Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 1999-2001 został przyjęty przez Radę Ministrów w październiku 1999 r. Rok 2001 jest zatem de facto drugim rokiem realizacji Programu. Realizacja niektórych zadań Programu teoretycznie mogła być podjęta przez poszczególne instytucje jeszcze w ostatnich miesiącach 1999 r., jednak biorąc pod uwagę czas potrzebny na publikację Programu wydaje się to praktycznie mało prawdopodobne. Według informacji uzyskanych w trakcie zbierania danych do sprawozdania za 2000 r. niektóre z instytucji nie znały Programu jeszcze w 2000 r. Doświadczenia te pokazują jak ważną kwestią jest promocja programu, szczególnie o tak rozległym zasięgu. W ramach Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii sformułowanych zostało 49 zadań, w których realizacji uczestniczyć miało 6 ministerstw, 7 innych instytucji centralnych a także instytucje lokalne i regionalne, takie jak władze samorządowe, kasy chorych, czy wyspecjalizowane wydziały regionalnych przedstawicielstw władzy państwowej, np. kuratoria oświaty i wychowania. Podjęcie realizacji Programu przez poszczególne ministerstwa czy urzędy centralne często oznaczało w rzeczywistości zaangażowanie wielu podległych im, czy przez nich nadzorowanych instytucji. Oznacza to, że Program miał mieć, niejako z założenia, ogromny zasięg integrując w skali kraju zdecydowaną większość działań skierowanych na zapobieganie narkomanii. Niniejsze sprawozdanie, podobnie jak sprawozdanie za 2000 r., opracowane zostało na podstawie sprawozdań przesłanych przez podmioty zobowiązane do realizacji poszczególnych zadań Programu. W założeniu obejmować ono miało informacje ze wszystkich instytucji centralnych i wojewódzkich. W sprawozdaniu nie uwzględniono gmin, bowiem zebranie danych od tak wielkiej liczby instytucji wydawało się nierealne. Sprawozdania dostarczyły wszystkie instytucje centralne oraz większość instytucji szczebla wojewódzkiego - 14 Zarządów Województw, 17 kas chorych oraz 15 kuratoriów oświaty i wychowania. Niektóre sprawozdania nie zawierały informacji o realizacji wszystkich zadań przewidzianych w programie dla danej instytucji - brak informacji o realizacji zadania został każdorazowo odnotowany. Punktem wyjścia do opracowania niniejszego sprawozdania były zadania Programu i w ich ramach sposoby ich realizacji. Układ sprawozdania podporządkowany został tej zasadzie. Służy on bardziej zorientowaniu się w stopniu realizacji kolejnych zadań, niż przeglądowi aktywności poszczególnych instytucji czy resortów.

W informacjach przekazywanych przez niektóre resorty i instytucje znalazły się dane dotyczące aktywności, jak się wydaje, wykraczającej poza zakres działań przewidzianych w programie. Zostały one w pewnym stopniu uwzględnione w sprawozdaniu, bowiem jednoznaczne określenie tego, co służyć może realizacji Programu może być dyskusyjne. W takich przypadkach wydaje się zasadnym uszanować przekonanie realizatorów.

A.1. Epidemiologia

Zadanie 1. Monitorowanie sytuacji epidemiologicznej
Instytucja odpowiedzialna za realizację zadania: Instytut Psychiatrii i Neurologii

Monitoring sytuacji epidemiologicznej m.in: "Analiza informacji dotyczących zasobów lecznictwa psychiatrycznego i neurologicznego oraz rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych w Polsce", "Gromadzenie, opracowywanie danych statystycznych dotyczących problemów związanych z nadużywaniem alkoholu i innych substancji odurzających" oraz "Epidemiologia alkoholu i innych substancji psychoaktywnych na tle polityki zdrowotnej i społecznej państwa", finansowany był z dotacji przyznanej przez Ministerstwo Zdrowia. Przygotowano rocznik statystyczny zawierający podstawowe dane na temat zasobów lecznictwa uzależnień oraz zachorowań i zapadalności rejestrowanych. Przeprowadzono także analizę statystyk lecznictwa, zgonów, pomocy społecznej i przestępczości w latach dziewięćdziesiątych oraz pogłębioną analizę statystyk lecznictwa stacjonarnego w roku 2000. Zrealizowano również badania pilotażowe na temat roli legalnych leków psychoaktywnych we wzorach konsumpcji narkotyków wśród uzależnionych podejmujących leczenie oraz ocenę dostępności danych na temat uzależnień wśród kobiet ciężarnych. Z dotacji przyznanej przez Ministerstwo Zdrowia monitorowano także sytuację epidemiologiczną w zakładach karnych, w szczególności dokonano wstępnej oceny rozpowszechnienia narkomanii na podstawie badań ankietowych na próbie osadzonych. Analiza wyników wskazuje na znaczne rozpowszechnianie narkotyków w zakładach karnych, większe niż napojów alkoholowych. Aspekty epidemiologiczne dotyczące problemu używania substancji psychoaktywnych uwzględniono również w badaniach katamnestycznych młodzieży w wieku 23-28 lat (badania statutowe IPN - temat nr 22: "Zachowania problemowe w okresie dorastania a zaburzenia w funkcjonowaniu psychospolecznym młodych dorosłych"). W ramach monitoringu powadzonego przez Instytut zidentyfikowano nowe trendy w konsumpcji środków psychoaktywnych, narastające znaczenie politoksykomanii oraz pojawienie się kilku wyraźnie wyodrębnionych sub-kultur. Wyniki badań wskazują, że tempo wzrostu rozpowszechnienia narkomanii przewyższa znacznie wzrost umieralności związanej z narkotykami oraz wzrost zakażeń HIV.

Analizy wskaźników używania narkotyków wykazały kontynuację tendencji wzrostowej rozpowszechnienia tego zjawiska. Po narkotyki sięga przede wszystkim młodzież szkół ponadpodstawowych i młodzi dorośli - do 25 roku życia. Środkiem dominującym na scenie lekowej są przetwory konopi, przynajmniej na poziomie eksperymentowania i okazjonalnego, rekreacyjnego używania. Znacznie rozpowszechnione jest też używanie leków uspokajających i nasennych bez przepisu lekarza. Dostępne obecnie wyniki ostatnich badań ogólnopolskich i lokalnych sugerują wzrost nasilenia eksperymentowania z narkotykami i ich okazjonalnego używania podobnie jak ma to miejsce w większości krajów europejskich. Wzrost popularności narkotyków groźniejszych niż przetwory konopi należy do najsilniejszych w Europie. Dostępność narkotyków jest dość znaczna i także wykazuje tendencje wzrostową. Jest ona silnie zróżnicowana terytorialnie. Rozmiary zjawiska problemowego używania narkotyków, czyli narkomanii, od początku lat dziewięćdziesiątych wykazywały tendencję rosnącą. Trend rosnący używania problemowego uległ w ostatnim roku nasileniu, szczególnie szybko rośnie wskaźnik przyjęć pierwszorazowych do lecznictwa stacjonarnego. Zmianom ilościowym towarzyszą zmiany w charakterze zjawiska. Wśród użytkowników problemowych coraz częściej spotyka się nowe, mniej destrukcyjne wzory używania narkotyków. Coraz bardziej popularne stają się narkotyki syntetyczne, zwłaszcza amfetamina, Rośnie rozpowszechnienie używania heroiny, szczególnie w odmianie przeznaczonej do palenia (tzw. brown sugar). Dostępne dane sugerują z jednej strony wzrost rozpowszechnienia uzależnienia od narkotyków, z drugiej zaś stabilizację nasilenia takich szkód zdrowotnych jak zakażenie HIV czy zgony z powodu przedawkowania. Można sądzić, że znaczny wkład w te pozytywne tendencje mają działania z zakresu redukcji szkód. Wyniki prowadzonych badań przedstawiono na ośmiu konferencjach krajowych międzynarodowych oraz w sześciu publikacjach. Istotną trudnością w realizacji zadań Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii był brak wydzielonych środków finansowych.

Zadanie 2. Stworzenie banku danych
Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Minister Edukacji Narodowej i Sportu, Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Minister Edukacji Narodowej i Sportu

W ramach realizacji zadania Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu podjęło następujące działania:

na stronie Internetowej Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej (CMPP-P) zamieszczono "Przegląd programów profilaktycznych" zawierający informacje o 24 rekomendowanych, profesjonalnych programach profilaktycznych. Niektóre z opisanych programów przeznaczone są do realizacji w klasach szkolnych, jeden umożliwia oddziaływanie na dużą grupę młodzieży, kilka przeznaczonych jest dla liderów młodzieżowych i zakłada pracę w małych, wyselekcjonowanych grupach. Pięć z opisanych programów adresowano do dorosłych - rodziców i nauczycieli. Wreszcie dwa ostatnie "Zanim nie jest za późno" i "Odlot" -to szerokie, wielowymiarowe projekty dla społeczności lokalnej. Zawierają one działania adresowane do różnych grup młodzieży i dorosłych.
Wykaz zawiera informacje o autorach programów, głównych celach, adresatach, realizatorach i materiałach stanowiących wyposażenie poszczególnych programów, a także dane teleadresowe do ewentualnego kontaktu,
opublikowano wykaz i opis niektórych standardów dotyczących edukacyjnych programów profilaktycznych adresowanych do dzieci i młodzieży szkolnej,
rozpoczęto opracowywanie bazy danych o stanie przygotowania poradni psychologiczno pedagogicznych do udzielania specjalistycznej pomocy uczniom zagrożonym uzależnieniem oraz dotyczących prowadzenia działań profilaktycznych w szkołach i środowisku lokalnym. W roku 2001 dokonano aktualizacji danych w oparciu o przeprowadzone badania ankietowe oraz przygotowano materiał do opracowania informatycznego. Zadanie kontynuowane będzie w roku 2002,
opracowano wykaz środowiskowych programów przeciwdziałania uzależnieniom.

Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

1. Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii zbierało dane o aktywności w zakresie profilaktyki i rehabilitacji placówek bądź programów finansowanych przez Biuro.

System raportowania bazował na kwestionariuszach wypełnianych przez personel obejmował pięć typów placówek lub programów:

programy profilaktyczne,
placówki ambulatoryjne,
ośrodki rehabilitacyjne,
hostele i mieszkania adaptacyjne,
programy pracowników ulicznych (street workers) adresowane do narkomanów.

Dane przekazywane były w cyklu kwartalnym oraz rocznym i wykorzystywane do analiz prowadzonych na potrzeby Biura oraz do sprawozdawczości na poziomie krajowym i międzynarodowym (EMCDDA, UNDCP).

2. Zbierano i katalogowano wycinki prasowe dotyczące problemu narkomanii. Co kwartał publikowany był wybór wycinków oraz ilościowe zestawienia według przyjętych w latach poprzednich kategorii.

3. Powołano w ramach Biura Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii, które rozpoczęło gromadzenie informacje na temat problemu narkotyków i narkomanii. Prace koncentrowały się prze wszystkim na identyfikacji i ocenie źródeł informacji. Zakres zbieranych informacji obejmował dane statystyczne, raporty i ekspertyzy. Ponadto podjęto prace przygotowawcze do tworzenia systemu informacyjnego zorganizowanego na zasadach sieci instytucji zbierających i wykorzystujących dane.

A.2. Profilaktyka

Zadanie 3. Inicjowanie programów prewencyjnych w społecznościach lokalnych
Instytucje odpowiedzialne za realizację zadania: Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Instytut Psychiatrii i Neurologii

Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Krajowe Biuro zleciło do realizacji programy mające na celu wsparcie procesu tworzenia systemowych rozwiązań problemu narkomanii w środowiskach lokalnych:

1. Programy szkoleniowe wspierające współpracę samorządowych struktur, organizacji pozarządowych i innych instytucji przy tworzeniu i realizacji lokalnych programów zapobiegania narkomanii obejmowały:

szkolenia dla realizatorów programów gminnych i powiatowych poświęcone diagnozie sytuacji lokalnej w zakresie narkomanii oraz konstruowaniu gminnych i powiatowych programów przeciwdziałania narkomanii w województwach lubelskim i świętokrzyskim. Realizatorzy - Lubelskie Towarzystwo "Kuźnia", Świętokrzyskie Towarzystwo "Kuźnia",
szkolenia wspierające proces tworzenia sieci punktów konsultacyjnych w województwie pomorskim i lubuskim. Realizatorzy - Stowarzyszenie "Współdziałanie", Gorzowskie Stowarzyszenie Pomocy Bliźniemu im. Brata Krystyna,
szkolenia w zakresie profilaktyki uzależnień wśród młodzieży oraz zakażeń HIV - dla przedstawicieli organizacji pozarządowych i samorządu województwa dolnośląskiego. Realizator - Polskie Towarzystwo Oświaty Zdrowotnej.

2. Konferencje szkoleniowe dla środowiska lokalnego: -"Integracja środowiska na rzecz przeciwdziałania AIDS i narkomanii w województwie wielkopolskim". Realizator - Polskie Towarzystwo Oświaty Zdrowotnej,

"Strategia 2001" - seminaria szkoleniowe poświęcone problematyce zapobiegania narkomanii przeznaczone dla osób tworzących gminne i powiatowe programy zapobiegania narkomanii w województwie kujawsko-pomorskim. Realizator - Towarzystwo Profilaktyki i Przeciwdziałania Uzależnieniom.

Instytut Psychiatrii i Neurologii

Programy prewencyjne inicjowane były w ramach grantu PARPA: "Ocena przydatności i funkcjonowania metody krótkiej interwencji w szkole". Celem projektu było wprowadzenie do szkół skutecznych procedur pozwalających na rozwiązywanie problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych przez uczniów. Proponowana procedura oparta jest na metodzie krótkiej interwencji. W pierwszym etapie realizacji projektu podjęto badania w konwencji "action research". W 2001r. przeprowadzono rekrutację szkół (N=11), dokonano oceny sytuacji szkół w zakresie działań profilaktycznych i interwencyjnych oraz przygotowano nauczycieli i pedagogów szkolnych do prowadzenia interwencji wobec uczniów używających substancji psychoaktywnych. Do udziału w projekcie zgłosiły się 3 licea ogólnokształcące, 6 gimnazjów oraz po 2 szkoły podstawowe z Warszawy, Puław i Iławy. Sytuację w szkołach oceniano na podstawie wywiadów z dyrektorami, pedagogami szkolnymi i przedstawicielami nauczycieli i rodziców. Ocena sytuacji w szkołach wskazywała na brak spójnego systemu działań profilaktycznych i interwencyjnych. W ramach działań przeprowadzono we wszystkich szkołach 4-godzinne zajęcia warsztatowe dla Rad Pedagogicznych (N=450) oraz pięć 10-godzinnych szkoleń dla wybranych przedstawicieli szkół z zakresu metody krótkiej interwencji. W tych ostatnich udział wzięło 70 osób. Podczas realizacji zadania zaobserwować można było brak przekonania wśród pracowników szkoły o konieczności tworzenia systemu działań profilaktycznych i interwencyjnych. Brak gotowości w nawiązywaniu współpracy z rodzicami, która wymaga wprowadzenia zmian w sposobie komunikowania się z nimi, włączania ich w pracę nad procedurami interwencyjnymi. Kolejnym problemem były ograniczone możliwości egzekwowania takich szkolnych konsekwencji, które motywowałyby do zmiany zachowania uczniów używających substancji psychoaktywnych w szkole lub przychodzących na jej teren pod wpływem tych środków. Jednakże analiza odbioru szkoleń, przeprowadzona tuż po realizacji projektu, wskazała, że blisko 80% (63 osoby) uczestników deklaruje gotowość do prowadzenia działań interwencyjnych w szkole. Ocena wykorzystania wiedzy i umiejętności nabytych w trakcie szkoleń będzie przedmiotem badań w roku 2002.

Zadanie 6. Harmonizowanie działań profilaktycznych Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Minister Edukacji Narodowej, kuratoria

Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Działania podjęte w celu realizacji zdania:

odbyło się spotkanie Sekretarz Stanu w MENiS z ekspertami w dziedzinie zapobiegania uzależnień wśród młodzieży (przedstawiciele: Komendy Głównej Policji, rządowych agend profilaktyki, Instytutu Psychiatrii i Neurologii, CMPP-P, KOWEZ, wiodących ośrodków niepublicznych), w trakcie którego uzgodniono strategie działań centralnych oraz omówiono procedury interwencji kryzysowych,
zorganizowano naradę z kuratoriami oświaty nt. profilaktyki narkomanii i nowych zagrożeń w szkołach oraz możliwościami przeciwdziałania im,
przedstawiciele MENiS wzięli udział w krajowym Sejmiku Wychowawczym w ramach którego, Departament Profilaktyki Społecznej i Kształcenia Specjalnego przygotował konferencję profilaktyczną nt. "Jak rozwiązywać problemy dzieci i młodzieży". Spotkanie poświęcone było problemom uzależnień, zagrożeń przestępczością oraz przemocy w szkole,
uczestniczono w organizacji polsko-niemieckiej konferencji pt. "Agresja i przemoc w szkole", podsumowującej kilkuletnie badania na temat agresji i przemocy rówieśniczej.
Przygotowano wspólnie z Res Humane i Pełnomocnikiem Ministra Zdrowia ds. AIDS, projekt programu szkolenia dla nauczycieli, dyrektorów gimnazjów, pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych i wizytatorów,
wprowadzono do tematyki planowanych wizytacji kuratoriów oświaty, zagadnienia profilaktyki problemów dzieci i młodzieży,
współpracowano z organizacjami pozarządowymi w zakresie dotowania zadań zleconych (Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii, Fundacja Res Humane, Stowarzyszenie MONAR, Fundacja Maraton, Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej- Integracja, Fundacja ETOH, Stowarzyszenie- Katolicki Ruch Antynarkotykowy KARAN),
współpracowano z Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii oraz Instytutem Psychiatrii i Neurologii w celu określenia, na podstawie badań ESPAD, rozmiarów zagrożeń związanych z używaniem przez dzieci i młodzież substancji psychotropowych i środków odurzających oraz podejmowania wspólnych działań profilaktycznych,
zorganizowano w ramach projektu "Wdrażanie podejścia nastawionego na kształtowanie umiejętności życiowych do profilaktyki szkolnej w Polsce", konferencję pt. "Kształtowanie umiejętności uczniów jako element edukacji zdrowotnej i profilaktyki szkolnej".

