Kanabinoidy i ich rola w regulacji czucia bólu

Kanabinoidy są grupą związków chemicznych wyekstrachowana z rośliny Cannabis sativa L. Najbardziej aktywni chemicznie przedstawiciele tej grupy to kanabiol, kanabidiol i tetrahydrokanabinol (jego syntetyczna forma - dronabinol). Ich działanie farmakologiczne opiera się na analgezie (działanie przeciwbólowe), są to nienarkotyczne substancje halucynogenne i psychotropowe.

W ludzkiej korze mózgu występują kanabinoidowe receptory typu CB1, których aktywacja powoduje hamowanie uwalniania neurotransmiterów w OUN. Poza tym endogenni agoniści, jak anadramina lub 2-arachidonyloglicerol mogą poprzez receptory CB1 modulować poziom wydzielania acetylocholiny. Zmiany parametrów bodźca bólowego korelują dodatnio z inhibicyjnym efektem WIN 55212-2 - egzogennego agonisty kanabinoidowego. Receptory CB1 występują również w neuronach rogów tylnych rdzenia kręgowego. Ich anty-nocyceptywną (powodującą hamowanie bólu) funkcją badanego w oparciu o efekt działania selektywnego agonisty CB1 - ACEA arachidonylo-2-chloroetyloamidu. Jego działanie polegało na redukcji odpowiedzi neuronów rogów tylnych rdzenia kręgowego na bodziec wywołujący ból ostry. Wyindukowanie peryferyjnego zapalenia (kończyny dolne szczurów) powodowało utratę inhibicyjnego działania CB1, co sugerowałoby funkcjonalne obniżenie regulacji CB1 w tych warunkach.

Ostrą oraz toniczną nocycepcję badano również po zniszczeniu neurotoksycznym zstępujących dróg noradrenergicznych, przy zwykłym poziomie serotoniny i dopaminy oraz braku zmian poziomu mózgowych neurotransmitterów. Antynocycepcja po podaniu WIN 55212-2 była przedłużona u szczurów ze zniszczonymi drogami noradrenergicznymi. Poza tym udało się wykazać, iż tłumiący efekt kanabinoiclów na ekspresję białka Fos (markera aktywności nerwowej) wywołana formaliną w rogach tylnych rdzenia kręgowego jest przedłużony postępującym niszczeniem zstępujących dróg noradrenergicznych. Zgodne jest to z hipotezą, w myśl której kanabinoidy powodują antynocycepcję, po części modulując zstępujące układy noradrenergiczne oraz wspierając zróżnicowanie udziału projekcjo noradrenergicznych do rdzenia kręgowego.

Komórki mikrogleju - makro fagi mózgowe - posiadają poza CB1 jeszcze dwa inne receptoiy kanabinoidowe CB2 oraz abn_CBD ("nieprawidłowo" wrażliwe na kanabidiol), odpowiedzialne za regulację migracji tychże komórek. Działanie pobudzające migracją komórek mikrogleju dwu ostatnich receptorów polega na uaktywnieniu inhibicyjnego białka G jako informatora II - rzędu. Z kolei synergistyczne interakcje układów opioidowego i kanabinoidowego udowodnione zostały przy badaniu efektu przeciw kaszlowego wysoce specyficznego agonisty receptorów CB1 - WIN 55212-2. Jego działanie połączone jest z aktywacją receptorów CBi i u2-opioidowych (naloxonazynoniezależnych). Reasumując, kanabinoidy są substancjami o działaniu analgetycznym oraz antynocyceptycznym, działającymi modulująco na drogi projekcyjne zstępujące rdzenia kręgowego oraz w mózgowiu przez receptory CB1, a ich współdziałanie z niektórymi elementami układu opioidowego wykazuje efekty synergistyczne.