym poświęconym substancjom psychoaktywnym w Polsce. Pod koniec listopada 2013 roku zawierało 23 454 wątki, 1 281 660 postów i korzystało z niego 107 767 osób. Po ok. pół roku, tj. pod koniec czerwca 2014 r., forum zawierało 24 494 wątki, liczba postów wynosiła 1 406 449, a użytkowników – 112 470 osób.
Jak możemy przeczytać w regulaminie: „Forum internetowe hyperreal.info/talk służy wolnej wymianie informacji, doświadczeń i poglądów na temat substancji psychoaktywnych. Forum nie ma na celu propagowania lub zachęcania do używania środków odurzających” [15]. Jest podzielone na kilka głównych sub-forów: 1) substancje psychoaktywne na co dzień, 2) konopie, 3) magiczny ogród, 4) (al)chemia umysłu oraz 5) chemia substancji psychoaktywnych. Treści dotyczące nowych substancji psychoaktywnych znajdują się głównie w części „(al)chemia umysłu” i odnoszą się do konkretnych związków chemicznych (research chemicals), nie zaś do produktów kolekcjonerskich. Ta część forum była głównie monitorowana i poddawana analizie w ramach projektu I-TREND.
Forum „dopalamy.com” (http://forum.dopalamy.com) powstało na fali wzrostu popularności produktów nazywanych potocznie dopalaczami. W odróżnieniu od serwisu hyperreal.info, serwis dopalamy.com w założeniu służy do wymiany informacji na temat substancji legalnych, w głównej mierze produktów kolekcjonerskich7, nie zaś konkretnych substancji chemicznych (research chemicals). To forum jest także przeznaczone dla osób pełnoletnich. Jego popularność jest jednak zdecydowanie mniejsza niż pierwszego z omawianych. W końcu listopada 2013 roku forum zawierało 3668 wątków, 78 665 postów i korzystało z niego 12 104 osób. Do czerwca 2014 r. liczba postów wzrosła do 85 503, a liczba użytkowników do 13 442 osób.
Forum podzielono na następujące działy: 1) forum, 2) dyskusje na poważne tematy, 3) działy, 4) produkty kolekcjonerskie, 5) research chemicals & apteka, 6) twórczość użytkowników. Każde sub-forum jest także podzielone dodatkowo na sub-sub-fora, a następnie na tematy i posty. W ramach projektu I-TREND analizowane były dwa sub-fora: „dyskusja na poważne tematy” oraz „produkty kolekcjonerskie”, ponieważ na nich głównie odbywały się dyskusje dotyczące konkretnych substancji i produktów. W chwili zbierania materiału analitycznego dział „research chemicals & apteka” nie był dostępny.
W ramach analizy materiału zebranego z forów wyłoniono sześć zasadniczych grup – typów użytkowników NSP: Ekspertów i naukowców, Doświadczeniowców, Kamikadze, Nowicjuszy, Supermanów i „Empatycznych” imprezowiczów. Podstawę do ich wyróżnienia stanowiły wypowiedzi respondentów odnoszące się do trzech głównych kategorii analitycznych (kody):
•motywacji do przyjmowania NSP (poznawcza, ludyczna, eksperymentalna, instrumentalna, emocjonalna),
•znajomości NSP oraz języka opisu (profesjonalny, ekspresyjny, potoczny),
•kontekstu przyjmowania NSP (indywidualnie, w grupie, w parze, na imprezie, w plenerze, w klubie).
Eksperci i naukowcy to grupa osób postępujących z NSP w sposób metodyczny, właściwy dla „psychonautów” naśladujących podejście Aleksandra „Sashy” Shulgina [16] do testowania substancji. Charakterystyczna dla tej grupy jest duża wiedza z zakresu chemii i farmakologii. Wydaje się, że wielu z nich to analitycy chemiczni ze środowisk naukowych, prawdopodobnie mający dostęp do laboratoriów (często wymieniają typ aparatury i rodzaje analiz). Zwykle przeprowadzają eksperymenty indywidualnie na sobie i dzielą się ich wynikami na forum, używając żargonu naukowego (styl profesjonalny), podając wzory chemiczne. Doradzają oraz zalecają ostrożność innym użytkownikom forum.
MPPP to to samo co pMPPP, tylko debile ciągle używają tego samego skrótu, co na tego zjebanego opioida (uczestnik forum hyperreal.talk).