Kuratoria:

W ramach realizacji zadania Kuratoria Oświaty podjęły następujące działania:

wizytatorzy Kuratorium Oświaty prowadząc nadzór pedagogiczny monitorowali realizację programów wychowawczych szkół z uwzględnieniem opracowanych w placówkach i realizowanych programach profilaktycznych,
dla potrzeb przeprowadzanego przez wizytatorów mierzenia jakości pracy szkół Oddział Diagnoz i Analiz Kuratorium Oświaty opracował ankiety uwzględniające problematykę uzależnień i prowadzenie oddziaływań profilaktycznych,
koordynatorzy Kuratoriów Oświaty w zakresie promocji zdrowia przekazywali otrzymane z KOWEZ-u broszury, wydawnictwa edukacyjne na temat promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii dla wszystkich typów szkół, ze szczególnym uwzględnieniem Szkół Promujących Zdrowie,
w ramach systemu profilaktyki Kuratoria Oświaty współpracowały z instytucjami zajmującymi się problematyką narkomanii, między innymi z:

Pełnomocnikami Wojewodów Przeciwdziałania Zagrożeniom Społecznym
Regionalnymi Centrami Polityki Społecznej
Komendami Policji
Sądami dla Nieletnich
Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Powiatowymi Centrami Pomocy Rodzinie
Placówkami doskonalenia nauczycieli
Organami prowadzącymi szkoły i placówki

kuratoria dokonywały ewaluacji działań podejmowanych w zakresie profilaktyki problemów wśród dzieci i młodzieży. Między innymi prowadziły ewaluację skuteczności szkoleń grantowych, konkursów, turniejów, przeglądów, a także kursów prowadzonych przez placówki doskonalenia nauczycieli,
w nadzorowanych szkołach i placówkach najczęściej realizowane były następujące programy rekomendowane przez Kuratoria:

Tak czy Nie
II Elementarz, czyli program siedmiu kroków
Spójrz inaczej
Zanim spróbujesz
Noe
Nie biorę narkotyków
Sztuka odmawiania
Narkotyki w szkole i w domu
Bez ryzyka
Sześć sposobów odmawiania NIE
Nasze spotkania
Rówieśniczy doradcy
Odlot

włączono do kursów kwalifikacyjnych dla nauczycieli różnych specjalności moduł szkoleniowy dotyczący profilaktyki uzależnień,
utworzono kuratoryjny bank danych w województwie śląskim, który jest systematycznie uaktualniany o coraz to nowe programy i informacje o zagrożeniach,
kuratoria Oświaty nadzorowały pracę placówek oświatowych m. in. w zakresie prowadzenia działań edukacyjnych zmierzających do radzenia sobie przez uczniów z oddziaływaniem grup,
w ramach współpracy z SANEPID-em szkoły organizowały spotkania z lekarzami, pielęgniarkami, psychologami, podczas których poruszano tematy promujące zdrowy styl życia, w tym "Szkodliwość używania narkotyków", "Kto pomoże powiedzieć NIE", "Profilaktyka zakażeń wirusem HIV / AIDS".

Przeszkodą w wykonywaniu zadania był brak środków finansowych.. Ponadto wskazywano, że z uwagi na szeroki zakres zadań Kuratoriów Oświaty sprawy przeciwdziałania narkomanii nie zawsze były traktowane z należytą uwagą. Do sukcesów Kuratoria zaliczyły poprawienie jakości i efektywności działań profilaktycznych realizowanych na poziomie profilaktyki pierwszorzędowej, dalsze popularyzowanie wiedzy na temat profilaktyki integralnej, a tym samym odchodzenie od przypadkowości czy incydentalności prowadzonych działań oraz podjęcie systematycznej współpracy z przedstawicielami instytucji zajmujących się zapobieganiem narkomanii.

Zadanie 7. Prowadzenie odpowiedniej polityki wobec substancji uzależniających przez dostosowanie aktów prawnych do zmieniających się potrzeb
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Główny Inspektorat Farmaceutyczny, Minister Sprawiedliwości

Główny Inspektorat Farmaceutyczny

Główny Inspektorat Farmaceutyczny podjął działania w zakresie koordynacji prac związanych z przygotowaniem projektu ustawy z dnia 6 września 2001 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 125 poz. 7) . Ustawa weszła w życie 14 listopada 2001 r. (z wyjątkiem kilku przepisów dotyczących kontroli prekursorów, które obowiązywać zaczęły 1 stycznia 2002 r.).

Przeprowadzona nowelizacja ustawy obejmowała:

zmianę definicji konopi włóknistych w odniesieniu do zawartości THC (obniżenie z 0,3 do 0,2% zawartości w suchej masie ziela) zgodnie z wytycznymi zawartymi w dyrektywie Unii Europejskiej,
nałożenie obowiązku uzyskiwania zgody od wojewódzkich inspektorów farmaceutycznych przez szkoły wyższe, placówki naukowo-badawcze, jednostki badawczo-rozwojowe itp. w celu stosowania do badań środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów grupy I-R,
nałożenie obowiązku uzyskiwania zgody od wojewódzkich inspektorów farmaceutycznych przez zakłady opieki zdrowotnej, lekarzy prowadzących indywidualną praktykę itp. na stosowanie w celach medycznych środków farmaceutycznych, zawierających w swoim składzie środki odurzające grup I-N, II-N, III-N i substancje psychotropowe grup II-P, III-P, IV-P,
przyznanie kontroli nad obrotem i wytwarzaniem prekursorów grupy IIA-R i IIB-R Inspektorowi do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych;
uregulowanie kwestii związanych z obrotem i kontrolą prekursorów zgodnie z wytycznymi zawartymi w acquis ,
uzupełnienie załączników do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii o następujące środki psychotropowe: GHB, 2C-B zolpidem-zgodnie z rezolucją ONZ wypracowaną podczas 44 sesji INCB w marcu 2001 r. w Wiedniu, oraz o substancję PMMA (p metoksymetamfetaminę) na wniosek MSWiA (Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego KGP). Mimo rezolucji ONZ wypracowanej podczas 44 sesji INCB w marcu 2001 r. jeden z projektów zmian ustawy nie został przyjęty przez Parlament. Dotyczył on przeniesienia nadmanganianu potasu i bezwodnika octowego z grupy II-R do grupy I-R prekursorów. Podobne trudności w odniesieniu do wymienionych substancji występują także w krajach Unii Europejskiej, co prawdopodobnie wynika z niemożności ustanowienia ścisłej kontroli nad tak powszechnie stosowanymi substancjami.

Minister Sprawiedliwości

Minister Sprawiedliwości brał udział w pracach nad nowelizacją ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii dnia 6 września 2001r. w ramach obowiązków przypisanych przez regulamin pracy Rady Ministrów.

Zadanie 8. Ograniczenie podaży substancji psychoaktywnych poprzez działania legislacyjne, policyjne i celne
Instytucja odpowiedzialna za realizację zadania: Główny Inspektorat Farmaceutyczny

Inspekcja farmaceutyczna okresowo sprawdza zabezpieczenia stosowane przez przedsiębiorców prowadzących obrót środkami kontrolowanymi. W ramach nadzoru opracowano formularz raportów rocznych stosowanych w rozliczeniach hurtowni farmaceutycznych (MZ-79), który stanowi załącznik do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 3.08.2000 r. w sprawie wytwarzania, przetwarzania, przerobu, przywozu z zagranicy lub wywozu za granicę oraz obrotu środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi i prekursorami (Dz.U. Nr 77 poz. 885).

Zadanie 10. Stworzenie systemu prewencyjnej osłony jednostek wojskowych przez podjęcie wspólnych działań Żandarmerii Wojskowej Policji w celu rozpoznawania zagrożeń i zapobiegania przenikaniu narkotyków do jednostek wojskowych
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Komenda Główna Policji, Komenda Główna Żandarmerii Wojskowej

1. Komenda Główna Żandarmerii Wojskowej nawiązała współpracę z Policją i opracowano koncepcję prewencyjnej osłony jednostek wojskowych. Zgodnie z Wytycznymi Komendanta Głównego ŻW z dnia 13.12.1999 r. w sprawie przeciwdziałania narkomanii w wojsku, terenowe jednostki Żandarmerii Wojskowej w zależności od potrzeb, nawiązały współpracę z: WSI, Policją, UOP, Strażą Graniczną, Inspekcją Celną.

2. W zakresie działalności informacyjnej jednostki organizacyjne ŻW:

informowały o szkodliwości narkomanii i skutków ich oddziaływania na organizm ludzki oraz popularyzowały przepisy dot. przeciwdziałania narkomanii m.in. ustawę z dnia 24 kwietnia 1997 r.,
analizowały ujawnione przypadki narkomanii, w tym zwłaszcza ich przyczyny, formy, zasięg i skutki. Ogółem zrealizowano:
- pogadanek - 263,
- spotkań - 59,
- pokazów działania narkotestów, wykorzystania poligrafu, użycia psów do wykrywania narkotyków, ambulansu kryminalistycznego "ED-1", projekcje filmów -“.

Lokalnie jednostki organizacyjne Żandarmerii Wojskowej wspólnie z Policją opracowały koncepcję prewencyjnej osłony jednostek wojskowych w celu rozpoznawania i zapobiegania przenikaniu narkotyków.

W koncepcji tej uwzględniono:

planowanie wspólnych działań operacyjnych i prewencyjnych,
wymianę informacji,
wykorzystywanie specjalistycznych pracowni Policji i ŻW w zakresie określenia rodzaju zabezpieczonego narkotyku,
udostępnianie danych operacyjnych w zakresie narkomanii zawartych w posiadanych zbiorach informatycznych.

3. W ramach współpracy z Policją:

przekazano w formie udokumentowanej 250 informacji, które dotyczyły:
- ustalonych osób cywilnych zajmujących się dystrybucją narkotyków - 20,
- sposobów i miejsc sprzedaży narkotyków -224,
- ujawnionej, nielegalnej uprawy krzewów konopi indyjskich - 6.
przeprowadzono 141 pokazów pracy przewodnika z psem do wykrywania narkotyków, z czego w 62 przypadkach ujawniono i zabezpieczono ok. 18.000 porcji narkotyków,
zrealizowano 120 wspólnych akcji patrolowych, w trakcie których ujawniono:
- 20 żołnierzy posiadających narkotyki, u których zabezpieczono ok. 1.000 porcji narkotyków,
- 16 dealerów - osób cywilnych.
Policja przekazała 186 informacji dotyczących żołnierzy rozprowadzających narkotyki, które dały podstawę wszczęcia 14 dochodzeń oraz były wykorzystane w bieżącej pracy. Podczas realizacji zadania stwierdzono, że:
- coraz większy odsetek poborowych miało już kontakt z narkotykami w trakcie odbywania nauki w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych,
- wymiana stanów zmiennych w jednostkach wojskowych /roczna służba wojskowa/ w znacznym stopniu utrudniała właściwe rozpoznanie operacyjne.

Zadanie 11. Organizowanie ośrodków profilaktyki środowiskowej (min 1 w gminie), środowiskowych świetlic i klubów (min. 2 w gminie)
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Samorząd Terytorialny ze wsparciem Krajowego Biura do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii wspierało samorząd terytorialny w realizacji zadania poprzez zlecanie organizacjom niebędącym w sektorze finansów publicznych specjalistycznych działań prowadzonych w placówkach profilaktyki środowiskowej: świetlicach, ogniskach wychowawczych, klubach, ośrodkach oraz punktach informacyjnokonsultacyjnych.

W 2001 roku Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii zleciło programy profilaktyczne realizowane w:

31 świetlicach terapeutycznych,
59 placówkach o szerokiej formule działań (kluby, ośrodki profilaktyki, ogniska wychowawcze),
22 punktach konsultacyjnych,
1 stacjonarnym ośrodku socjoterapeutycznym (całorocznego pobytu).

Wymienione placówki organizowane w środowisku lokalnym są bazą dla realizacji programów profilaktycznych, w szczególności dla grup ryzyka. Odbiorcami tych programów były dzieci i młodzież zagrożone narkomanią -zaniedbane wychowawczo, z rodzin dysfunkcyjnych, mająca często pierwsze kontakty ze środkami odurzającymi oraz młodzież eksperymentująca z narkotykami. Celem zrealizowanych programów była poprawa funkcjonowania emocjonalnego i społecznego podopiecznych oraz wspieranie rozwoju, zainteresowań, wyrabianie nawyków spędzania wolnego czasu bez środków odurzających. W ramach programów profilaktycznych świetlic, klubów, punktów realizowane były następujące zadania:

1. Edukacja dzieci i młodzieży mająca na celu redukcję popytu na środki odurzające. W 2001 r. zrealizowano 71.449 godzin zajęć edukacyjnych, w których uczestniczyło w sumie 20.693 dzieci i młodzieży.

działania informacyjne i edukacyjne adresowane do dzieci i młodzieży -przekazywanie rzetelnej i adekwatnej do wieku i potrzeb odbiorców wiedzy o środkach odurzających i ich wpływie na organizm człowieka, informowanie o mechanizmach uzależnień, kształtowanie właściwych postaw wobec środków odurzających oraz doskonalenie umiejętności psychologicznych (komunikowania się, radzenia sobie w sytuacjach trudnych, podejmowania decyzji, asertywnego zachowania).

2. Rozwijanie różnorodnych form pomocy dla dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem.

organizowanie zajęć opiekuńczo-wychowawczych,
udzielanie porad i konsultacji specjalistycznych ,
organizowanie zajęć o charakterze terapeutycznym (socjoterapia, terapia indywidualna i grupowa, grupy wsparcia).

3. Działania nastawione na kreowanie wśród młodzieży wolnego od uzależnień stylu życia.

organizowanie akcji środowiskowych promujących zdrowie -festyny, konkursy, koncerty, imprezy lokalne - obozy i zloty młodzieżowe,
organizowanie grupowych zajęć o charakterze rozwojowym stanowiących alternatywę dla używania środków odurzających (plastyczne, parateatralne, muzyczne itp.), -praca liderów młodzieżowych promujących zdrowy styl życia.

4. Edukacja dorosłych -zrealizowano 1.307 godzin zajęć edukacyjnych (prelekcji) w których uczestniczyło w sumie 9.648 osób dorosłych.

działania informacyjne dotyczące lokalnych programów pomocy dla osób zagrożonych uzależnieniem oraz działania edukacyjne dotyczące rozpoznawania wczesnych sygnałów uzależnienia,
rozpowszechnianie materiałów o treści informacyjno-edukacyjnej (ulotek, poradników, informatorów).

5. Programy specjalistycznej pomocy dla rodziców dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem.

udzielanie porad i konsultacji specjalistycznych,
organizowanie zajęć grupowych o charakterze psychoedukacyjnym i terapeutycznym dla rodzin niewydolnych wychowawczo oraz rodzin dzieci zagrożonych uzależnieniem,
prowadzenie działań interwencyjno- mediacyjnych w sytuacji kryzysów w rodzinie.

Realizację powyższych programów zlecono 32 organizacjom, przy czym część organizacji (Towarzystwo "Kuźnia, Towarzystwo "Powrót z U", Lubelskie Towarzystwo "Kuźnia", Świętokrzyskie Towarzystwo "Kuźnia", Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii, Stowarzyszenie "Karan", Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Agencja Doradztwa Zawodowego "AD") prowadziło systemowe programy w wielu regionach kraju.

Tabela 1. Liczba dzieci i młodzieży, będących odbiorcami programów profilaktycznych (wg wieku)

Wiek	Liczba stałych odbiorców	Liczba incydentalnych odbiorców
Do 12 lat	5376	5947
13 - 15 lat	6685	22560
16 - 19 lat	8555	39382
Powyżej 19 lat	1219	4453
Razem	21835	72342

Tabela 2. Liczba dorosłych odbiorców programów profilaktycznych

Kryterium uczestnictwa w programie	Liczba stałych odbiorców	Liczba incydentalnych odbiorców
Rodzice	2796	10321
Nauczyciele, wychowawcy	1824	2991
Animatorzy działań profilaktycznych	430	937
Inni	654	1139
Dorośli razem	5704	15338

Tabela 3. Programy profilaktyczne adresowane do dzieci i młodzieży (wg typów zajęć)

Typy zajęć	Liczba stałych odbiorców	Liczba godzin
Zajęcia opiekuńczo-wychowawcze (np. klubach socjoterapeutycznych) w świetlicach,	9062	77883
Zajęcia rozwojowe	8970	30000
Zajęcia socjoterapeutyczne	10985	18870
Grupy wsparcia	1678	16053
Treningi psychologiczne	1594	2901
Psychoterapia grupowa	976	3722
Psychoterapia indywidualna	1623	10326
Inne	4235	17710

Tabela 4. Programy profilaktyczne adresowane do dorosłych (wg typów zajęć)

Typy zajęć	Liczba stałych odbiorców	Liczba godzin
Treningi psychologiczne	354	2051
Trening specyficznych umiejętności w rodzinie radzenia sobie z problemem uzależnienia	148	302
Grupy samopomocowe, grupy wsparcia	297	585
Poradnictwo	501	2747
Psychoterapia indywidualna	119	814
Inne	1813	3177

Tabela 5. Dane dotyczące liczby porad profilaktycznych udzielonych dzieciom, młodzieży i dorosłym

Odbiorcy	Liczba zrealizowanych porad indywidualnych
Odbiorcy	W poradni	Telefoniczne	Terenowe
Dzieci i młodzież	5616	1941	1265
Dorośli	6027	4942	1746

Organizowanie ośrodków profilaktyki środowiskowej, środowiskowych świetlic i klubów w rozbiciu na województwa przedstawia się następująco:

Województwo dolnośląskie

W porozumieniu z WZT "Kuźnia" i Zarządem Gminy Środa Śląska uruchomiono 4 placówki profilaktyki środowiskowej.

Województwo kujawsko-pomorskie

W ramach realizacji zadania Urząd Marszałkowski udzielił wsparcia merytorycznego Ośrodkowi Profilaktyki Środowiskowej Towarzystwa Profilaktyki i Przeciwdziałania Uzależnieniom w Toruniu oraz Ośrodkowi Profilaktyki Środowiskowej Agencji Doradztwa Zawodowego AD w Bydgoszczy. Prowadzono współpracę z pełnomocnikami gminnymi w zakresie tworzenia świetlic środowiskowych.

Województwo lubuskie

Od września 2001 r. na terenie gminy Międzyrzecz rozpoczął działalność Ośrodek Profilaktyki "ARKA", który prowadzi działania w następujących placówkach: Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej, świetlicy środowiskowej, punkcie konsultacyjnym dla uzależnionych, współuzależnionych i ofiar przemocy, klubie Abstynenta, Środowiskowym Domu Samopomocy, Harcówce ZHP. Przy ARCE istnieje zaplecze sportowe stanowiące atut w organizowaniu działań na rzecz profilaktyki. Ponadto na terenie województwa utworzono 18 świetlic (w tym 8 socjoterapeutycznych). Do sukcesów w realizacji zadania należy zaliczyć:

wprowadzenie do szkół i świetlic rzetelnej informacji na temat substancji uzależniających,
instytucje dotychczas funkcjonujące w różnych miejscach, obecnie skupione są w ośrodku profilaktyki środowiskowej a bieżąca współpraca ze specjalistami z Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej daje niewspółmierne możliwości oddziaływania terapeutycznego,
zwiększenie liczby uczniów korzystających z zajęć organizowanych w ramach świetlic, polepszenie kondycji fizycznej i zdrowotnej dzieci i młodzieży, poznanie przez młodzież instytucji pomocowych na terenie gminy, powiatu, województwa, kreatywne spędzanie czasu wolnego,
objęcie programami profilaktyczno - edukacyjnymi ok. 2.781 uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych, 245 nauczycieli i 1028 rodziców.

Województwo małopolskie

Na terenie województwa małopolskiego działało w 2001 roku 98 świetlic z programem socjoterapeutycznym i 750 świetlic opiekuńczo - wychowawczych. Oznacza to, że na każdą gminę przypadały ponad cztery tego rodzaju świetlice dla dzieci i młodzieży. Tylko w opisywanym okresie tj. w ciągu roku 2001 zostały uruchomione 24 dodatkowe świetlice socjoterapeutyczne oraz 176 świetlic opiekuńczo-wychowawczych.

Województwo mazowieckie

Samorząd wojewódzki systematycznie rozwijał współpracę z organizacjami pozarządowymi i realizowano wspólnie programy profilaktyczno-edukacyjne w środowiskach dzieci i młodzieży z terenów szczególnego nasilenia występowania zjawiska narkotyków i narkomanii, w szczególności:

podejmowano działania w świetlicach socjoterapeutycznych, które polegały na zapewnieniu młodym ludziom alternatywnych form spędzania czasu wolnego poprzez zajęcia w formie warsztatów pracy twórczej (plastyka, muzyka, taniec), a także obejmowały naukę podstawowych umiejętności społecznych. Ponadto realizowano programy terapii indywidualnej i pomocy w nauce.
wspólnie ze Stowarzyszeniem na Rzecz Rodziny -Szkoła dla Rodziców i Wychowawców "Bez porażek" zrealizowano w gminie Legionowo pilotaż Programu "Razem łatwiej". Celem programu było stworzenie jednorodnego środowiska wychowawczego sprzyjającego przeciwdziałaniu uzależnieniom wśród dzieci i młodzieży. Program kierowany był do trzech grup odbiorców: dzieci, rodziców oraz osób pracujących z młodzieżą.

Do sukcesów w realizacji zadania zaliczano poprawę współpracy z organizacjami pozarządowymi, rosnące zainteresowanie programami oraz systematyczny wzrost liczby uczestniczących w nich osób. W 2001 roku w zajęciach świetlic socjoterapeutycznych uczestniczyło ok. 200 dzieci i ponad 80 rodzin.

Województwo podlaskie

W ramach realizacji zadania podjęto następujące działania:

inicjowanie tworzenia przez samorządy powiatowe i gminne oraz organizacje pozarządowe ośrodków profilaktyki środowiskowej,
stworzenie bilansu instytucjonalnych zasobów województwa podlaskiego w zakresie profilaktyki,
udzielanie merytorycznego wsparcia placówkom profilaktycznym w zakresie opracowania programów działań profilaktycznych, diagnozowania lokalnych potrzeb, sposobów finansowania i pozyskiwania funduszy,
finansowanie programów profilaktycznych realizowanych w ośrodkach, świetlicach, klubach.

Na terenie województwa otworzono 7 nowych świetlic środowiskowych w gminach, zainicjowano tworzenie, co najmniej 3 kolejnych. Aktualnie funkcjonuje 61 świetlic socjoterapeutycznych.

Województwo podkarpackie

Z budżetu samorządu wojewódzkiego dofinansowano poprzez dotację następujące zadania organizacji pozarządowych:

prowadzenie grupy socjoterapeutycznej dla młodzieży,
udzielanie porad przez prawnika i psychologa,
realizacja programu "Neofita", dla osób, które ukończyły rehabilitację w ośrodkach
leczenia uzależnień od narkotyków,
zorganizowanie obozu socjoterapeutycznego,
szkolenie specjalistów w zakresie socjoterapii,
realizowanie programów profilaktyki środowiskowej w szkołach.

Zadania były realizowane przez następujące organizacje pozarządowe: Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Stowarzyszenie Katolicki Ruch Antynarkotyczny "KARAN", Stowarzyszenie "B - 4", Fundację Zanim Nadejdzie Jutro, Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych "Powrót z U", Katolicką świetlicą profilaktyczno - wychowawczą "Dom Bł. Matki Angeli".

Województwo śląskie

Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w 2001 roku dofinansowywał działalność świetlicy terapeutycznej "Ludki z Blaszanej Budki" prowadzonej przez Częstochowskie Towarzystwo Profilaktyki Społecznej. Placówka zajmuje się profilaktyką uzależnień poprzez właściwą organizację czasu wolnego dzieciom i młodzieży oraz udziela pomocy psychologicznej dziecku i jego rodzinie.

Województwo świętokrzyskie

W ramach realizacji zadania zostało podpisane porozumienie między Województwem Świętokrzyskim a Miastem Kielce w sprawie przyjęcia przez Miasto Kielce zadań publicznych Województwa Świętokrzyskiego wynikających z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. W 2001 roku uruchomiono działalność Świętokrzyskiego Centrum Profilaktyki i Edukacji w Kielcach, a w nim świetlicy socjoterapeutycznej dla dzieci i młodzieży.

Województwo warmińsko-mazurskie

W województwie funkcjonowało łącznie 116 świetlic socjoterapeutycznych, w których realizowane były różnego rodzaju programy profilaktyczne. W ramach Oddziału Terenowego Polskiego Towarzystwa Zapobiegania Narkomanii w Bartoszycach uruchomiony został punkt konsultacyjno-informacyjny dla osób uzależnionych i współuzależnionych od środków psychoaktywnych.

Województwo wielkopolskie

Na terenie województwa wielkopolskiego w 2001 roku funkcjonowało łącznie (dane ze 176 gmin województwa, łączna liczba gmin 226) 314 świetlic socjoterapeutycznych, w których realizowane były różnego rodzaju programy profilaktyczne. W 2001 uruchomionych zostało 46 nowych świetlic socjoterapeutycznych. Ich działalność finansowana była ze środków pozyskanych przez gminy za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Ponadto na terenie województwa działało w 2001 roku 255 świetlic realizujących programy opiekuńczo - wychowawcze, w tym uruchomiono 35. Łącznie w programach prowadzonych przez świetlice uczestniczyło 7.699 dzieci i młodzieży.

Brak informacji na temat realizacji zadania w sprawozdaniach nadesłanych przez samorządy województw: łódzkiego, opolskiego, pomorskiego i zachodniopomorskiego.

A.3. Edukacja, szkolenie i wydawnictwa

Zadanie 13. Prowadzenie kampanii szkoleniowych dla wyspecjalizowanego personelu
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Naczelna Rada Aptekarska, Naczelna Rada Lekarska, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne

Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Zrealizowano przedsięwzięcia szkoleniowe dotyczące następujących obszarów problemowych:

epidemiologia zjawiska narkomanii,
strategie ograniczania podaży i popytu na narkotyki w świetle uregulowań zawartych w znowelizowanej ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii, -doskonalenie metod pomocy osobom zagrożonym uzależnieniem (profilaktyka dla grup ryzyka),
doskonalenie diagnostyki i terapii osób uzależnionych, -minimalizacja szkód jako jedna ze strategii rozwiązywania problemów związanych z narkomanią. Krajowe Biuro ds. przeciwdziałania Narkomanii zleciło do realizacji:

1. Szkolenia dla różnych grup zawodowych realizujących zadania wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu narkomani; nauczycieli, policjantów, służb socjalnych, pracowników placówek rehabilitacyjnych oraz opiekuńczo-wychowawczych:

cykl 22 szkoleń o zasięgu ogólnopolskim dla nauczycieli szkół gimnazjalnych, pedagogów, pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych w zakresie problematyki narkomanii z uwzględnieniem zagadnień HIV/AIDS. Przeszkolono 804 osoby. Realizator - Polska Fundacja Pomocy Humanitarnej "Res Humanae",
szkolenie dla kuratorów sądowych z zakresu profilaktyki narkomanii. Tematyka szkolenia dotyczyła aspektów medycznych, psychologicznych i prawnych postępowania z osobami zagrożonymi uzależnieniem i uzależnionymi. Przeszkolono – osób. Realizator Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii,
szkolenie doskonalące wiedzę i umiejętności w zakresie metod i technik pracy z osobami zagrożonymi uzależnieniem i uzależnionymi. Zrealizowano 7 cykli zajęć treningowowarsztatowych dla 89 osób - pracowników ośrodków rehabilitacji narkomanów, placówek opiekuńczych i resocjalizacyjnych oraz programów środowiskowych. Realizator - Towarzystwo Psychoprofilaktyczne,
program szkoleniowy "Metoda społeczności terapeutycznej jako metoda rehabilitacji osób uzależnionych" skierowany do środowiska terapeutów uzależnień nastawiony na doskonalenie umiejętności w dziedzinie stacjonarnego leczenia. Przeszkolono 35 osób. Realizator - Polska Federacja Społeczności Terapeutycznych,
szkolenia dla pracowników środowiskowych placówek profilaktycznych doskonalące kwalifikacje w zakresie diagnozy problemowej, interwencji i metod grupowej pracy psychokorekcyjnej. Przeszkolono 33 osoby. Realizator - Agencja "AD",
program stażowy dla pracowników ośrodków rehabilitacyjnych dla dzieci i młodzieży. Realizator - Stowarzyszenie "Monar",
program integracyjno-szkoleniowy przedstawicieli polskich społeczności terapeutycznych z okazji VIII Europejskiej Konferencji Społeczności Terapeutycznych - program poświęcony wymianie doświadczeń i prezentacji dorobku polskich społeczności terapeutycznych w zakresie niespecyficznych metod pracy z osobami uzależnionymi. Realizator - Polska Federacja Społeczności Terapeutycznych.

2. Konferencje szkoleniowe:

"VIII Międzynarodowa Konferencja dotycząca Rehabilitacji i Polityki Narkomanii" zorganizowana pod auspicjami Europejskiej Federacji Społeczności Terapeutycznych.
Wiodące tematy konferencji - strategie przeciwdziałania narkomanii, modele terapii, problemy badawcze i prawne. W konferencji uczestniczyło 340 osób z kraju i zagranicy. Realizator - Fundacja "Maraton",
konferencja szkoleniowa poświęcona "Mazowieckiemu Programowi Promocji Zdrowia na lata 2001-2005" oraz problematyce narkomanii i HIV/AIDS. W konferencji wzięło udział ok. 100 przedstawicieli administracji rządowej, samorządowej, organizacji pozarządowych z województwa mazowieckiego. Realizator - Mazowieckie Centrum Zdrowia Publicznego.

Działania zrealizowane przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii w ramach programów własnych obejmują:

1. Opracowanie i przeprowadzenie programu szkolenia dla personelu podstawowej opieki zdrowotnej p.n. "Rola personelu Podstawowej Opieki Zdrowotnej w rozwiązywaniu problemów związanych z używaniem substancji odurzających". Przeszkolono ok. 60 osób - lekarzy i pielęgniarek,

2. Zorganizowanie, w ramach kampanii "Znajdź czas dla swojego dziecka", konferencji szkoleniowej poświęconej metodom pracy z rodzinami dzieci zagrożonych narkomanią i uzależnionych. W konferencji uczestniczyło około 90 .. osób pracujących w środowiskowych placówkach profilaktycznych.

Naczelna Rada Aptekarska, Naczelna Rada Lekarska, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne

Zadanie nie było realizowane w 2001r.

Zadanie 14. Stworzenie systemu szkolenia profesjonalistów w zakresie promocji zdrowia
Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zarodowej (KOWEZ) kontynuował w roku 2001 program szkolenia edukatorów promocji zdrowia, rekrutując ich spośród osób, które są lub będą zatrudnione w systemie doskonalenia nauczycieli. Program obejmował następujące bloki tematyczne:

1. Organizacja pracy warsztatowej:

komunikacja interpersonalna,
funkcjonowanie grupy oraz zasady pracy z grupą.

2. Zdrowie i czynniki je warunkujące, promocja zdrowia, Szkoła Promująca Zdrowie.

3. Edukacja prozdrowotna w szkole (definicje, podstawowe założenia, strategie i metody).

4. Wybrane obszary tematyczne edukacji prozdrowotnej:

zdrowie psychospołeczne,
profilaktyka społeczna.

5. Projektowanie i ewaluacja w edukacji prozdrowotnej, promocji zdrowia i profilaktyce szkolnej.

6. Doskonalenie nauczycieli w edukacji prozdrowotnej, promocji zdrowia i profilaktyce szkolnej.

7. Warsztat metodyczny edukatora.

8. Prawo oświatowe a edukacja zdrowotna i promocja zdrowia.

Zorganizowano dwie edycje tego kursu. Kurs realizowany był w latach 2000 - 2001 r. i składał się z dwóch części: rozpoczętej w 2000 r. części stacjonarnej, obejmującej 200 godzin zajęć dydaktycznych oraz ukończonej w roku 2001 części praktycznej złożonej z 60 godzin zajęć, w tym 20 hospitowanych przez grupę specjalistów przygotowanych rekomendowanych przez KOWEZ. Część stacjonarną kursu ukończyło 49 osób, zaś pełny kurs kwalifikacyjny 30 osób. Osoby te organizują i prowadzą szkolenia nauczycieli z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki w ramach działań statutowych swoich placówek.

Ponadto w ramach realizacji zadania:

zorganizowano konferencję pn. "Program edukacji zdrowotnej w szkole oraz rozwoju Sieci Szkół Promujących Zdrowie". Udział w niej wzięli m.in. członkowie Rady Programowej, Krajowy Zespół Wspierający oraz przedstawiciele instytucji bezpośrednio podległych resortowi edukacji (KOWEZ, CMPP-P) i resortowi zdrowia (IMiDz, SANEPID),
uczestniczono w organizowanej przez Sejm ogólnopolskiej konferencji pn. ,,Problemy zdrowia psychicznego i ich rozwiązywanie", zorganizowano seminarium pn. ,,Tworzenie wojewódzkich systemów edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia" z udziałem wizytatorów z kuratoriów oświaty. W trakcie seminarium zaprezentowano uczestnikom modelowe rozwiązanie opracowane przez Kuratorium Kujawsko-Pomorskie,
zorganizowano konferencję i warsztaty pn. ,,Kształtowanie umiejętności życiowych uczniów jako ważny element edukacji zdrowotnej i profilaktyki szkolnej". Celem spotkania było pozyskanie wsparcia i pomocy w realizacji projektu ze strony grupy ekspertów zajmujących się działaniami w zakresie profilaktyki oraz uświadomienie potrzeby włączenia umiejętności życiowych do praktyki szkolnej. Podczas konferencji uczestnicy zapoznali się z teoretycznymi podstawami kształtowania umiejętności życiowych uczniów, ich powiązaniu z profilaktyką problemową oraz przedyskutowali argumenty przemawiające za i przeciw wdrażaniu umiejętności życiowych do programu wychowawczego szkoły,
przeprowadzono kursy kwalifikacyjne dla pracowników oświaty oraz wojewódzkich liderów - edukatorów programu pn. "Szkoła dla rodziców i wychowawców"- część II, którzy przeszkolili do końca 2001 roku 2700 realizatorów wyżej wymienionego programu.

Zadanie 15. Wzbogacanie materiałów edukacyjnych
Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Działania podjęte w celu realizacji zadania:

wydanie przez KOWEZ zeszytu Nr 2 i przygotowanie do druku zeszytu Nr 3 pn. ,,Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia w szkole". Zeszyty są cyklicznym wydawnictwem służącym popularyzowaniu przykładów dobrej praktyki. Prezentują praktyczne przykłady realizacji zadań z zakresu edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia w szkole oraz aktualne kierunki działań w edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia w kraju i zagranicą,
wydanie przez KOWEZ broszury pt. "Edukacja prozdrowotna w szkole podstawowej gimnazjum" do wykorzystania przez nauczycieli realizujących ścieżkę międzyprzedmiotową "Edukacja prozdrowotna w szkole",
wydanie materiałów pokonferencyjnych nt. ,,Kształtowanie umiejętności życiowych uczniów jako element edukacji zdrowotnej i profilaktyki społecznej". Materiały te przekazano do bibliotek pedagogicznych, kuratoriów oświaty i ośrodków doskonalenia nauczycieli.

Za sukces uznać należy rozpoczęcie pracy nad programem pn. ,,Kształtowanie umiejętności uczniów jako elementu edukacji zdrowotnej i profilaktyki społecznej", we współpracy z WHO i UNICEF oraz Katedrą Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Wychowania Uniwersytetu Warszawskiego.

Zadanie 16. Wprowadzenie edukacji prozdrowotnej i propagującej zdrowie psychiczne.
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Minister Edukacji Narodowej, Samodzielne Publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, wspierając działania Ministerstwa Edukacji Narodowej prowadzone w szkołach i placówkach oświaty, zleciło zadania z zakresu edukacji zdrowotnej skierowane do uczniów oraz osób dorosłych (rodziców, nauczycieli). Zadania te realizowane były w formie spotkań informacyjnych, wykładów, prelekcji i zajęć warsztatowych.

Dla dzieci i młodzieży zrealizowano 71,45 tys. godzin zajęć edukacyjnych. Uczestniczyło w nich w sumie ponad 20 tys. osób. Dla dorosłych zrealizowano &lsquor;7 godzin zajęć edukacyjnych. Uczestniczyło w nich 3728 osób.