Postawiłbym pMPPP przed NEB, ale zostaje w tyle za bufedronem i alfa-PPP. Aktywności serotoninergicznej nie wyczuwam, pierścień pirolidynowy musi niwelować ten profil. Działanie wciąż jest odczuwalne. Jeszcze mały update dam wieczorem (uczestnik forum hyperreal.talk).
Eksperci i naukowcy na forum pełnią rolę mentorów. Ludzie liczą się z ich zdaniem i opinią. Czasami pełnią funkcję moderatorów, ale nie zawsze. Najczęściej ostrożnie podchodzą do dawkowania i w przypadku nowych substancji zaczynają od niskich dawek. Ich wypowiedzi można znaleźć przy omawianiu każdego z wątków poświęconych różnym substancjom psychoaktywnym, np. przy analizie trzech NSP (alfa-PVP, etkatynon, 4-HO-MET).
Dominuje u tych osób motywacja poznawcza. Z drugiej strony, ich wiedza może dawać im poczucie władzy, ponieważ na forum są poważani i często pytani przez Nowicjuszy o sposób dawkowania czy działanie określonej NSP. W tej grupie użytkowników przeważa indywidualne przyjmowanie NSP, często w domu.
Doświadczeniowcy, podobnie jak Eksperci i naukowcy, podchodzą do stosowania NSP w sposób systematyczny i dużo wiedzą na ich temat. Tak samo jak poprzednia grupa użytkowników, przeprowadzają doświadczenia na sobie, indywidualnie.
Wybaczcie ubogość tej relacji, w miarę dokonywania kolejnych eksperymentów będę ją uzupełniał (do przeanalizowania mam jeszcze ∼150 mg, ale raczej nie będę się z tym spieszył więc nie czekajcie w napięciu) (uczestnik forum hyperreal.talk).
Ich główną motywacją nie jest jednak czyste poznanie intelektualne, ale poszerzenie własnych obszarów świadomości, zwiększenie intensywności doznań, chęć poznania swego wnętrza psychicznego (motywacja eksperymentalna, a zarazem emocjonalna).
Efekt jest bardzo subtelny i gdyby nie medytacje, które wyrabiają mi wrażliwość na dostrzeganie takich drobnych zmian umysłu, to możliwe, że bym tego sobie nie uświadomił (uczestnik forum dopalamy.com).
Język, jaki stosują Doświadczeniowcy jest zwykle ekspresyjny, skoncentrowany na odczuciach.
Zrobiłem małą próbę, nasypałem z 20 mg na folię, podpaliłem, wciągnąłem rurą. Efekt porównałbym do większych. Ja bym to ocenił tak: SPEED – 9,5/10, EMPATIA – 5/10, EUFORIA – 3/10 (wiadomo podniesione samopoczucie, samoocena itp.) na leżąco 4/10, ale to po każdym stimie tak mam, że na leżąco robi się przyjemnie na ciele (uczestnik forum hyperreal.talk).
W ramach analiz w obrębie trzech różnych grup oddziaływania NSP, najczęściej sięgają po psychodeliki i kannabinoidy.
Kamikadze stanowią niewielką grupę i rzadko pojawiają się w analizowanym materiale. Ich wypowiedzi oraz doświadczenia są często wyolbrzymiane i mało prawdopodobne. Najczęściej opowiadają o przyjmowaniu (indywidualnie) bardzo dużych dawek substancji (np. 10 g w jedną noc).
Zjadlem grama w przeciagu niecalych 4 godzin, na wejsciu potezny kop energii i euforii, jednak zanim zdazylem sie nacieszyc, trzeba bylo sypac nowa kreske. Jesli czytasz moj post, wez pod uwage, ze jestem cyborgiem (uczestnik forum hyperreal.talk).
Jak wynika z powyższego cytatu, język stosowany przez Kamikadze jest często przesadny, ekspresyjny styl, a sposób opisu pośpieszny (brak polskich czcionek). Zwykle też opisy użytkowników z tej grupy przyjmują postać dłuższych historii.