Głównymi realizatorami tych zadań były następujące organizacje pozarządowe:

Agencja Doradztwa Zawodowego "AD" - warsztaty tematyczne dla uczniów szkół ponadpodstawowych w Łodzi, Lublinie, Krakowie, Bydgoszczy, Puławach, Wrocławiu, Gdańsku, Chojnicach, Bielsku-Białej,
Polskie Stowarzyszenie Psychologów Praktyków -cykle zajęć warsztatowych dla młodzieży w oparciu o autorskie programy Stowarzyszenia w województwie małopolskim,
Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych "Powrót z U" -w ramach ogólnopolskich programów "Profilaktyka Środowiskowa" realizowano cykle prelekcji, wykładów i zajęć warsztatowych w oddziałach terenowych,
Fundacja "Maraton" -cykle zajęć dotyczących promocji zdrowia oraz profilaktyki AIDS prowadzonych w ramach programów "Studium Profilaktyki Narkomanii i AIDS" i "Rówieśnicza Edukacja Zdrowotna Młodzieży w Zapobieganiu Narkomanii i AIDS" w województwie dolnośląskim, lubuskim i mazowieckim,
Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii w ramach działalności programowej placówek środowiskowych przeprowadziło cykle prelekcji i zajęć warsztatowych dla dzieci i młodzieży w oddziałach terenowych (Bydgoszcz, Koszalin, Słupsk, Sochaczew, Legionowo, Toruń),
Stowarzyszenie "Integracja", "Narkotyki Stop" - program profilaktyki narkomanii w województwie podkarpackim zrealizowany poprzez działania liderów młodzieżowych w środowisku szkoły,
Górnośląskie Stowarzyszenie "Familia" - program profilaktyczny"Przystanek Woodstock" podczas zlotu młodzieży w Żarach zrealizowany w formie działań informacyjnoedukacyjnych dotyczących szkód związanych z używaniem narkotyków,
Towarzystwo "Powrót z U" -"Dni Profilaktyki Uzależnień -Żyj Zdrowo" - program profilaktyki uzależnień i promocji zdrowia zrealizowany podczas festiwalu młodzieży akademickiej "FAMA",
Stowarzyszenie "Karan" w ramach programowej działalności Centrów Rozwoju Osobowości w Warszawie, Elblągu, Radomiu i Rzeszowie, przeprowadzono cykle zajęć edukacyjnych dla dzieci i młodzieży.

Ponadto w 2001 roku Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii zorganizowało i koordynowało kampanię społeczno-edukacyjną pod hasłem "Znajdź czas dla swojego dziecka". W kampanię zaangażowały się władze samorządowe z 11 województw oraz 17 organizacji pozarządowych. Podstawowym celem kampanii było zwrócenie uwagi osób dorosłych na rolę rodziny jako czynnika chroniącego dzieci przed używaniem narkotyków. Cele szczegółowe, nastawione m.in. na edukację dorosłych na temat narkotyków oraz czynników chroniących przed ich używaniem, informowanie o możliwościach pomocy osobom zagrożonym, zrealizowane były poprzez przedsięwzięcia medialne, konferencje, debaty regionalne oraz lokalne, spotkania warsztatowe z młodzieżą. Kampanię rozpoczęła zorganizowana przez Krajowe Biuro ogólnopolska konferencja "Znajdź czas dla swojego dziecka" poświęcona programom pomocy rodzinie. W konferencji uczestniczyło około Œ osób - przedstawicieli administracji rządowej i samorządowej, organizacji pozarządowych, placówek oświatowych oraz mediów (Gazeta Wyborcza, Telewizja Polska Program I, Radio BIS, czasopismo Remedium).

Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Działania podjęte w celu realizacji zadania: -prowadzenie w szkołach wszechstronnej edukacji zdrowotnej, obejmującej profilaktykę używania substancji psychoaktywnych, -doskonalenie współpracy nauczycieli z rodzicami w dziedzinie przeciwdziałania narkomanii na terenie szkoły,

prowadzenie przez KOWEZ szkoleń edukatorskich przygotowujących nauczycieli do realizacji zadań wychowawczych i profilaktycznych,
opracowanie (KOWEZ) pilotażowego programu szkolenia w zakresie umiejętności życiowych realizowanego w gimnazjach (w szkołach promujących zdrowie) oraz zakwalifikowanie go do realizacji przez Światową Organizację Zdrowia. Informację o projekcie otrzymały wojewódzkie ośrodki metodyczne i ośrodki doskonalenia nauczycieli,
zorganizowanie warsztatów dla trzech pięcioosobowych zespołów z województw: świętokrzyskiego, śląskiego i opolskiego. Podczas warsztatów wypracowano koncepcję wprowadzenia do systemu edukacji programu wdrażania umiejętności życiowych,
rozpoczęcie pracy nad programem pn. "Kształtowanie umiejętności uczniów jako elementu edukacji zdrowotnej i profilaktyki społecznej".

Samodzielny Publiczny Zarząd Zakładu Opieki Zdrowotnej Służby Zdrowia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

W ramach realizacji zadania prowadzono następujące działania:

prowadzono edukację w zakresie profilaktyki używania środków psychoaktywnych dla funkcjonariuszy służb resortu spraw wewnętrznych i administracji,
edukację dzieci i młodzieży w zakresie używania narkotyków oraz innych środków psychoaktywnych w szkołach, ośrodkach socjoterapeutycznych, ośrodkach kolonijnych i placówkach opiekuńczo-wychowawczych,
szkolenia dla personelu medycznego służby zdrowia MSWiA ukierunkowane na poszerzenie wiedzy z dziedziny uzależnień oraz poznania metod pracy z osobami uzależnionymi od środków psychoaktywnych,
poradnictwo i konsultacje zarówno dla rodziców mających problemy z dziećmi uzależnionymi jak i dla tych rodziców, którzy podejmują działania, aby ustrzec własne dzieci przed narkomanią,
edukację adiowizualną (projekcje filmowe, sesje plakatowe) dla pacjentów przebywających w placówkach służby zdrowia MSWiA mającą na celu zaprezentowanie różnym środowiskom problematyki używania środków psychoaktywnych.

W 2001r. mimo znacznego obniżenia dotacji na realizację zadań Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii zrealizowano ok. 350 szkoleń i pogadanek; w tym ok. 230 dla dorosłych i ok. 120 dla dzieci i młodzieży.

W szkoleniach tych uczestniczyło ponad 1200 dzieci i młodzieży oraz ponad 7.500 dorosłych z czego 3.300 stanowili funkcjonariusze resortu spraw wewnętrznych i administracji.

Kontynuowano również edukację personelu medycznego: lekarzy, pielęgniarek psychologów. W 2001r. zorganizowano 106 szkoleń dla ok. 700 pracowników służby zdrowia. Celem ww. szkoleń było poszerzenie wiedzy personelu medycznego na temat uzależnień, poznanie metod pracy z osobami zagrożonymi uzależnieniem oraz możliwości udzielenia pomocy.

Obserwuje się duże potrzeby w zakresie edukacji dotyczącej uzależnienia od narkotyków natomiast środki finansowe na te cele systematycznie są zmniejszane. Taka sytuacja sprawia, że nie można rozwinąć nowych lub kontynuować rozpoczętych działań.

Zadanie 18. Objęcie środowiska wojskowego działaniami edukacyjnymi w zakresie zapobiegania narkomanii i rozpoznawania uzależnień
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Minister Obrony Narodowej we współpracy z Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii

Minister Obrony Narodowej

Ministerstwo Obrony Narodowej podjęło następujące działania:

1. Organizowanie szkoleń dla konsultantów dowódców jednostek wojskowych do spraw profilaktyki. W 2001 roku w ramach warsztatów metodycznych dla koordynatorów i konsultantów ds. psychoprofilaktyki zorganizowano kolejną grupę zaawansowaną nt. "Problematyka zjawiska narkomanii w jednostce wojskowej", w której przygotowywano psychologów do pracy z osobami okazjonalnie zażywającymi narkotyki.

2 . Prowadzenie szkoleń dla dowódców i oficerów wychowawczych. Odbyło się 5 warsztatów, w których wzięło udział 200 oficerów z całej Polski. Uczestnicy szkoleń poszerzyli swoją wiedzę m. in. na temat środków uzależniających, mechanizmów uzależnienia oraz obowiązujących przepisów prawnych. Wyniki przeprowadzonej ankiety ewaluacyjnej pozwalają na sformułowanie następujących wniosków:

88% respondentów interesuje się problemami narkomanii,
85% dostrzega zagrożenie narkomanią wśród żołnierzy służby zasadniczej,
55% miało osobiście różny kontakt z narkotykami i narkomanami,
41% zna z przekazów lub z własnego doświadczenia przypadki zażywania narkotyków w pododdziale,
51% ma w swoim pododdziale żołnierzy, którzy w cywilu mieli kontakt z narkotykami,
52% ocenia, że dostępność narkotyków w ich miejscu zamieszkania jest duża.

3. Prowadzenie pogadanek dla żołnierzy służby zasadniczej nt. szkodliwości używania narkotyków. Konsultanci ds. psychoprofilaktyki i oficerowie społeczno-wychowawczy przeprowadzili w jednostkach wojskowych 682 pogadanek z zakresu profilaktyki narkomanii. Uczestniczyło w nich 34 250 żołnierzy.

4. Gromadzenie informacji nt. zjawiska narkomanii w Polsce.

W 2001 r. problemy związane ze stanem realizacji ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii były dyskutowane na posiedzeniu Zespołu Umacniania Dyscypliny Wojskowej w Siłach Zbrojnych. Efektem pracy zespołu było m.in. zalecenie, aby do programów kształcenia w akademiach wojskowych i wyższych szkołach oficerskich włączyć zagadnienia dotyczące problemu narkomanii.

Ponadto postanowiono utrzymać dotychczasowy system szkolenia konsultantów ds. psychoprofilaktyki oraz dowódców i oficerów społeczno - wychowawczych z zakresu profilaktyki narkotykowej, wydawać materiały informacyjne dot. szkodliwości używania narkotyków, poradniki, jak również inne materiały przydatne do prowadzenia działalności edukacyjnej w środowisku wojskowym.

Problematyka przeciwdziałania narkomanii została także mocno zaakcentowana na posiedzeniu kierownictwa Ministerstw Obrony Narodowej i Zespołu ds. Umacniania Dyscypliny Wojskowej.

Dane o prowadzonych badaniach społecznych nt. zjawiska narkomanii gromadzone są w Wydziale Psychoprofilaktyki Oddziału Analiz Społecznych i Profilaktyki Wychowawczej Departamentu Społeczno-Wychowawczego. Informacje o incydentach związanych z kontaktem żołnierzy z narkotykami są na bieżąco wprowadzane do systemu informowania przełożonych o zdarzeniach naruszających dyscyplinę wojskową.

Zadanie 19. Nominowanie Centrów Kompetencyjnych
Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

W roku 2001 odstąpiono od nominowania Centrów Kompetencyjnych w związku ze zmianą koncepcji zorganizowania systemu szkoleniowego dla osób prowadzących leczenie rehabilitację uzależnienia od narkotyków. Centra Kompetencyjne zastąpiono zakładami opieki zdrowotnej rekomendowanymi przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii do odbywania staży klinicznych w ramach specjalistycznego programu szkolenia zatwierdzanego i certyfikowanego przez Ministra Zdrowia.

Zadanie 20. Rozszerzanie informacji i kontynuowanie edukacji społeczeństwa i specjalistów
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Minister Edukacji Narodowej i Sportu, Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji

Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Podjęte działania obejmowały:

wydanie przez KOWEZ zeszytu Nr 2 i przygotowanie do druku Nr 3 zeszytu ,,Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia w szkole" i broszury "Edukacja prozdrowotna w szkole podstawowej i gimnazjum",
opracowanie materiałów pokonferencyjnych dotyczących ,,Kształtowania umiejętności życiowych uczniów jako ważny element edukacji zdrowotnej i profilaktyki w szkole",
CMPP-P przygotowało i uruchomiło w Internecie wykaz wzorcowych, autorskich programów profilaktyki oraz zaktualizowało wykaz realizatorów programu ,,Szkoła dla rodziców".

Za sukces uznać należy rozpoczęcie prac nad programem dot. kształtowania umiejętności życiowych i przygotowanie pilotażu programu, który będzie realizowany w szkołach promujących zdrowie.

Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

W ramach działalności profilaktyczno-oświatowej, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii wydało bezpośrednio, dofinansowało lub zleciło do realizacji:

1. Materiały informacyjno-edukacyjne adresowane do osób dorosłych mające na celu zwiększenie wiedzy na temat środków odurzających, skutków używania i mechanizmów powstawania uzależnienia, a także upowszechnienie informacji dotyczących oferty placówek udzielających pomocy osobom z problemem narkotykowym:

druk broszurki edukacyjnej pod nazwą "Nasze dzieci i narkotyki. Poradnik dla rodziców", która została opracowana i wydana na potrzeby ogólnopolskiej kampanii profilaktycznej kierowanej do rodziców pod hasłem "Znajdź czas dla swojego dziecka".

2. Materiały informacyjno-edukacyjne dla dzieci i młodzieży mające na celu promowanie konstruktywnych wartości i zdrowego stylu życia oraz zwiększające wiedzę na temat negatywnych skutków zdrowotnych i społecznych związanych z używaniem narkotyków:

sfinansowanie wydania materiałów edukacyjnych przeznaczonych dla młodzieży: "Opiaty", "Narkotyki zabawowe", Cannabis - groźny!", "Halucynogeny", "Klejenie się". Materiały zawierają podstawowe informacje na temat środków odurzających, negatywnych skutków używania oraz mechanizmów prowadzących do uzależnienia,
wydanie ulotki informacyjno-edukacyjnej dla młodzieży województwa łódzkiego z przeznaczeniem na imprezę muzyczną,
wydrukowanie materiałów na potrzeby prezentacji szkół dolnośląskich pod nazwą "Dolnośląskie prezentacje edukacyjne". Impreza ta ma na celu przygotowanie absolwentów szkół podstawowych i średnich do świadomego wyboru dalszej drogi kształcenia. Imprezie towarzyszyły seminaria i wykłady dla nauczycieli oraz programy profilaktyczne dla młodzieży pod hasłem "Czas dojrzewania, czas dorosłości".

3. Publikacje o charakterze edukacyjno-szkoleniowym stanowiące pomoc dla osób zajmujących się profesjonalnie profilaktyką uzależnień oraz terapią osób uzależnionych:

kwartalnik "Alkoholizm i Narkomania" opracowywany przez Instytut Psychiatrii i Neurologii jest publikacją naukową informującą o wynikach prac badawczych, poświęconą medycznym i psychologicznym aspektom uzależnień od alkoholu narkotyków,
biuletyn "Problemy Narkomanii". Pismo jest kwartalnikiem, ukazuje się od 1997 r. i poświęcone jest problematyce uzależnień od środków odurzających. Oprócz artykułów mających charakter badawczo-naukowy w piśmie prezentowana jest działalność organizacji pozarządowych realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania narkomanii,
na zlecenie Biura Stowarzyszenie "Karan" opracowuje i wydaje magazyn poświęcony promocji zdrowia pod nazwą "Narkomanii - Nie!", -dofinansowanie pisma "Remedium" - miesięcznika poświęconego profilaktyce i promocji zdrowego stylu życia,
w ramach pomocy merytorycznej dla osób profesjonalnie zajmujących się profilaktyką uzależnień wśród dzieci i młodzieży, Biuro dofinansowało druk książki "Umiejętności chroniące (odmawiania) - zapobieganie narkomanii wśród młodzieży" Arnolda Goldsteina,
w celu podniesienia jakości i skuteczności świadczonych usług, zwłaszcza rehabilitacyjnych, przetłumaczono na język polski książkę M. Kooymana "The therapeutic community for addicts" traktującą o leczeniu osób uzależnionych przy zastosowaniu metody terapii "społeczności terapeutycznych",
wydano specjalny numer "Przeglądu Lekarskiego" zawierający materiały konferencyjne międzynarodowego sympozjum pn. "Postępy Toksykologii Klinicznej",
sfinansowano druk plakatu "Substancje psychoaktywne". Plakat stanowi doskonałe uzupełnienie dla osób prowadzących szkolenia w zakresie podstawowych wiadomości na temat środków odurzających.

Ponadto Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii w ramach programu "Drug Reduction Staff Training Project" realizowanego we współpracy z Grupą Pompidou Rady Europy opracowało podręcznik p.n. "Profilaktyka w środowisku lokalnym", adresowany do animatorów i realizatorów gminnych działań profilaktycznych. Celem programu było propagowanie podejścia do działań profilaktycznych integrującego działania z obszarów: zapobiegania narkomanii, alkoholizmowi i innym ryzykownym zachowaniom młodzieży.

Zadanie 21 i 36. Wspomaganie działań merytorycznych w zakresie redukcji popytu na środki odurzające
Instytucja odpowiedzialne za wykonanie zadania: Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

W 2001 r. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii zrealizowało zadania państwowe z zakresu ochrony zdrowia we współpracy z 46 organizacjami pozarządowymi i 6 jednostkami publicznej służby zdrowia. Zadania zlecone do realizacji obejmowały szerokie spektrum strategii postępowania medycznego i terapeutycznego dostosowanego do specyficznych potrzeb odbiorców programów, począwszy od poradnictwa poprzez wczesną interwencję, opracowywanie diagnozy nozologicznej i psychologicznej, grupowe i indywidualne oddziaływania terapeutyczne, programy redukcji szkód oraz readaptacji społecznej. Wymienione formy oddziaływań były realizowane w zróżnicowanych strukturach organizacyjnych:

placówkach stacjonarnych - 43,
placówkach ambulatoryjnych - 73.

1. Programy rehabilitacyjne w oddziałach stacjonarnych Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomani zakupiło świadczenia zdrowotne dla osób nie objętych ubezpieczeniem zdrowotnym (317 łóżek) w niepublicznych zakładach opieki zdrowotnej. Programy rehabilitacyjne oparte były na koncepcji społeczności terapeutycznych. Formuła taka umożliwia oddziaływanie na pacjenta w sferze psychologicznej, biologicznej i społecznej. W zależności od stopnia zaawansowania uzależnienia, zakresu wsparcia społecznego udzielanego pacjentowi przez najbliższe otoczenie, proponowane programy były wewnętrznie zróżnicowane, począwszy od programów krótkoterminowych, poprzez średnioterminowe do długoterminowych, przeznaczonych głównie dla osób, które przestały wywiązywać się z pełnienia podstawowych ról społecznych oraz po licznych niepowodzeniach w programach terapii uzależnień.

Priorytetem w zakresie lecznictwa w 2001 r. było zwiększenie dostępności do programów krótkoterminowych dla osób uzależnionych od innych substancji niż opiaty stosowane iniekcyjnie, specyficzne programy dla osób z głęboką immunosupresją i ambulatoryjne programy leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych.

Realizatorami zadań były: Stowarzyszenie ,,Monar" -26 placówki, Stowarzyszenie Katolicki Ruch Antynarkotyczny ,,Karan" - 4 placówki, Stowarzyszenie ,,Solidarni Plus" 3 placówki,

Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii -2 placówki, Górnośląskie Stowarzyszenie ,,Familia"- 2 placówki, Częstochowskie Towarzystwo Profilaktyki Społecznej - 1 placówka,

CARITAS Archidiecezji Częstochowskiej - 1 placówka, CARITAS Archidiecezji Białostockiej - 1 placówka, Towarzystwo Profilaktyki Środowiskowej ,,Mrowisko" - 1 placówka, Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności - 1 placówka, Chrześcijańska Misja Społeczna ,,Teen Challenge" - 1 placówka.

2. Programy pomocy ambulatoryjnej Programy pomocy ambulatoryjnej były realizowane poprzez sieć 73 Poradni i Punktów Konsultacyjnych oraz dwóch oddziałów dziennych, które udzielały świadczeń głównie w formie poradnictwa, konsultacji, diagnozy oraz indywidualnych i grupowych oddziaływań terapeutycznych. Programy terapii uzależnień realizowane w ambulatoriach skierowane były przede wszystkim do osób, które nie wymagały oddziaływań w trybie stacjonarnym. Pomoc dla rodzin dotyczyła szczególnie nabywania psychicznej gotowości i umiejętności zmiany destrukcyjnych relacji z uzależnionymi lub zagrożonymi uzależnieniem. Realizatorami zadania były następujące podmioty: Stowarzyszenie ,,Monar" - 24 placówki, Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych "Powrót z U" - 18 placówek, Fundacja na Rzecz Zapobiegania Narkomanii ,,Maraton" -11 placówek, Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii -10 placówki, Stowarzyszenie Katolicki Ruch Antynarkotyczny ,,Karan" -2 placówki, Elbląskie Towarzystwo Socjopatologiczne - 1 placówka, Górnośląskie Stowarzyszenie ,,Familia" - 1 placówka, Stowarzyszenie ,,Subsydium" - 1 placówka, Stowarzyszenie Eleuteria - 1 placówka, SP ZOZ Toruń - 1 placówka, Centrum Psychologicznej Pomocy Rodzinie - 1 placówka.

B. Redukcja podaży

Zadanie 23. Obniżenie zawartości morfiny w maku niskomorfinowym; wprowadzenie do maku niskomorfinowego markerów umożliwiających szybką identyfikację odmianową w warunkach polowych
Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

W ramach hodowli twórczej kontynuowano prace zmierzające do podwyższenia wydajności i odporności na choroby odmian maku niskomorfinowego z markerem fenotypowym. Ponadto była prowadzona hodowla zachowawcza odmian już zarejestrowanych. Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Oddział Borowo przygotowała materiał siewny odmian maku niskomorfinowego (odm. Mieszko, Michałko, Agat, Rubin i Zambo) w ilości pokrywającej krajowe zapotrzebowanie i eksport. Zorganizowała także dla plantatorów szkolenie w zakresie agrotechniki maku.

Zadanie 24. Obniżenie zawartości delta-9-tetrahydrokannabinolu w konopiach włóknistych
Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

W celu obniżenia zawartości delta-9 THC Instytut Włókien Naturalnych w Poznaniu prowadził hodowlę twórczą i zachowawczą, w których decydującym czynnikiem jest selekcja zawartości delta-9 THC w roślinach. W hodowli twórczej prowadzono prace badawcze także w kierunku podniesienia ilości i jakości uzyskiwanego włókna. W ramach kontynuowanej hodowli zachowawczej stwierdzono w zarejestrowanych odmianach Białobrzeskie, Beniko i Silesia, średnią zawartość delta-9 THC znacznie niższą niż wynosi zawartość wymagana dla konopi włóknistych.

W hodowli twórczej kontynuowano prace hodowlane w celu uzyskania nowych rodów. W wyniku tych prac otrzymano krzyżówki o śladowej zawartości delta-9 THC. Hodowlę twórczą uzupełniano podstawowymi metodami biotechnologicznymi.

Trudnościami w realizacji zadania okazały się wysokie koszty wykonania oznaczeń na zawartość delta-9 THC, a także przerobów technologicznych wykonywanych przy ocenie wartości gospodarczej.

Instytut Włókien Naturalnych był zmuszony do zaangażowania w badania środków własnych, znacznie przewyższających otrzymane środki budżetowe na postęp biologiczny.

Zadanie 25. Zwalczanie przemytu środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Główny Urząd Ceł, Generalny Inspektorat Celny

Główny Urząd Ceł

Służba celna prowadziła systematyczne kontrole osób, bagaży, środków transportu i towarów pod kątem ujawniania przemytu narkotyków. W coraz szerszym zakresie wykorzystywano metody selektywnego typowania do kontroli w oparciu o analizę ryzyka. Główny Urząd Ceł współpracował ściśle z Policją, Strażą Graniczną, Inspekcją Celną oraz z Głównym Inspektoratem Farmaceutycznym.

Ponadto wdrożono tzw. Memoranda of Understanding z przewoźnikami międzynarodowymi, z organizacjami handlowymi i stowarzyszeniami branżowymi w celu pozyskiwania informacji o podejrzanych zdarzeniach lub przesyłkach. Rozwijana była współpraca międzynarodowa w tej dziedzinie, na bazie umów dwustronnych o pomocy w sprawach celnych i wielostronnych w ramach Światowej Organizacji Celnej. Polska służba celna aktywnie uczestniczyła w działaniach podejmowanych i koordynowanych przez Komitet Operacyjny Konferencji Państw Morza Bałtyckiego, w systemach wymiany informacji nt. podejrzanych osób, towarów i środków transportu Balcan-Info, Mar-Info, Air-Info, CEN oraz w pracach Grupy Pompidou -zwalczanie przemytu narkotyków na lotniskach europejskich. Prowadzone były szkolenia funkcjonariuszy, podstawowe dla tych, którzy dopiero zaczęli pracować w służbie celnej, jak i szkolenia specjalistyczne dla funkcjonariuszy Działów Operacyjnych Urzędów Celnych, którzy spełniają wiodącą rolę w tej dziedzinie. Wyszkolono w tym zakresie 20 przewodników psów do tropienia narkotyków.

Uczestniczono w operacjach zwalczania przemytu narkotyków prowadzonych na terenie Europy pod patronatem Grupy Roboczej ds. Celnych Rady Europy: operacja "Capricorn"- zwalczanie przemytu kokainy przewożonej do Europy drogą lotniczą z regionu Karaibów oraz w operacjach "Topaz" i "Purple" (jako kraj wspomagający).

W roku 2001 służba celna ujawniła i zajęła w 88 przypadkach następujące ilości środków odurzających i substancji psychotropowych:

Heroina -180.560 g.
Konopie indyjskie (sadzonki)-240 szt.
Psychotropy- 8.193 szt.
Haszysz -3.536 g.
Amfetamina -651 g.
Ecstasy - 6.389 szt.
Kokaina- 5.249 g.
Grzybki halucynogenne -38 g.
Marihuana - 17.278 g.
Efedryna- 200 g.
Nasiona konopi indyjskich -397 szt.
BMK- 8 l

Ponadto w 80 przypadkach ujawniono próby przemytu 268.755 tabletek i ampułek sterydów anabolicznych.

Trudnością w realizacji zadania był brak zintegrowanego sytemu informatycznego, umożliwiającego szybkie i bezpieczne przesyłanie informacji między placówkami celnymi, brak niektórych uprawnień niezbędnych do skutecznego wykonania współpracy międzynarodowej oraz brak dostępu do niektórych baz danych i ewidencji.

Generalny Inspektorat Celny

GIC nie posiada w swoich strukturach wydziału zajmującego się wyłącznie przemytem narkotyków, a ze względu na wysokie koszty działań operacyjno-wykonawczych i niewielkie możliwości kadrowe, działania te prowadzone były w ograniczonym zakresie. W szczególności koncentrowano się na: -prowadzeniu bezpośredniej pracy operacyjnej, współpracy z osobowymi źródłami informacji,

stosowaniu wszelkich form i metod pracy operacyjnej, w szczególności operacji specjalnych, operacji niejawnego nadzorowania, przemieszczania, przechowywania i obrotu przedmiotami przestępstw,
szkoleniach wewnętrznych i międzynarodowych (ZOLLKRIMINALAMT i DEA) z zakresu zwalczania przemytu środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów,
prowadzeniu stałej współpracy z Europejskim Biurem do Spraw Zwalczania Przestępczości Finansowych i działań skierowanych przeciwko praniu pieniędzy pochodzących z nielegalnego obrotu środkami odurzającymi,
wykonywaniu ekspertyz w Laboratorium Kryminalistycznym GIC, również dla innych służb.

Informacje zdobyte przez Generalny Inspektorat Celny w większości przekazane zostały innym służbom zajmującym się problematyką przeciwdziałania narkomanii, w szczególności Policji.

C. Lecznictwo i rehabilitacja. - Wzmocnienie zasobów ludzkich i materiałowych. Podnoszenie jakości usług

Zadanie 26. Organizowanie Ambulatoriów Wczesnej Interwencji (min. 3 w województwie)
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Samorząd Terytorialny

Województwo kujawsko-pomorskie

Ambulatoria Wczesnej Interwencji funkcjonowały przy większych poradniach terapii uzależnień w województwie (Toruń, Bydgoszcz, Inowrocław, Włocławek, Brodnica, Wąbrzeźno).

Sukcesem przy realizacji zadania było nawiązanie współpracy między poradniami a środowiskami lokalnymi.

Województwo lubuskie

Działający na terenie gminy Międzyrzecz Punkt Konsultacyjny pełnił zadania Ambulatorium Wczesnej Interwencji. Porad udzielali: psycholog kliniczny, pedagog z Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej, socjolog - pracownik Wydziału Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Gorzowie Wlkp.

Województwo małopolskie

Na terenie województwa małopolskiego było kilkanaście placówek realizujących zadania ambulatoriów wczesnej interwencji. Oprócz poradni, funkcję te spełniały punkty konsultacyjne ds. narkomanii.

Województwo opolskie

W ramach miejskiego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych działało Ambulatorium Wczesnej Interwencji finansowane przez Pełnomocnika Zarządu Województwa i Radę Miasta Opola.

Województwo podlaskie

W ramach realizacji zadania wspierano merytorycznie Młodzieżowy Ośrodek Terapii i Readaptacji ETAP, Młodzieżowy Ośrodek Konsultacji i Terapii w Białymstoku, Młodzieżowy Ośrodek Konsultacji w Augustowie.

Województwo świętokrzyskie

Brak informacji na temat realizacji zadania w sprawozdaniach nadesłanych przez samorządy województw: dolnośląskiego, łódzkiego, mazowieckiego, podkarpackiego, pomorskiego, śląskiego, warmińsko-mazurskiego, zachodniopomorskiego .

Zadanie 27. Organizowanie Oddziałów Dziennych (min. 3 w województwie)
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Samorząd Terytorialny, Kasy Chorych

Województwo dolnośląskie

Władze samorządowe we współpracy ze Stowarzyszeniem na Rzecz Dzieci i Młodzieży Wobec Zagrożeń Społecznych "Wyspa" z Wrocławia uruchomiły oddział dzienny dla młodzieży. Ze strony gminy Wrocław uzyskano wsparcie w postaci wskazania lokali, w których mógłby funkcjonować oddział. Trudnością w realizacji zadania był brak środków finansowych zarówno na poziomie samorządu województwa, jak i na poziomie agend rządowych.

Dolnośląska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała 2058 osobodni w 1 oddziale dziennym terapii uzależnień od narkotyków i innych substancji psychoaktywnych, w którym znajduje się 20 łóżek.

Województwo lubelskie

Na terenie województwa lubelskiego nie funkcjonowały Oddziały Dzienne dla uzależnionych od środków psychoaktywnych.

Województwo lubuskie

Oddziały Dzienne znajdowały się w Ciborzu i w Nowym Dworku. Funkcjonowały w ramach kontraktów podpisanych z Lubuską Kasą Chorych.

Województwo małopolskie

Na terenie województwa funkcjonował jeden oddział dzienny dla osób uzależnionych uczestniczących w programie substytucji lekowej. Oddział działał przy Poradni Uzależnień Kliniki Toksykologii w Krakowie.

Województwo mazowieckie

W ramach realizacji zadania podjęto następujące działania:

Pełnomocnik Zarządu ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych włączył się w pracę zespołów roboczych przygotowujących programy rozwoju modernizacji tego typu placówek, zgodnie z ich potrzebami i istniejącymi zasobami,
współpracowano z Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii, z Mazowieckim Centrum Zdrowia Publicznego oraz z Zarządem Miasta Stołecznego Warszawy.

Do trudności i przeszkód w realizacji zadania należy zaliczyć:

brak zadawalającej współpracy Regionalnych Kas Chorych z placówkami lecznictwa odwykowego,
mało efektywna współpraca samorządów różnych szczebli.

Województwo opolskie

Na terenie województwa nie funkcjonują oddziały dzienne dla uzależnionych od narkotyków. Szpitale psychiatryczne nie są zainteresowane prowadzeniem takich oddziałów oraz nie posiadają odpowiedniej kadry.

Opolska Regionalna Kasa Chorych zakupiła świadczenia udzielane w ramach oddziałów dziennych w 2 jednostkach poza wojewódzkich.

Województwo świętokrzyskie

Na terenie województwa nie funkcjonowały oddziały dzienne dla osób uzależnionych od narkotyków.

Województwo śląskie

Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej dofinansowywał działalność ośrodka dziennego pobytu dla młodzieży i dzieci "Być" w Katowicach.

Śląska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała 19 821 osobodni w 7 dziennych oddziałach terapii uzależnień

Województwo warmińsko-mazurskie

Warmińsko-Mazurska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała świadczenia w 9 Oddziałach Dziennych. Zabrakło środków finansowych na wykupienie większej liczby tego rodzaju świadczeń. Trudności finansowe organizatorów opieki zdrowotnej i samorządów terytorialnych w tworzeniu tego typu placówek uniemożliwiają poszerzenie dotychczasowej bazy.

Kontraktowanie oddziałów dziennych utrudniło:

brak zgłoszeń ofertowych w ww. zakresie,
zbyt mała liczba specjalistów mogących poprowadzić osobny oddział, świadczący dobrej jakości usługi,
brak potwierdzonych danych o wielkości zapotrzebowania na tego rodzaju świadczenia.

Województwo wielkopolskie

Z danych uzyskanych z 176 gmin (łączna liczba gmin w województwie 226) wynika, że liczba placówek odwykowych (publicznych i niepublicznych) działających na terenie województwa wielkopolskiego w 2001 wyniosła 56, z tego dzienne oddziały terapii w liczbie 5.

Brak informacji na temat realizacji zadania w sprawozdaniach nadesłanych z województw: kujawsko-pomorskiego, łódzkiego, podkarpackiego, podlaskiego, pomorskiego, zachodniopomorskiego i z Branżowej Kasy Chorych.

Zadanie 28 i 31. Organizowanie całodobowych oddziałów terapii uzależnienia (dla dzieci i młodzieży - min. 30 łóżek w województwie oraz dla dorosłych - min. 60 łóżek w województwie); w tym: Organizowanie Oddziałów Wczesnej Terapii
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Samorząd Terytorialny, Kasy Chorych

Województwo dolnośląskie

Dolnośląska Regionalna Kasa Chorych kontraktowała świadczenia w oddziałach terapeutycznych dla narkomanów bez wyszczególnienie wczesnej terapii. W 2001 r. zakontraktowano 30 119 osobodni, czyli 422 łóżka w 10 całodobowych oddziałach terapii uzależnień od narkotyków dla dzieci, młodzieży i dorosłych oraz 40 562 osobodni - – łóżek w 6 ogólnych oddziałach leczenia uzależnień.

Podstawową trudnością w finansowaniu świadczeń zdrowotnych związanych z opieką długoterminową nad osobami uzależnionymi jest fakt, że kasa stanowi jedyne źródło finansowania. Terapia uzależnień od narkotyków zawiera elementy opieki socjalnej resocjalizacji, które nie są typowymi świadczeniami zdrowotnymi dlatego byłoby uzasadnienie oczekiwać, że część kosztów długoterminowego pobytu zostanie sfinansowana z innych źródeł.

Województwo kujawsko-pomorskie

Kujawsko-Pomorska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała usługi w Ośrodku Rehabilitacji i Terapii dla Narkomanów funkcjonującego w ramach Wojewódzkiego Ośrodka Lecznictwa Psychiatrycznego w Toruniu. Zakontraktowano i zrealizowano ƒ9 osobodni.

Świadczenia realizowane były także w ramach oddziałów psychiatrycznych ogólnych oraz oddziałów psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży w następujących placówkach:

Ogólne oddziały psychiatryczne:

Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Lipnie,
Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. Jurasza w Bydgoszczy,
Wojewódzki Ośrodek Lecznictwa Psychiatrycznego w Toruniu,
Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie chorych w Świeciu.

Oddziały psychiatryczne dla dzieci i młodzieży:

Wojewódzki Ośrodek Lecznictwa Psychiatrycznego w Toruniu,
Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Świeciu.

Województwo lubelskie

Pacjenci wymagający wczesnej interwencji hospitalizowani byli w ramach oddziałów psychiatrycznych. Na terenie województwa lubelskiego nie funkcjonowały oddziały wczesnej terapii. Kasa Chorych podpisała umowę na ten zakres świadczeń z poniższymi zakładami:

NZOZ "Monar" Ośrodek Rehabilitacyjno - Readaptacyjny dla Dzieci i Młodzieży w Gdańsku,
Młodzieżowy Ośrodek Rehabilitacyjny Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności Kazuń - Bialany.

Województwo lubuskie

Lubuska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała 2 oddziały przeznaczone dla osób uzależnionych od środków psychoaktywnych. Były to całodobowe oddziały stacjonarne, z których jeden mieści się w strukturze szpitala psychiatrycznego i posiada 40 łóżek, natomiast drugi mieści się w specjalistycznym ośrodku dla osób uzależnionych od środków psychoaktywnych i posiada 60 łóżek. Lubuska RKCh zakontraktowała 18 łóżek dla dzieci i młodzieży.

Przeprowadzone rozmowy negocjacyjne z Dyrekcją jednostek świadczących usługi z zakresu oddziałów terapii dla uzależnionych spowodowały m. in. wydłużenie pobytu pacjenta w oddziale. Przyczyną tej zmiany było przedstawienie przez świadczeniodawców zmodyfikowanych programów terapii.

Województwo małopolskie

W opisywanym okresie działały 4 oddziały terapii uzależnienia dla dorosłych. Łącznie ośrodki te dysponowały 95 miejscami dla osób dorosłych uzależnionych od narkotyków.

Niewątpliwym sukcesem było uruchomienie pod koniec 2001 roku ośrodka MONAR w Ochotnicy k/Nowego Sącza. Na terenia województwa małopolskiego brak jest jakiegokolwiek ośrodka terapii długoterminowej dla dzieci i młodzieży.