Już się uspokoiłem to mogę coś więcej napisać. Na ketony zero tolerki prawie (ponad dwa tygodnie temu brałem brefedron). Jeżeli nie byłaby to tak duża dawka mogłoby to być przyjemne doświadczenie. Jak kończyłem iniekcję to mocno zaczęła łapa mi latać, możliwe że przebiłem nawet żyłę i trochę poszło podskórnie, choć niewiele. Rush był kosmiczny, miliard myśli na sekundę, szybkość rejestracji informacji x 10. Typowo adrenalinowa faza. Wiecie jak to jest jak człowiek się przestraszy tak fest? Na przykład wejdziesz nagle na dzika w lesie podczas spaceru? Od razu uginają ci się kolana i tylko słyszysz w głowie «stary spierdalaj, bo będzie źle». Przez jakieś 5 min. mi się podobało jak odczułem euforię, ale potem (...) Jeszcze spróbuję za jakiś czas (uczestnik forum hyperreal.talk).
Na ogół są nielubiani przez innych uczestników forum, którzy często bardzo krytycznie się o nich wypowiadają i uznają ich za element potencjalnie niebezpieczny (poważne traktowanie ich wypowiedzi przez niedoświadczonych i nowicjuszy może powodować przyjmowanie za wysokich dawek i w efekcie utratę zdrowia). Bywają bardzo często „banowani”, czyli odrzucani przez innych bądź przez moderatora forum za wnoszenie „szkodliwych treści”.
Waliłem po 400 mg beżowej iv. Zastrzyk tak dużej dawki jest trudno zrobić, alfa pali żyły i skleja krew. Powoduje to trudność w całkowitym opróżnieniu zawartości pompki. Dlaczego? Bo to co wyleci na początku zapcha igłę. Podejrzewam, że pukając igłami 0,45 i dociskając tłok bardzo powoli można by rozwiązać ten problem (...) Alternatywą jest puknięcie w tętnicę, ale to skrajnie niebezpieczne. Nie polecam (uczestnik forum dopalamy.com).
Za główną motywację sięgania po NSP można w przypadku tych użytkowników uznać chęć przekraczania własnych granic (motywacja emocjonalna), potrzebę ryzyka i balansowania na granicy życia i śmierci. Preferowany rodzaj NSP to stymulanty (katynony).
Nowicjusze to mniej doświadczeni użytkownicy. Traktują forum jako poradnik, źródło informacji. Korzystają z porad bardziej doświadczonych użytkowników. Zadają wiele pytań o dawki, formę, działanie, miksowanie. Dzielą się swoimi doświadczeniami, ale również wtedy dopytują, czy ktoś inny miał podobne odczucia. Chętnie dzielą się swoimi doświadczeniami wynikającymi z różnych kontekstów użycia, nawet jeśli nie mają ich wiele. W społeczności traktowani są z uwagą i na równych prawach z innymi.
Główna motywacja tych osób to zdobywanie wiedzy na temat NSP (motywacja poznawcza), zwłaszcza od Ekspertów i naukowców oraz Doświadczeniowców. Forumowiczów z tej grupy, podobnie jak Ekspertów i naukowców, interesują konkretne opisy działania NSP, przede wszystkim nowych, mało poznanych, stąd najczęściej interesują ich wątki poświęcone tego rodzaju substancjom (w trakcie badania były to głównie psychodeliki, wcześniej nieopisywane szeroko na forum). Styl ich wypowiedzi ma charakter potoczny.
Supermani to grupa osób zainteresowanych NSP, pojawiająca się głównie w ramach wątków poświęconych rozmaitym stymulantom, pochodnym amfetaminy, katynonom.
Szukam jednak czegoś co widocznie przyspieszy, ale bez takiej wyjebki jak feta. W sumie bufedron się sprawdza, ale chciałem sprawdzić coś nowego. Nuż okaże się lepsze. Z tego co wymieniłem w poprzednim poście (albo coś jeszcze innego) coś się nada? (uczestnik forum hyperreal.talk).
Poszukują substancji, które pomogłyby im zwiększyć własne możliwości w zakresie wykonywanej pracy (np. w długotrwałej monotonnej pracy, w dokończeniu projektu w wyznaczonym terminie) lub nauki (np. podnieść szybkość procesów przetwarzania informacji) czy potencji seksualnej.
Wydaje mi się, że ta substancja mi cholernie dużo dała w kwestii ogarnięcia się w pracy, nauki koncentracji itp. na pewno nie poryło mi bańki, nie zmniejszyło IQ itp. (uczestnik forum hyperreal.talk).