Małopolska Regionalna Kasa Chorych finansowała działalność następujących ośrodków:

Ośrodek Rehabilitacyjno Readaptacyjny "Dom Monaru" realizujący model monarowski (społeczność terapeutyczna i terapia indywidualna), treningi w małych grupach (poprawna komunikacja, postawy asertywne),
Centrum Leczenia Uzależnień "Familia" - program bazuje na dostosowanych do polskich potrzeb, zasadach i regułach amerykańskich i europejskich społeczności terapeutycznych dla narkomanów. W pierwszych miesiącach istotna jest edukacja w obrębie mechanizmów uzależnienia. Program uwzględnia odmienność problemów każdego pacjenta i umożliwia jednoczesną z leczeniem jego uzależnienia rehabilitację w zakresie zaburzeń psychiatrycznych,
Centrum Zdrowia Psychicznego i Leczenia Uzależnień w Gliwicach - w ramach oddziału oferowana jest detoksykacja dla osób uzależnionych od środków narkotycznych, która jest wstępem do dalszych ofert terapeutycznych w ramach leczenia w społeczności terapeutycznej lub dalszego leczenia ambulatoryjnego,
Ośrodek Rehabilitacyjno-Readaptacyjny "DOM GWAN" w Krakowie.

Województwo mazowieckie

W Szpitalu w Radomiu uruchomiono od 1 lipca 2001 roku wydzielone sale przy oddziałach psychiatrii dorosłych i leczenia dzieci i młodzieży w liczbie 8 łóżek. Rozpoczęto szkolenie personelu. Z powodu braku środków finansowych odłożono remont pawilonu przeznaczonego pod uruchomienie oddziału terapii uzależnień dla dorosłych na rok 2002.

Mazowiecka Regionalna Kasa Chorych finansowała działalność 7 ośrodków stacjonarnych:

Instytut Psychiatrii i Neurologii (Warszawa),
SPZOZ Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych (Pruszków),
SPZ Neuropsychiatrycznej Opieki Zdrowotnej /Zagórze/,
SPZOZ Szpital Wolski im. dr. A. Gostyńskiej (Warszawa),
SZ Publicznych Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej (Warszawa),
Wojewódzki Samodzielny Zespół Publicznych ZOZ (Gostynin),
Centrum Zdrowia Psychicznego i Leczenia Uzależnień Centrum Prof - Reh (Gliwice).

Zakontraktowano 7 oddziałów wczesnej terapii:

NZOZ Stowarzyszenie "Eleuteria" (Warszawa),
NZOZ MONAR Ośrodek Rehabilitacji (Wyszków),
Centrum Interwencji Kryzysowej Stowarzyszenie "KARAN" (Warszawa),
Stowarzyszenie "MONAR" ZOZ Ośrodek Rehabilitacyjno - Readaptacyjny (Głosków),
Ośrodek Rehabilitacyjno - Readaptacyjny PTZN dla Młodzieży (Wólka Przybojewska),
Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności Młodzieżowy Ośrodek Rehabilitacyjny (Warszawa),
SPZOZ Centrum Odwykowe (Warszawa).

Województwo opolskie

Samorząd wojewódzki nie organizował oddziałów wczesnej terapii.

Opolska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała usługi w zakresie leczenia uzależnień na terenie działania Kasy z jednostkami, w których nie było i nie ma wydzielonych oddziałów terapii uzależnienia tylko dla osób uzależnionych od środków odurzających.

Zakontraktowano świadczenia w:

Ośrodku Leczenia Odwykowego dla osób uzależnionych od alkoholu,
stacjonarnym ośrodku specjalistycznym przeznaczonym dla osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych prowadzonym przez Stowarzyszenie "MONAR",
w oddziałach psychiatrycznych z tzw. wydzielonymi łóżkami dla leczenia uzależnienia od środków psychoaktywnych,
14 placówkach specjalistycznych działających na terenie innych Kas Chorych.

Województwo podkarpackie

W województwie działał 20-łóżkowy oddział dla dorosłych. W ramach tego oddziału realizowano zadania wczesnej terapii. Brak jest oddziału Terapii Uzależnień dla Dzieci.

Województwo pomorskie

Według informacji Pomorskiej Regionalnej Kasy Chorych na terenie województwa działał jeden oddział całodobowy realizujący programy edukacyjne, profilaktyczne oraz rehabilitacyjne, w tym wczesnej terapii.

Województwo śląskie

Śląska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała 40 365 osobodni w 9 stacjonarnych ośrodkach terapii dla osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych oraz 8 341 osobodni w stacjonarnym ośrodku terapii dla osób uzależnionych od alkoholu.

Województwo świętokrzyskie

W roku 2001 nie powstał żaden nowy całodobowy oddział terapii uzależnień na terenie województwa świętokrzyskiego, podjęto wstępne ustalenia, w celu stworzenia takiego oddziału, pomiędzy Świętokrzyską Regionalną Kasą Chorych a Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalem dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Morawicy. Brak wystarczających środków finansowych stanowił przeszkodę w realizacji zadania.

Województwo warmińsko-mazurskie

W województwie warmińsko-mazurskim funkcjonowały 2 placówki stacjonarne leczenia osób z problemem narkomanii. Działalność ośrodków opierała się na dwóch źródłach finansowania: na podstawie umów z Regionalną Kasą Chorych, a także na podstawie porozumień zawartych z Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Dodatkowo SPZOZ w Różewcu finansowany był ze środków ochrony zdrowia z budżetu samorządu województwa.

Warmińsko-Mazurska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała świadczenia w 5 Oddziałach Wczesnej Terapii. W 2001 roku wzrósł poziom finansowania świadczeń z tego zakresu.

Województwo wielkopolskie

Wielkopolska Regionalna Kasa Chorych w 2001 r. zakontraktowała Oddziały Odwykowe i Leczenia Uzależnień. Podpisano 2 umowy na udzielanie świadczeń zdrowotnych z zakresu stacjonarnego leczenia uzależnień z ośrodkami "Monar" - w Różnowicach k/ Rogoźna oraz w Nowolipsku gm. Chocz (leczenie osób uzależnionych od narkotyków powyżej 18 roku życia). Zgodnie z przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii umowy zawarte z powyższymi zakładami pozwalają na przyjmowanie pacjentów z terenu całej Polski, posiadających indywidualne zgody na leczenie. Kosztami leczenia takich pacjentów obciążona jest WRKCh, która następnie rozlicza się z macierzystą kasą pacjenta.

Łącznie w 2001 r. zakontraktowano 14 000 osobodni dla osób uzależnionych od narkotyków (w tym 1 354 poza terenem WRKCh).

Województwo zachodniopomorskie

Zachodniopomorska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała 4 całodobowe oddziały terapii uzależnień oraz 1 oddział psychiatryczny dla dzieci i młodzieży. Zakontraktowano również całodobowe odziały psychiatryczne ogólne, których zadaniem jest m.in. sprawowanie opieki nad pacjentami uzależnionymi.

Województwo podlaskie i łódzkie oraz Branżowa Kasa Chorych nie dostarczyły informacji o realizacji zadania.

Z analizy nadesłanych sprawozdań wynika, że zapotrzebowanie na usługi z tego zakresu wciąż rośnie. Świadczą o tym długie terminy oczekiwania na usługi z zakresu leczenia uzależnień od środków odurzających I substancji psychoaktywnych wciąż rośnie. Z jednej strony może to świadczyć o zwiększającej się świadomości osób uzależnionych o konieczności podejmowania leczenia, z drugiej strony wskazywać na stały trend wzrostowy w obszarze szkodliwego używania środków odurzających. Trudności finansowe organizatorów opieki zdrowotnej i samorządów terytorialnych w tworzeniu tego typu placówek uniemożliwiają jednak poszerzenie dotychczasowej bazy.

Zadanie 29 i 33. Organizowanie Poradni Profilaktyki i Terapii Uzależnienia (min. 2 w województwie); w tym: Organizowanie Poradni Profilaktyki, Terapii Rodzin i Terapii Uzależnienia (min. 1 w województwie)
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Samorząd Terytorialny, Kasy Chorych

Województwo dolnośląskie

Na terenie województwa dolnośląskiego w 2001 r. działały wcześniej utworzone poradnie profilaktyki i terapii uzależnień. Żadne ze środowisk nie podjęło inicjatywy utworzenia nowej poradni - głównie ze względu na brak środków finansowych.

Dolnośląska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała 7 programów poradni terapii uzależnień od narkotyków, 11 programów poradni terapii uzależnień i 15 programów profilaktycznych.

Programy profilaktyczne miały charakter środowiskowy. Adresowane były głównie do: uczniów szkół podstawowych i średnich, rodziców, nauczycieli, pracowników służby zdrowia.

Województwo kujawsko-pomorskie

Na terenie województwa Poradnie Profilaktyki i Leczenia Uzależnień funkcjonują w większości dużych i średnich miast województwa. Kujawsko-Pomorska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała porady w następujących placówkach:

NZOZ "Monar" Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień: 2807 porad,
Wojewódzki Ośrodek Lecznictwa Psychiatrycznego w Toruniu: 854 porady,
Poradnia Terapii i Rehabilitacji Uzależnienia od Narkotyków w Wąbrzeźnie: 749 porad,
Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia w Toruniu, kontrakt od października 2001 r.: 558 porad.

Województwo lubelskie

W 2001 r. nie powstały nowe placówki lecznictwa ambulatoryjnego. W ramach umowy z Lubelską Regionalną Kasą Chorych świadczenia dla osób uzależnionych od narkotyków udzielało 9 publicznych i nie publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Poradnie Leczenia Uzależnień realizują również programy profilaktyczne oraz terapii współuzależnionych.

Województwo lubuskie

Lubuska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała świadczenia w 6 poradniach leczenia uzależnień:

w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym dla Nerwowo i Psychicznie Chorych SP ZOZ Cibórz, zakontraktowano 1 800 porad,
w Lubuskim Ośrodku Profilaktyki i Terapii Osób Uzależnionych i Współuzależnionych LOPiT NZOZ Zielona Góra, zakontraktowano 1 547 porad,
w Ośrodku Terapeutycznym "Szansa" Gorzów Wlkp., zakontraktowano 1 027 porad,
w Ośrodku Terapii Uzależnień Gorzów Wlkp., zakontraktowano 1 524 porad,
w NZOZ ANIMA Poradnia Zdrowia Psychicznego, Uzależnień od Alkoholu i Środków Psychoaktywnych Żary, zakontraktowano 310 porad

W ciągu roku pacjenci uzależnieni od środków psychoaktywnych przyjmowani byli również w 23 poradniach zdrowia psychicznego, udzielających świadczeń w ramach ubezpieczenia zdrowotnego.

Województwo małopolskie

Na terenie Małopolski działało pięć Poradni Profilaktyki i Terapii Uzależnień, w tym dwie były poradniami rodzinnymi.

Największym problemem w realizacji zadania było niedostateczne finansowanie tych placówek.

Województwo mazowieckie

W Szpitalu Nowowiejskim utworzono Poradnię Konsultacyjno - Diagnostyczną, która przejęła część zadań Poradni Leczenia Uzależnień zlokalizowanej w Warszawie przy ul. Dzielnej 7. W 2001 r. w ww. placówce przyjęto ogółem 836 pacjentów, w tym 372 pacjentów zgłosiło się po raz pierwszy. Utworzenie poradni umożliwiło szybsze podjęcie leczenia detoksykacyjnego a potem rehabilitacyjnego. Pacjent pozostawał pod opieką tego samego zespołu leczniczego, co ułatwia ocenę efektów leczenia.

Mazowiecka Regionalna Kasa Chorych wykupiła świadczenia w następujących placówkach ambulatoryjnych:

1. W 12 poradniach leczenia uzależnień:

Ośrodek Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależniena /Warszawa/,
SP ZOZ w Lipsku,
SP ZOZ w Łukowie,
SP ZOZ w Sokołowie Podlaskim,
SP ZOZ w Wyszkowie,
SZP ZOZ w Płocku,
SPZ ZOZ Warszawa -Śródmieście,
SP ZOZ Szpital Wolski im. A. Gostyńskiej (Warszawa),
Samodzielny Wojewódzki Zakład Neuropsychiatrycznej Opieki Zdrowotnej dla Dzieci i Młodzieży (Zagórze).
SPZ Neuropsychiatrycznej Opieki Zdrowotnej w Zagórzu,
SP ZOZ Centrum Odwykowe (Warszawa),
SP ZOZ w Sulejówku,

2. W 13 poradniach terapii uzależnień od substancji psychoaktywnych:

Instytut Psychiatrii i Neurologii /Warszawa/,
ZPZ Psychiatrycznej Opieki /Warszawa/,
SPZOZ Wojewódzki Szpital Zakaźny /Warszawa/,
NZOZ "Monar" /Wyszków/,
NZOZ Centrum Interwencji Kryzysowej (Warszawa),
Ośrodek Rehabilitacyjno-Readaptacyjny PTZN dla (Wólka Przybojewska),
SPZOZ Centrum Odwykowe /Warszawa/,
Stowarzyszenia "Monar" ZOZ Ośrodek Rahabilitacyjno-Readaptacyjny /Głosków/,
Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności Młodzieżowy Ośrodek Rehabilitacji /Warszawa/,
ZOZ "Monar" Ośrodek Resocjalizacji /Warszawa/,
Centrum Interwencji Kryzysowej Stowarzyszenia "KARAN" /Warszawa/.
NZOZ Stowarzyszenie "Eleuteria" (Warszawa),
SZP Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej (Warszawa).

Województwo opolskie

Opolska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała usługi w zakresie profilaktyki i terapii uzależnień w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej "MONAR" w Opolu ul. Wrzosowa 12a.

Województwo podkarpackie

Podkarpacka Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała świadczenia dla osób uzależnionych od narkotyków w dwóch poradniach w Rzeszowie. Programy realizowane w poradniach były także dofinansowane przez samorząd województwa podkarpackiego. Realizowane programy koncentrowały się na psychoprofilaktyce uzależnień oraz oddziaływaniach terapeutycznych wobec osób żyjących z wirusem HIV uzależnionych od środków odurzających.

Województwo pomorskie

Na terenie województwa działało 9 poradni leczenia uzależnień od środków psychoaktywnych, w których realizowane były m.in. programy edukacyjne mające na celu budowanie obrazu siebie, nawiązywania kontaktów interpersonalnych itp. W większości istniejących na terenie województwa poradni realizowane były programy profilaktyczne oraz terapeutyczne, w tym terapia rodzin.

Województwo śląskie

Śląska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała 12 544 porad w 12 poradniach terapii uzależnienia od środków psychoaktywnych. W zakres wymienionych usług wchodzą wykonywane przez lekarza psychiatrę świadczenia medyczne o charakterze konsultacyjnym, diagnostycznym, leczniczym i orzeczniczym wraz z zalecaną diagnostyką i terapią psychologiczną.

Województwo świętokrzyskie

Województwo warmińsko-mazurskie

Warmińsko-Mazurska Regionalna Kasa Chorych wykupiła świadczenia w 9 placówkach świadczących usługi z zakresu terapii uzależnień. Utrzymano kontrakty z placówkami dotychczas świadczącymi usługi w powyższym zakresie.

Województwo wielkopolskie

Wielkopolska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała świadczenia zdrowotne z zakresu leczenia uzależnień od narkotyków w ramach ambulatoryjnej specjalistycznej opieki
zdrowotnej w 3 placówkach na obszarze działania kasy. Były to:

Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień "Monar", Poznań,
Centrum Profilaktyki Uzależnień, Poznań,
Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień "Monar", Leszno.

Województwo zachodniopomorskie

Zachodniopomorska Regionalna Kasa Chorych z akontraktowała świadczenia w 1 specjalistycznej Poradni Profilaktyki i Terapii Uzależnień. Osoby uzależnione od środków odurzających były także leczone w Poradniach Zdrowia Psychicznego w ramach kontraktów zawartych przez te placówki z Kasą Chorych.

Branżowa Kasa Chorych

Wykupiono świadczenia dla ubezpieczonych zapisanych do BKCh w poradniach na terenie kraju.

Brak informacji na temat realizacji zadania w sprawozdaniach nadesłanych z województwa podlaskiego i łódzkiego.

Zadanie 30. Organizowanie Oddziałów Detoksykacyjnych (od 0,1 do 0,3 łóżka na 10 tys. mieszkańców w zależności od potrzeb na danym terenie)
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Samorząd Terytorialny, Kasy Chorych

Województwo dolnośląskie

Dolnośląska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała 27 łóżek w 5 oddziałach detoksykacyjnych dla uzależnionych od narkotyków i innych substancji psychoaktywnych.

Województwo kujawsko-pomorskie

Kujawsko-Pomorska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała świadczenie usług (osobodni) w ramach oddziałów detoksykacyjnych w:

Wojewódzkim Ośrodku Lecznictwa Psychiatrycznego w Toruniu w ilości 2424 osobodni,
Wojewódzkim Szpitalu dla Nerwowo - Psychicznie Chorych w Świeciu w ilości 241 osobodni,
Szpitalu Miejskim w Bydgoszczy - 212 osobodni.

Województwo lubelskie

W ramach umowy z Lubelską Regionalną Kasą Chorych funkcjonował jeden oddział detoksykacji dla uzależnionych od środków psychoaktywnych.

Województwo lubuskie

Lubuska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała 2 oddziały detoksykacyjne dla osób uzależnionych od środków psychoaktywnych. Łączna liczba łóżek w tych jednostkach wynosiła 35, a liczba pacjentów leczonych 1118.

Po detoksykacji w oddziałach około 80 % pacjentów podjęło dalszą terapię w ośrodkach rehabilitacyjnych.

Województwo małopolskie

Małopolska Regionalna Kasa Chorych wykupiła świadczenia detoksykacyjne w:

SP ZOZ Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym Rydygiera w Krakowie,
Ośrodku Leczniczo-Rehabilitacyjnym dla Osób Uzależnionych w Krakowie,
Centrum Zdrowia Psychicznego i Leczenia Uzależnień w Gliwicach.

Na terenie powiatu tatrzańskiego działał utworzony w 2001 r. Zakopiański Ośrodek Rehabilitacyjno-Leczniczy ZOREL z kilkoma miejscami detoksykacji dla osób uzależnionych od narkotyków.

Województwo mazowieckie

Mazowiecka Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała świadczenia detoksykacyjne w 8 oddziałach:
Instytut Psychiatrii i Neurologii (Warszawa),

SPZOZ Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Tworkach (Pruszków) - 10 łóżek,
SPZ Neuropsychiatrycznej Opieki Zdrowotnej (Zagórze),
SPZOZ Szpital Wolski im. dr. A. Gostyńskiej (Warszawa),
SZ Publicznych Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej, Szpital Nowowiejski (Warszawa),
Wojewódzki Samodzielny Zespół Publicznych ZOZ (Gostynin),
Centrum Zdrowia Psychicznego i Leczenia Uzależnień Centrum Profilaktyczno- Rehabilitacyjne (Gliwice),
Szpital Psychiatryczny (Radom). Uruchomiono wydzieloną salę dla celów detoksykacji przy oddziale psychiatrii dzieci i młodzieży - 8 łóżek. W szpitalu prowadzono także doraźną detoksykację dla osób po 18 roku życia w ramach oddziału psychiatrii dorosłych.