MDPV, które w pracy cholernie stymulowało kreatywność i pozytywną nakrętkę, wszystko spotęgowane efektem hiperkoncentracji, a cała ścieżka nagrody uaktywniała się dopiero stymulowana właśnie kreatywną pracą i – że się tak wyrażę – naprawdę zajebistym rozwiązywaniem problemów (uczestnik forum hyperreal.talk).
Supermani podchodzą do NSP w sposób instrumentalny (motywacja instrumentalna), chcą coś osiągnąć za jej pomocą, dlatego chcą wiedzieć o substancji jak najwięcej. Pragną uniknąć skutków ubocznych i szybko „wyjść” po jej zażyciu.
Rano trzeba wstać do pracy (uczestnik forum dopalamy.com).
Odrzucają substancje, które mogą mieć przedłużone działanie, zbyt wiele skutków ubocznych lub działać uzależniająco.
Walony gram od 22 do 6 rano po 14-godzinnym dniu pracy pewnie daje wyczerpanie porządne organizmu (uczestnik forum hyperreal.talk).
Osoby z tej grupy stosują styl pragmatyczny, zwięzły język komunikacji. NSP przyjmują przede wszystkim w warunkach domowych bądź w pracy, często jednak indywidualnie ze względu na to, że pracują w domu.
Stymulacja podobna do opisywanej już wcześniej w tym wątku, dająca kopa, lecz nie nachalna, idealna do papierkowej roboty (nie ma uczucia, że muszę gdzieś iść, muszę coś zrobić). No i dochodzi do tego empatia, jest ona mocno wyczuwalna i dobrze komponuje się z polepszonym nastrojem. Więcej nie ładowałem, bo skończył się mój dzień w pracy (uczestnik forum „hyperreal.talk”).
„Empatyczni” imprezowicze. W nazwie tej grupy termin „empatyczni” celowo umieszczono w cudzysłowie, ponieważ często stosowany jest do określenia działania przyjmowanych substancji, czyli tzw. empatogenów8 (mefedron, najczęściej używana NSP, ma działanie empatogenne), a to nie do końca pokrywa się z jego znaczeniem przyjętym w psychologii. Poprzez „empatię” użytkownicy rozumieją możliwość otwarcia się na innych, towarzyskość, poczucie bliskości i miłości (motywacja emocjonalna i ludyczna).
Osoby z tej grupy czasami dużo wiedzą na temat substancji, ale używają ich w sposób mniej kontrolowany, chaotyczny (pick and mix – pokolenie ekstazy). Zdarza im się przyjąć za wysokie dawki, a następnie dorzucać inne substancje w celu kontrolowania swojego stanu. Nie jest ważne precyzyjne poznanie działania substancji (jak w przypadku Ekspertów i naukowców czy Doświadczeniowców), ale raczej dobre samopoczucie.
Lekko wystrzeleni poszliśmy na koncert, gdzie nie zaobserwowaliśmy jakiegoś szczególnego wyczulenia na dźwięki czy efekty wizualne (uczestnik forum hyperreal.talk).
Substancja nie odgrywa tutaj kluczowej roli. Ważne jest, aby było „mocno”. Często wypowiadają się i cieszą uznaniem na forum ze względu na swoje rozmaite doświadczenia z używaniem różnych substancji. Wiedzą, jakie substancje są na rynku i w jakiej formie występują.
Po dwóch dniach zabawy wyglądało, że jest to bardziej lajtowe dla organizmu niż MDPV (uczestnik forum hyperreal.talk).
NSP w tej grupie użytkowników przyjmowane są głównie w kontekście społecznym, zwykle podczas imprez w domu lub na zewnątrz, np. w czasie wspólnych wypraw, podczas koncertów.
Ciąg wyglądał mniej więcej tak: kilka dni zabawy, dwa dni odpoczynku, kilka dni zabawy, kilka dni odpoczynku (uczestnik forum dopalamy.com).
Substancja ma „otworzyć” na kontakt z innymi, ułatwić wejście w nowe środowisko i nawiązanie relacji.
Poczułem niezłe dżebnięcie, chęć rozmowy z ludźmi, zwłaszcza kobietami (uczestnik forum hyperreal.talk).
Imprezowicze poszukują w NSP działania empatogennego, to znaczy chcą odczuwać atmosferę bycia razem, wspólnego przeżywania emocjonalnego. Używany przez tę grupę język charakteryzuje lekkość, zabarwienie emocjonalne (styl ekspresyjny). Luźny styl wypowiedzi, emocjonalne komentarze oraz kontekst społeczny oddają atmosferę zabawy.
Przebalowałem noc u znajomych, bardzo empatycznie, przyjemnie, lecz następnego dnia zjazd i zmęczenie było bardzo nużące (uczestnik forum hyperreal.talk).
Z przeprowadzonego badania ankietowego wynika, że użytkownicy NSP to przede wszystkim osoby młode (16–25 lat), uczący się mężczyźni wkraczający w dorosłość. Grupa ta jest jednak bardzo zróżnicowana co do motywów sięgania po NSP, znajomości ich działania, sposobu zażywania oraz preferowanych efektów działania.
Po nowe substancje młodzież sięga głównie w celu tworzenia więzi społecznych, otwierania się na innych, a także odurzania się oraz dla relaksu. W przypadku halucynogenów bardzo ważnym powodem była również chęć zmiany postrzegania rzeczywistości. Prawie wszystkie substancje były używane głównie w towarzystwie, najchętniej w domu, a czasem na zewnątrz.
Co interesujące, legalność czy właściwości uzależniające nie mają znaczenia dla większości użytkowników. W ramach badania sondażowego deklarowali, że nie wierzą, aby dopalacze były mniej szkodliwe, mniej uzależniające albo lepszej jakości niż znane nielegalne narkotyki. Większa część respondentów przyznała jednak, że efekty używania nowych substancji są silniejsze. Blisko połowa osób, które zażywały NSP w ciągu ostatniego roku, zgłaszała występowanie różnego rodzaju negatywnych konsekwencji, lecz co uderzające – ponad 90 procent użytkowników nigdy nie szukało medycznego wsparcia z powodu złego samopoczucia po zażyciu nowych substancji.
Zasadniczo można mówić o podziale na dwa typy użytkowników: tzw. psychonautów dobrze poinformowanych o działaniu NSP oraz użytkowników rekreacyjnych. Potwierdzają to wyniki badania mówiące o częstości zażywania NSP oraz fakt, że prawie 50 procent respondentów nie umiało wskazać substancji, jaką zażyli ostatnio.
Wedle wcześniejszych typologii, na przykład w pracy Davey i wsp. [17], użytkowników NSP dzielono na dwie zasadnicze grupy: psychonautów9[18] przyjmujących NSP systematycznie i przeprowadzających doświadczenia na samych sobie oraz użytkowników rekreacyjnych [19], którzy przyjmują te substancje przede wszystkim w weekendy, kierując się motywami związanymi z zabawą. Te dwa typy użytkowników znajdują odzwierciedlenie w zaprezentowanych tu badaniach. Analiza wypowiedzi z forów internetowych pozwoliła jednak na pogłębienie, a tym samym zróżnicowanie możliwych motywów sięgania po NSP.
Wyniki analizy forum internetowego, a także badania sondażowego pokazują, że poza chęcią poznania substancji i jej działania w poszerzaniu własnej świadomości (motywacja charakterystyczna dla psychonautów) oraz chęcią dobrej zabawy, nowe substancje psychoaktywne przyjmowane są także w celu „nadążania” za rzeczywistością oraz niwelowania lęku czy obniżania poziomu stresu. W tym sensie motywy, jakie wyłoniły się w ramach zaprezentowanej analizy, ukazują nowe oblicze pożądanego działania, efektów, jakie chcieliby osiągnąć użytkownicy NSP: mocniej czuć bliskość innych osób, móc otworzyć się na nich („Empatyczni” imprezowicze), szybciej odpoczywać i móc więcej pracować (Supermani) czy mierzyć się z własnymi ograniczeniami, zaspokajać potrzebę stymulacji (Kamikadze).