W 2001 roku hospitalizowano 353 pacjentów uzależnionych od środków psychoaktywnych.

Województwo opolskie

Opolska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała usługi w zakresie detoksykacji na terenie jej działania z jednostkami, w których nie ma wydzielonych oddziałów detoksykacji tylko dla osób uzależnionych od środków odurzających. Zakupiono świadczenia w następujących zakładach opieki zdrowotnej:

Samodzielnym Wojewódzkim Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Branicach,
Wojewódzkim Specjalistycznym Zespole Neuropsychiatrycznym w Opolu,
Ośrodku Leczenia Odwykowego w Woskowicach Małych.

Województwo podkarpackie

W związku z brakiem na terenie województwa specjalistycznego oddziału detoksykacji dla osób uzależnionych od środków odurzających, Podkarpacka Regionalna Kasa Chorych zakupiła świadczenia w tym zakresie w oddziałach Szpitala Psychiatrycznego w Jarosławiu i Żurawicy. Ponadto w Szpitalu Specjalistycznym w Rzeszowie, w oddziale psychiatrycznodetoksyksykacyjnym wydzielono jedno łóżko dla pacjentów wymagających odtrucia w związku z używaniem narkotyków. Osoby w ciężkim stanie leczono w Oddziale Toksykologicznym Szpitala Wojewódzkiego nr 2 w Rzeszowie.

Województwo podlaskie

W województwie podlaskim funkcjonowały dwa oddziały detoksykacyjne:

SP Psychiatryczny ZOZ w Choroszczy,
Specjalistyczny Psychiatryczny SP ZOZ w Suwałkach.

Podlaska Regionalna Kasa Chorych w planie zakupu świadczeń zdrowotnych na rok 2001 określiła zapotrzebowanie na oddziale detoksykacji osób uzależnionych od narkotyków, leków oraz alkoholu w ilości -100 hospitalizacji.

Województwo pomorskie

Oddział detoksykacyjny funkcjonował na bazie Wojewódzkiego Szpitala Psychiatrycznego w Gdańsku.

Województwo śląskie

Śląska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała 3 629 osobodni w 3 oddziałach detoksykacyjnych dla osób uzależnionych od środków psychoaktywnych.

Województwo wielkopolskie

Wielkopolska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała usługi w 6 placówkach na terenie województwa. Ponadto WRKCh podpisała umowy z zakresu toksykologii z 3 jednostkami:

Szpital Dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Międzyrzeczu (598 hospitalizacji),
Zespół Opieki Zdowotnej im. Fr. Raszei w Poznaniu (91 hospitalizacji),
Oddział Detoksykacyjny SPZOZ w Ostrowie Wlkp. (‹ hospitalizacji).

Województwo warmińsko-mazurskie

Warmińsko-Mazurska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała świadczenia w 2 Oddziałach Detoksykacyjnych na terenie województwa warmińsko - mazurskiego. Pomimo ograniczonych nakładów finansowych w 2001 r. wzrosła liczba wykupionych świadczeń w tym zakresie.

Województwo zachodniopomorskie

Zachodniopomorska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała świadczenia w jednym oddziale detoksykacyjnym dla uzależnionych od środków psychoaktywnych.

Branżowa Kasa Chorych

Zakontraktowano i wykonano 1096 osobodni w programach leczenia uzależnień dla zapisanych do BKCh w oddziałach detoksykacyjnych.

Brak informacji na temat realizacji zadania w sprawozdaniach nadesłanych przez województwa: łódzkie, świętokrzyskie .

32. Organizowanie hosteli (min. 15 łóżek w województwie)
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Krajowe Biuro do SprawPrzeciwdziałania Narkomanii, Samorząd Terytorialny, Kasy Chorych

Województwo kujawsko-pomorskie

Na terenie województwa działał jeden hostel dla 5 osób przy WOTUiW w Toruniu. Program realizowany w placówce był finansowany przez samorząd wojewódzki I Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii.

Województwo lubuskie

Na terenie województwa znajdowało się około 15 łóżek hostelowych. 12 łóżek hostelowych finansowanych ze środków samorządu wojewódzkiego i Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, w Ośrodku w Nowym Dworku. Trzy łóżka zakupione przez Lubuską Regionalną Kasę Chorych, przy Szpitalu Psychiatrycznym w Ciborzu,.

Województwo małopolskie

Na terenie Małopolski znajdował się jeden hostel dla osób kończących leczenie w ośrodkach rehabilitacyjnych, prowadzony przez Krakowskie Towarzystwo Pomocy Uzależnionym. Placówka dysponowała 30 miejscami, co zabezpieczyło w dużym stopniu potrzeby lokalnych ośrodków . Realizowany program był współfinansowany przez Małopolską Regionalną Kasę Chorych, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii oraz samorząd wojewódzki.

Województwo śląskie

Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w 2001 roku dofinansowywał działalność programu postrehabilitacyjnego Hostel Fundacji "Nadzieja". Program miał na celu umożliwienie samodzielnego i prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie nieletnim - byłym narkomanom i alkoholikom poprzez kontynuowanie edukacji szkolnej, godziwych warunków zamieszkania, ewentualnie terapii w przypadku nawrotów choroby. Program terapeutyczny realizowany w placówce był dofinansowany przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii.

Województwo świętokrzyskie

W 2001 r. uruchomiono ze środków wojewódzkich, na terenie Miasta Kielc jeden hostel dla kobiet i jeden hostel dla mężczyzn, oba prowadzone i dofinansowane przez "Caritas". Wśród mieszkańców były osoby uzależnione od narkotyków.

Województwo wielkopolskie

W 2001 r. na terenie województwa powstały 4 nowe schroniska / hostele, finansowane ze środków samorządu wojewódzkiego, w których przebywały także osoby uzależnione od środków odurzających.

Zgodnie z otrzymanymi informacjami programy readaptacji społecznej nie były realizowane w województwach: dolnośląskim, lubelskim, łódzkim, podlaskim, pomorskim warmińsko-mazurskim .

Brak informacji na temat realizacji zadania w sprawozdaniach nadesłanych z województw: mazowieckiego, opolskiego , podkarpackiego, zachodniopomorskiego i Branżową Kasę Chorych .

Zadanie 38. Rozwijanie programów z zakresu minimalizacji szkód zdrowotnych
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Samorząd Terytorialny, Kasy Chorych

Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

W 2001 r. ze środków Krajowego Biura pracownicy punktów konsultacyjnych oraz grupy street-workerów realizowali 17 programów wymiany igieł i strzykawek w dużych aglomeracjach miejskich (głównie Stowarzyszenie "Monar", "Subsydium" i "Sedno"). Krajowe Biuro finansowało wynagrodzenia pracowników ulicznych a sprzęt tzn. igły i strzykawki zakupiony był ze środków przekazanych przez samorządy lokalne lub organizacje międzynarodowe.

Programami redukcji szkód objęto 7763 narkomanów, co stanowi ponad trzykrotny wzrost w stosunku do roku 2000.

Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii finansowało ponadto 5 programów edukacyjnych realizowanych przez grupy street-workerów oraz pracowników punktów konsultacyjnych. Programy ukierunkowane były głównie na aktywnych narkomanów pozostających poza systemami leczniczymi. Oddziaływania edukacyjne zmierzały przede wszystkim do wstrzymania szkodliwych praktyk zażywania środków odurzających, doradzanie bezpiecznych zachowań seksualnych oraz zmniejszenia ilości zgonów lub problemów społecznych i zdrowotnych wśród osób zażywających narkotyki. W ramach działań z zakresu minimalizacji szkód zdrowotnych Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii finansowało nowo powstałe programy, które skierowane były do młodzieży eksperymentującej ze środkami syntetycznymi w klubach i dyskotekach, np. w Poznaniu program realizowany przez Stowarzyszenie "Sedno".

Ponadto Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii wspierało wszystkie programy substytucji lekowej poprzez zakup metadonu. W części dotyczącej obsługi medycznej programów partycypowały przede wszystkim Kasy Chorych.

Województwo dolnośląskie

Z budżetu województwa dolnośląskiego w 2001 roku dofinansowano i nadzorowano działalność dwóch organizacji pozarządowych prowadzących programy minimalizacji szkód zdrowotnych:

Stowarzyszenia Profilaktyki i Profesjonalnej Pomocy Osobom Uzależnionych "Subsydium" ze Zgorzelca,
Fundacji na Rzecz Dzieci Uzależnionych z Wrocławia.

Województwo kujawsko-pomorskie

Stacjonarny program wymiany igieł i strzykawek był prowadzony w Toruniu, przez Ogólnopolską Fundację na Rzecz Zapobiegania Narkomanii.

Województwo małopolskie

Na terenie Małopolski działało kilka programów redukcji szkód związanych z uzależnieniami:

Program wymiany igieł i strzykawek (Poradnia Monar w Krakowie) realizowany w kilku newralgicznych miejsca Krakowa.
Program substytucji metadonowej (Szpital im. Rydygiera w Krakowie) - programem objętych było ponad 70 osób.
Noclegownia dla czynnych narkomanów (Krakowskie Towarzystwo Pomocy Uzależnionym).
Substytucyjne podtrzymanie Bunondolem (Klinika Toksykologii CM UJ w Szpitalu Rydygiera). Jedyny w Polsce program substytucyjnego podtrzymania z wykorzystaniem buprenorfiny, środka relatywnie słabszego niż metadon - programem objętych było ponad 30 osób.

Głównym celem programów było ograniczenie używania substancji psychoaktywnych i związanych z tym szkód zdrowotnych i społecznych.

Województwo mazowieckie

W województwie mazowieckim prowadzone były trzy programy metadonowe: w Instytucie Psychiatrii i Neurologii, Wojewódzkim Szpitalu Zakaźnym przy ul. Wolskiej, Wojewódzkim Zespole Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej przy ul. Nowowiejskiej.

W Szpitalu Nowowiejskim w programie uczestniczyło 94 pacjentów. Uzyskano akceptację do rozszerzenia programu metadonowego i objęcie opieką docelowo Œ pacjentów. Działalność Dziennego Oddziału Metadonowego oraz punktu wydawania metadonu miała na celu powstrzymanie się pacjentów od dożylnego przyjmowania nielegalnych opiatowych substancji psychoaktywnych, kontrolę utrzymywania abstynencji od innych substancji psychoaktywnych i alkoholu, przeciwdziałanie możliwości zakażenia HIV, wirusami hepatotropowymi i zakażeniami bakteryjnymi, poprawę stanu immunologicznego fizycznego u osób zakażonych HIV, zapobieganie nawrotom choroby psychicznej przez odpowiednie równoległe do metadonu stosowanie leków psychotropowych oraz zapobieganie działalności kryminogennej.

Trudnością w realizacji zadania były zmieniające się rokrocznie preferencje w Regionalnej Mazowieckiej Kasie Chorych w zakresie leczenia substytucyjnego metadonem oraz brak perspektywicznej oceny w zakresie planowania środków przeznaczonych na programy minimalizacji szkód zdrowotnych.

Województwo podlaskie

W ramach realizacji zadania wspierano merytorycznie programy: TADY, Punkt Profilaktyczny Stowarzyszenia "Droga" oraz Stowarzyszenie "Monar".

Województwo śląskie

Śląska Regionalna Kasa Chorych zakontraktowała realizację programu metadonowego dla 100 pacjentów w ZOZ Szpitalu im. dr Urbanowicza w Chorzowie.

Województwo wielkopolskie

W 2001 r. realizowano program minimalizacji szkód zdrowotnych Stowarzyszenia Profilaktyki Społecznej "SEDNO" w Poznaniu. Program miał na celu dotarcie do jak największej liczby osób uzależnionych i nadużywających substancji psychoaktywnych poprzez wejście do dyskotek i pubów. Działania informacyjno-edukacyjne skierowane zostały głównie do grupy używających substancji psychoaktywnych, która nie identyfikuje się ze środowiskiem uzależnionych, i która nie korzystała z oferty z zakresu redukcji szkód. Program miał na celu zmniejszenie ryzyka bezpośrednich szkód zdrowotnych związanych z zażywaniem narkotyków poprzez udostępnianie wody i sprzętu do iniekcji. Program realizowany był w pubach i dyskotekach miasta Poznania.

Ponadto uruchomiony został program substytucji lekowej. Wielkopolska Regionalna Kasa Chorych umieściła program leczenia substytucyjnego wśród pozycji przewidzianych do realizacji w ramach długoletniej polityki zdrowotnej. Do tej pory nie odnotowano trudności i przeszkód mogących stanowić zagrożenie dla programu.

Województwo warmińsko-mazurskie

W wyniku postępowania konkursowego Warmińsko-Mazurska Regionalna Kasa Chorych podpisała umowę z SP ZOZ Poradniami Terapii Uzależnień w Ełku i Olsztynie, na realizację programu ograniczania szkód zdrowotnych, dotyczącego ryzyka zakażenia HIV.

Województwo zachodniopomorskie

W województwie realizowany był program metadonowy dla 80 osób, w Poradni Leczenia Uzależnień SPS ZOZ "Zdroje" w Szczecinie.

Programy z zakresu minimalizacji szkód nie były kontraktowane przez Kasy Chorych na terenie województw: lubelskiego , lubuskiego , łódzkiego , opolskiego , podkarpackiego , pomorskiego i Branżową Kasę Chorych .

Brak danych o realizacji zadania w województwie świętokrzyskim .

Samorządy terytorialne i kasy chorych jako główną przeszkodę w realizacji zadania wymieniały ograniczone środki finansowe, nie wystarczające na dofinansowanie wszystkich zgłoszonych programów z zakresu minimalizacji szkód zdrowotnych.

D. Monitorowanie i nadzór

Zadanie 39.Wzmocnienie nadzoru farmaceutycznego
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Główny Inspektorat Farmaceutyczny

Działania w tym zakresie nie zostały podjęte.

Zadanie 40. Prowadzenie nadzoru w zakresie leczenia, rehabilitacji i leczenia substytucyjnego
Instytucje odpowiedzialne za realizację zadania: Instytut Psychiatrii i Neurologii, Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Instytut Psychiatrii i Neurologii

W 2001r. podobnie jak w latach poprzednich prowadzono stały nadzór nad leczeniem osób uzależnionych w programach substytucyjnych. Wizytowano niedawno rozpoczynające działalność ośrodki leczenia metadonem w Krakowie i w Poznaniu. Nadzorowano realizację programów pod względem przestrzegania zasad zawartych w aktach prawnych regulujących leczenie substytucyjne. Pomagano także w rozwiązywaniu bieżących problemów związanych z leczeniem substytucyjnym i innymi formami leczenia uzależnionych. Prowadzono centralny rejestr osób leczonych metadonem. Opiniowano 5 projektów programów metadonowych, w tym niektóre kilkakrotnie. Uczestniczono w naradach roboczych dotyczących promowania programów leczenia substytucyjnego w województwie mazowieckim.

W czasie ogólnopolskiego Zjazdu Psychiatrów Polskich w Krakowie zorganizowano monograficzną sesję naukową poświęconą leczeniu substytucyjnemu. Szkolono personel medyczny w zakresie detoksykacji osób uzależnionych od opiatów i w zakresie leczenia metadonem. Uczestniczono w wielu formach szkolenia różnych grup profesjonalistów i wolontariuszy w zakresie wczesnego rozpoznawania problemów spowodowanych przyjmowaniem substancji psychoaktywnych i rozwiązywania tych problemów. Opracowywano lub opiniowano projekty rozporządzeń, które bezpośrednio lub pośrednio wiązały się z medycznymi aspektami przyjmowania substancji psychoaktywnych uzależnień.

Za sukces uznać należy zwiększenie liczby programów metadonowych do dziesięciu, obejmujących leczeniem ok. 700 osób i wydanie pozytywnej opinii o projektach dwóch dalszych. Przeszkodą w realizacji dalszych działań jest brak laboratorium referencyjnego do weryfikowania badań moczu na obecność substancji psychoaktywnych. Uruchomienie powyższego laboratorium wymaga zakupu specjalistycznego sprzętu. Z uwagi na brak środków finansowych nie było możliwe dokonanie właściwego zakupu, i tym samym uruchomienia laboratorium.

Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Krajowe Biuro prowadziło bieżący nadzór merytoryczny i finansowy nad prawidłowością realizacji zadań zleconych i dotowanych przez Biuro. Przeprowadzono również wiele wizytacji miejsc wykonywania programów rehabilitacyjnych i leczniczych. Przeprowadzono również 15 kompleksowych kontroli merytorycznych i finansowych, których efektem jest poprawa jakości wykonywanych zadań oraz bardziej ekonomiczne wykorzystywanie przyznanych dotacji. Krajowe Biuro prowadziło stalą współprace z placówkami leczniczymi, zarówno publicznymi jak i niepublicznymi. Pomimo posiadania przez Biuro niewystarczającej liczby pracowników merytorycznych, Biuro w pełni zrealizowało nałożone nań zadania.

Zadanie 42. Harmonizowanie regulacji prawnych i uzupełnianie wykazów
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Główny Inspektorat Farmaceutyczny

Główny Inspektorat Farmaceutyczny opracował i systematycznie uzupełniał wykaz leków będących środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi zarejestrowanymi w oparciu o klasyfikację wg załączników do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Wykaz powyższy dostępny jest w postaci elektronicznej bazy danych (w oparciu o Excel 2000).

Zadanie 43. Kontrola obrotu międzynarodowego środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi oraz prekursorami
Instytucja odpowiedzialna za realizacje zadania: Główny Inspektorat Farmaceutyczny

W Głównym Inspektoracie istnieje od 1999 roku aktualizowana baza danych (w oparciu o Access 2000) dotycząca importu i eksportu środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów, a także baza zawierająca informacje (w oparciu o Access 2000) o podmiotach posiadających zezwolenia na obrót hurtowy, wytwarzanie i stosowanie do celów szkoleniowych środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów grupy I-R. Dzięki istnieniu baz możliwa jest szybsza weryfikacja danych i opracowywanie raportów.

Utrudnieniem w prowadzeniu nadzoru jest brak ogólnopolskiego systemu komputerowego monitorującego kontrolę rozchodu ww. środków, dlatego często wymiana informacji odbywa się tylko drogą nieformalną między pracownikami służb kontrolnych i wydającymi licencje a pracownikami służb antynarkotykowych.