Młodzi ludzie w obliczu szybkich zmian, jakie dokonują się obecnie, co zresztą odzwierciedla stale zmieniający się rynek NSP, dokonują wyboru środków psychoaktywnych, które pozwolą im nadążyć za rzeczywistością – zwiększyć swoje możliwości w aktywności społecznej, seksualnej, zawodowej, a także w zakresie „szybkiego wypoczywania” czy uzyskania wglądu w swoje wnętrze psychiczne. Można powiedzieć, że dla użytkowników NSP znamienna jest „kompulsywna” reakcja na to, co przynosi im rzeczywistość. Za ową kompulsywnością może jednak kryć się niepewność, lęk, jaki się rodzi w odpowiedzi na zmienną i niepewną rzeczywistość. Dla młodych ludzi są to trudne do zniesienia emocje, szczególnie, jeśli w postmodernistycznym świecie zdominowanym przez nowe technologie nie ma na nie przestrzeni. Paradoksalnie za taką przestrzeń może być uważane forum internetowe „hyperreal.info”. Tutaj uczestnicy dzielą się swoimi lękami, niepewnością, wiedzą i niewiedzą. Co istotne, osoby uczestniczące w forum internetowym występują anonimowo. Ich obecność podyktowana jest chęcią podzielenia się wiedzą (Eksperci i naukowcy), doświadczeniem i emocjami (Doświadczeniowcy, Imprezowicze) bądź odnalezienia szerszego audytorium celem zaistnienia, np. na forum (Kamikadze) czy poszukiwania recepty na nadążanie za ciągle zmieniającymi się wymaganiami rzeczywistości (Supermani). Można zatem powiedzieć, że jest to świat popytu na wiedzę i emocje oraz podaży wiedzy, świat jak najbardziej realny (hyperreal), bo ukazujący rzeczywiste – niezakłócone interwencją badacza oraz żadnymi zewnętrznymi ograniczeniami (jak normy prawne) – oblicze różnych motywacji i kondycji współczesnego człowieka.
Na koniec warto zauważyć, że utworzona w ramach badania typologia użytkowników NSP nie jest jedyną, jaka powstała w ostatnich latach. Można tutaj wskazać typologię opracowaną przez Werse’a i Morgenstern [20], chociaż opiera się ona na kategoriach częstości i sposobu zażywania oraz na rodzaju NSP.
Typologia użytkowników, zaprezentowana w niniejszym artykule, wymaga dalszej weryfikacji oraz uzupełnienia w ramach bardziej systematycznych badań. Ostatnia uwaga dotyczy braku reprezentatywności danych. Pozyskana próba, mimo że objęła sporą liczbę respondentów (1385), nie jest reprezentatywna. Przedstawioną typologię oraz wnioski z badania ilościowego można potraktować jako część bardziej złożonego obrazu rzeczywistości dotyczącej używania oraz charakterystyki użytkowników NSP w Polsce.
Dzisiaj siedzę po paleniu i ok.1mg klonu.
Report live
To troszkę kontynuacja poprzedniego mojego tripreportu, o ile można to tak nazwać. Po kolei.
Od ostatniego spotkania z klonem minęło jakoś 5 miesięcy, od ponad dwóch miesięcy nie było palenia, nie było niczego. Śmieje, była kodeina od czasu do czasu, ale z umiarem...:)
Las. Dom. Najbliższa okolica.
Jak wiemy 19 kwiecień 2013 to dzień, od którego minęło równe 70 lat, gdy Albert Hofmann wykonał swój pierwszy LSD trip na rowerze. Nasz wspaniały mądry wujek...
Doszłam do wniosku, że trzeba ten dzień nazwany przez użytkowników LSD ' Bicycle Day' uczcić.
20 kwiecień 2013.
Komentarze
"NSP z grupy kannabinoidów, antagoniści receptorów kannabinoidowych, oddziałują selektywnie na układ nerwowy. "
antagonisci?
i czy mdma i ekstazy to nie to samo?
i co z opioidami?
A zwróciłeś uwagę kiedy robione było to badanie? 2013-2015, jak dużo syntetycznych opioidów było w tamtym okresie? Dwa trzy maks (ah-7921, b-f i może jeszcze jeden czy dwa fent), procent używających w porównaniu do pozostałych był marginesem i nadal taki pozostaje choć znacznie się powiększył. Podobnie przyrost wątków na forum w danych kategoriach, po prostu statystycznie ie było to istotne, podobnie jak dysocjaty które wtedy podejrzewam żę miały większą grupę użytkowników niż syntetycznych legalnych opio, bo to jeszcze czasy legalności mxe, wszelkich 3meopcp itp. Z resztą opio mają i tak na tyle chujową prasę i nastawienie "ogółu" społeczeństwa że lepiej by było gdyby w ogóle nie pojawiały sie w kontekście legalnych używek, bo tylko dolewają oliwy do ognia i robią niedźwiedzią przysługę całej scenie.
Artykuł fajny, dla mnie za długi i za fachowy jak na pierwszą wiadomość.
Ciekawy artykul