Zadanie 44. Zaostrzenie kontroli prekursorów
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania : Główny Inspektorat Farmaceutyczny

W ramach realizacji zadania dostosowano przepisy dotyczące kontroli obrotu prekursorami do przepisów Unii Europejskiej. W tym zakresie realizowana była analiza porównawcza przepisów polskich i unijnych opracowana w ramach V fazy Phare Precursor Control Programme przez eksperta unijnego podczas National Workshop w dniach 9-10 października 2000 r. w Warszawie. Ponadto zorganizowano w ramach V fazy Phare Precursor Control Programme seminarium dla przedstawicieli przemysłu chemicznego i farmaceutycznego - Awareness-Raising Seminar for the Chemical Industry and Trade. Oprócz przedstawicieli polskiego przemysłu Centralnego Biura Śledczego KGP, udział wzięli eksperci z Unii Europejskiej, którzy zapoznali zebranych z zasadami kontroli prekursorów wewnątrz przedsiębiorstw unijnych oraz z metodami współpracy z organami zajmującymi się przestępczością narkotykową w tych krajach.

Przetłumaczono także materiały informacyjne: "Nadzór nad obrotem substancjami chemicznymi w Unii Europejskiej" oraz "Prekursory narkotyków", z przeznaczeniem dla przemysłu chemicznego i farmaceutycznego.

Zadanie 46. Ocenianie postępów realizacji programów z zakresu redukcji popytu na środki odurzające
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Minister Edukacji Narodowej i Sportu, Minister Zdrowia, Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Działania podjęte w celu realizacji programu:

współpraca z organizacjami pozarządowymi (Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii, Fundacja Res Humane, Stowarzyszenie MONAR, Fundacja Maraton, Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej - Integracja, Fundacja ETOH, Stowarzyszenie -Katolicki Ruch Antynarkotyczny KARAN). Upowszechnianie programów profilaktyki poprzez ich dofinansowanie w ramach zadań zleconych.
uruchomienie doskonalenie nauczycieli w zakresie profilaktyki problemów dzieci i młodzieży w ramach zadań zleconych (np. Res Humane, MONAR).

Minister Zdrowia, Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii przeprowadziło ocenę postępów realizacji programów finansowanych ze środków rozdziału 85 ™ - zwalczanie narkomanii. Podstawą oceny były sprawozdania merytoryczne i finansowe przedstawiane przez realizatorów w trakcie wykonywania zadań zleconych. Przeprowadzono okresowe kontrole merytoryczne jednostek spoza sektora finansów publicznych dotyczące zgodności realizowanych działań z zawartą umową.

E. Doskonalenie współpracy, koordynacja działań

Zadanie 47. Instytucjonalizowanie współpracy z Centrum Monitoringu Narkotyków i Narkomanii w Lizbonie (EMCDDA)
Instytucja odpowiedzialna za realizację zadania: Instytut Psychiatrii i Neurologii, Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Instytut Psychiatrii i Neurologii

Instytut pełni ważną rolę w budowie Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii, które powstało przy Krajowym Biurze ds. Przeciwdziałania Narkomanii, nominowanym jako punkt kontaktowy (Focal Point) dla EMCDDA. Instytut stanowi podstawowe zaplecze naukowe Centrum, pracownikowi Instytutu powierzono funkcję koordynatora Centrum. Raporty z monitorowania sytuacji epidemiologicznej przekazane do Centrum w 2001 r. stanowią podstawę do przygotowania Narodowego Raportu dla EMCDDA.

Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

W 2001 powołano Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii jako ośrodka referencyjnego (National Focal Point -NFP) Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (European Monitoring Center on Drugs and Drug Addiction - EMCDDA). W drodze nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii dostarczono dla jego funkcjonowania podstaw prawnych. Współpraca z EMCDDA w 2001 r. wspierana była przez program Phare ulokowany w EMCDDA. W ramach tego programu polscy eksperci, zarówno z Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, jak i z instytucji współpracujących uczestniczyli w seminariach szkoleniowych oraz w pracach grup roboczych EMCDDA. Rozszerzenie współpracy zostało zainicjowane misją ekspertów EMCCDA w lecie 2001 r., która dokonała inicjalnej oceny naszych potrzeb i osiągnięć w zakresie struktur informacyjnych. Misji przewodniczył Dyrektor EMCDDA, którego spotkania w Ministerstwie Zdrowia oraz z parlamentarzystami wsparło proces tworzenia polskiego NFP.

Podjęto prace nad Raportem Krajowym (National Report) dla EMCDDA, które zakończone zostaną na początku 2002 r. Zapoczątkowano także prace przygotowawcze do zainicjowania procesu poprawy jakości i porównywalności ze standardem EMCDDA danych w zakresie 5 podstawowych wskaźników (rozpowszechnienie okazjonalnego używania narkotyków w populacji generalnej, oszacowanie liczby narkomanów, zgłaszalność do leczenia, choroby infekcyjne związane z iniekcyjnym używaniem narkotyków, zgony związane z narkotykami).

Zadanie 48. Prowadzenie współpracy międzynarodowej w zakresie działań na rzecz redukcji popytu i podaży na środki odurzające
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Minister Edukacji Narodowej i Sportu, Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Minister Spraw Zagranicznych, Główny Inspektorat Farmaceutyczny

Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Działania podjęte w celu realizacji programu:

współpraca polskich szkół promujących zdrowie w ramach Europejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie,
współpraca z WHO i UNICEF w przygotowaniu projektu pt. "Wdrażanie programu umiejętności życiowych do praktyki szkolnej" w ramach Europejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie,
włączenie się w realizację programu Comenius pn. "Zapobieganie nowotworom wyzwaniem dla edukacji w 2001 r.".

Sukcesem w realizacji zadania było uzyskanie rekomendacji WHO i UNICEF dla programu dotyczącego wdrożenia umiejętności życiowych do praktyki szkolnej.

Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii koordynuje przekazywanie raportów opracowywanych przez instytucje administracji rządowej do Programu Kontroli Narkotyków Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNDCP).

Prowadzono współpracę międzynarodową poprzez uczestniczenie w pracach organizacji międzynarodowych takich jak Grupa Pompidou (Rada Europy) lub w ramach porozumień międzynarodowych takich jak Praskie Memorandum. Utrzymywano także robocze kontakty z Biurem Europejskim i Kwaterą Główną Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Centrum Monitoringu Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA).

Główny Inspektorat Farmaceutyczny

Główny Inspektorat Farmaceutyczny sporządza raporty kwartalne oraz raporty roczne wysyłane do Międzynarodowego Organu Kontroli Narkotyków w Wiedniu (INCB).

Minister Spraw Zagranicznych

Minister Spraw Zagranicznych brał udział w realizacji zadania w ramach obowiązków przypisanych przez regulamin pracy Rady Ministrów. W szczególności podjęto następujące działania:

pośredniczenie w korespondencji pomiędzy międzynarodowymi organizacjami nadzorującymi legalny obrót środkami odurzającymi i psychotropowymi oraz przejmujących nielegalny przemyt tych substancji, a jednostkami administracji publicznej odpowiedzialnymi za wykonywanie tych zadań w kraju,
pośredniczenie w korespondencji pomiędzy międzynarodowymi organizacjami Ministerstwem Sprawiedliwości oraz Ministerstwem Spraw Wewnętrznych Administracji w sprawach dotyczących dostosowania polskiego prawodawstwa do prawa międzynarodowego w zakresie przeciwdziałania narkomanii,
udział w konferencjach międzynarodowych poświęconych problematyce narkomanii, koordynacja działań przedstawicieli Polski na arenie międzynarodowej w zakresie przeciwdziałania narkomanii.

Zadanie 49. Koordynacja działań na rzecz redukcji popytu na środki psychoaktywne na poziomie krajowym
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii koordynowało prace nad przygotowaniem rozporządzenia w sprawie określenia składu i zadań Rady ds. Przeciwdziałania Narkomanii oraz szczegółowych warunków i trybu jej działania. Rozporządzenie zostało wydane przez Prezesa Rady Ministrów 6 marca 2001 (Dz. U. Nr 17 poz. 188) na mocy art. 5 ust 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. W rozporządzeniu wyszczególniono organy administracji rządowej zajmujące się problematyką przeciwdziałania narkomanii, które będą uprawnione do nominowania swych przedstawicieli do składu Rady.

Do zadań Rady należy w szczególności:

przedstawianie Prezesowi Rady Ministrów opinii dotyczącej projektu Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii,
występowanie do ministra właściwego do spraw zdrowia w sprawach dotyczących zmian i uzupełnień do Krajowego Programu,
opiniowanie sprawozdań z realizacji Krajowego Programu,
opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących przeciwdziałania narkomanii,
występowanie do właściwych ministrów z propozycjami zmian do obowiązujących aktów prawnych w zakresie dotyczącym przeciwdziałania narkomanii,
współdziałanie z organami administracji rządowej i jednostkami samorządu terytorialnego w zakresie problematyki dotyczącej działalności Rady.

W Krajowym Biurze ds. Przeciwdziałania Narkomanii opracowano zasady, zakres harmonogram współpracy z przedstawicielami administracji rządowej i samorządu terytorialnego odpowiedzialnymi za koordynację zadań z zakresu zapobiegania narkomanii na poziomie województwa. Zasady współpracy skonsultowano z wojewódzkimi pełnomocnikami ds. narkomanii.

Ponadto zorganizowano konferencję "Regionalne strategie zapobiegania narkomanii". Jej uczestnikami byli wojewódzcy pełnomocnicy ds. narkomanii. Konferencja poświęcona była omówieniu zagadnień związanych z przygotowywaniem i realizacją wojewódzkich programów zapobiegania narkomanii oraz wypracowaniem koncepcji współpracy z Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii.

PODSUMOWANIE I WNIOSKI

W podsumowaniu warto przypomnieć, że Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 1999 - 2001 był pierwszym w naszym kraju tak szeroko zakrojonym programem działań w tym obszarze. Program z założenia próbował integrować wszystkie wysiłki w zakresie przeciwdziałania narkomanii, przede wszystkim w zakresie redukcji popytu, ale też w pewnym stopniu ograniczania podaży, podejmowane na różnych poziomach organizacji życia społecznego, poczynając od szczebla centralnego, a na samorządowej gminie kończąc. Materiał zgromadzony w tym sprawozdaniu nie może wprawdzie zastąpić wyników badań ewaluacyjnych, pozwala jednak, jak się wydaje, na dokonanie oceny sukcesów i porażek w realizacji Programu, a także na wstępną chociaż identyfikację ich uwarunkowań. Dostarcza też podstaw do namysłu nad konstrukcją Programu na kolejne lata (2002-2005). Do sukcesów Programu zaliczyć należy kontynuację realizacji i znaczny stopień jej zaawansowania w odniesieniu do większości przewidzianych zadań. Szeroki zakres działań profilaktycznych, różnorodność podejmowanych inicjatyw na tym polu, zaangażowanie samorządów tworzą nową jakość w reagowaniu na problem narkomanii. Do sukcesów zaliczyć także można przekształcenia w obszarze pomocy osobom uzależnionym od narkotyków zmierzające do różnicowania oferty leczenia i rehabilitacji, a także uzupełniania jej o coraz szerszy zasięg działań skierowanych na ograniczanie szkód, adresowanych do osób pozostających poza systemem leczenia.

Widoczne sukcesy odniosły przewidziane w programie działania na polu współpracy międzynarodowej. W szczególności odnotować trzeba intensyfikację współpracy z Europejskim Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (European Monitoring Center on Drugs and Drug Addiction - EMCDDA). Powołanie przy Krajowym Biurze ds. Przeciwdziałania Narkomanii, zgodnie z Programem, Punktu Kontaktowego (National Focal Point) stanowiło istotny krok na naszej drodze do Unii Europejskiej, a także zaowocowało znacznie wyższym stopniem zaspokojenie naszych potrzeb informacyjnych w zakresie analiz i wniosków użytecznych do prowadzenia racjonalnej i efektywnej polityki wobec narkomanii. Trzeba dodać, że nasze osiągnięcia na polu badań epidemiologicznych narkomanii są wysoko oceniane przez EMCDDA i Polska postrzegana jest jako kraj wiodący pod tym względem w regionie.

Na proces realizacji Programu położył się cieniem brak Krajowej Rady Przeciwdziałania Narkomanii, która w założeniu pełnić miała funkcję koordynacyjną w jego realizacji. Wprawdzie zostały wydane przepisy wykonawcze, ale nie udało się powołać składu Rady i doprowadzić choćby do pierwszego spotkania. Wielosektorowość działań, zaangażowanie szerokiego spektrum instytucji usytuowanych w różnych resortach, na wielu szczeblach struktur zarządzania wymaga płaszczyzny budowania współpracy, uzgadniania i integracji strategii działań. Także bieżące monitorowanie realizacji Programu, które mieści się w zadaniach Rady, mogłoby odpowiednio wcześnie dostarczyć informacji o trudnościach w realizacji poszczególnych zadań i pozwolić na znalezienie sposobów ich przezwyciężenia.

Brak Rady nie tylko utrudniał koordynację realizacji Programu, ale także tworzył trudną sytuację prawną - sprawozdania z realizacji Programu powinny zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii być opiniowane przez Radę. Co gorsza brak działającej Rady ma swoje reperkusje międzynarodowe, szczególnie dla procesu akcesji do Unii Europejskiej. Wszystkie kraje Unii zobowiązane są do powołania międzyresortowego organu koordynującego politykę wobec narkomanii i we wszystkich tych krajach takie instytucje istnieją. Zarówno Komisja Europejska jak i inne instytucje międzynarodowe, jak np. Dubling Group, wielokrotnie przy różnych okazjach przypominały o braku takiej instytucji w naszym kraju. Obecnie Polska może stracić 1 mln. Euro z programu Phare przeznaczonych na wsparcie budowy instytucjonalnej odpowiedzi na problem narkomanii, jeśli Rada nie zacznie działać.

Najczęściej podnoszoną trudnością w realizacji Programu był brak dostatecznych środków finansowych. Wydaje się, że zarówno dla poszczególnych instytucji, jak i na poziomie całego kraju zharmonizowanie prac nad formułowaniem programu i nad budżetem, co do którego decyzje zapadają w innym trybie, pozostaje znaczą trudnością. W efekcie planowane były działania, których nie udało się zrealizować w przewidzianym kształcie bądź w ogóle rozpocząć z powodu braku odpowiednich środków. Jeśli Program ma być zintegrowanym pakietem działań, gdzie poszczególne elementy pozostają w funkcjonalnym związku, konieczne jest znalezienie mechanizmu zapewniającego stabilne finansowanie, choćby na minimalnym poziomie, każdego z nich.

Niewątpliwą słabością samego Programu był brak precyzyjnie sformułowanych celów operacyjnych w terminach umożliwiający pomiar stopnia ich osiągnięcia. Przy większość zadań Programu nie określono terminów ich realizacji poprzestając na sformułowaniu "praca ciągła".

Proces tworzenia a następnie realizacji Programu przypadły na trudny okres transformacji systemu politycznego i ekonomicznego. Cztery reformy wdrażane w tym czasie, szczególnie reforma systemu administracyjnego kraju oraz reforma ubezpieczeń zdrowotnych decydowały o dynamice warunków realizacji programu. W czasie gdy Program powstawał nikt nie potrafił precyzyjnie określić zakresu kompetencji nowych instytucji czy szczegółów ich funkcjonowania. Nowy model organizacji życia społecznego kształtował się w zderzeniu z praktyką życia społecznego. Przykładem może być brak zadań w Programie dla szczebla powiatów, w których kompetencjach znalazły się także zapisy dotyczące tego zakresu działalności. Innego przykładu dostarcza udział kas chorych w finansowaniu szerokiego spektrum działań zmierzających do redukcji popytu. Kasom pozostawiono znaczną swobodę w kształtowaniu polityki finansowania świadczeń zdrowotnych. Specyfika systemu leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych od narkotyków powodowała, że niektóre z kas miały trudności w zdefiniowaniu zakresu usług, które powinny finansować. W miarę zdobywania doświadczeń zakres ten ulegał ujednoliceniu i poszerzeniu. W 2001 roku niektóre z kas podjęły nawet finansowanie programów profilaktycznych. Warto zwrócić uwagę na aktywną rolę Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii w łagodzeniu trudności okresu przejściowego. Szkolenia zarówno przedstawicieli kas chorych jak i personelu placówek leczniczych oraz rehabilitacyjnych, pomoc w negocjacjach, elastyczne reagowanie na luki w nowym systemie finansowania świadczeń zdrowotnych poprzez wsparcie placówek pozwoliły na w miarę łagodne dostosowanie się systemu pomocy narkomanom do nowych warunków.

Oceń treść:

Dodaj swój komentarz

Zajawki z NeuroGroove

Kiranie ze szmaty

Inhalanty

nazwa substancji: benzyna lekarska

poziom doswiadczenia: thc, #, xtc, lsa, dxm, benzydamina I

wiele innych...

metoda zazycia: kiranie ze szmaty

set & setting: moja piwnica, chec sklimacenia sie czymkolwiek.

Dziewica

Kokaina

witam i czytam co piszecie na temat kokainki moze najpierw napisze

o moich przezyciach a potem napisze do czego zmierzam . a wiec

jestem normalnym kolesiem lat 24 jestem anty nalogowy nie pije nie

pale z uzywek tylko sex :) przypalam marysie raz na miesiac i to tez

tylko na imprezce .w swoim zyciu orpocz marysi palilem hash i to

wszystko na temat koksu zeszlo podczas wyjazdu na jakas imprezke tak

z nikad i od slowa do slowa kupilismy sztuke .imprezka w tuz tuz

TRZECI WYMIAR - AVIOMARIN I ACODIN

Dekstrometorfan
Dimenhydrynat
Tripraport

pokój w wynajmowanym ze współlokatorami mieszkaniu

Wiek około 20 lat waga 54 kg

Stan zdrowie – przeziębienie i źle przespana noc

Wszystkiemu trzeba dać czas.

Inne
Tripraport

Set: trip miał się odbyć 2 dni wcześniej ale pogoda nie dopisała, nastawienie pozytywne, otwartość na przygodę, chcę przeanalizować swoje postępowanie i życie bez konkretnych spraw. Ostatnio mam bardzo zawile myśli i zatracam się w nich czego nie lubię. Bedzie to miało wpływ na tripa. Setting: polanka z niskimi drzewkami z widokiem na las, dom.

11:00 Blotter wkładam pod język, bez smaku. 2 godziny wcześniej zjadłem śniadanie jak zawsze i wziąłem zimny prysznic. To mój pierwszy raz z taką dawką. Mam wielkie oczekiwania, nawet się nie denerwuje, jestem podekscytowany. Obserwuje swoja dziewczynę (mojego trzeźwego trippsittera) jak przyrządza obiad, wygląda pysznie ale czuję ze i tak go nie zjem.

11:30 Czuję, się ze coś się dzieje, czuję że coś nadchodzi. Ciało jest tak jakby bardziej odczuwalne. Myśl, że za kilkanaście minut będę w innym stanie świadomości bardzo ekscytuje.

Tagi

Źródło

Odsłony

MINISTERSTWO ZDROWIA

SPRAWOZDANIE

Z REALIZACJI KRAJOWEGO PROGRAMU

PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII

ZA LATA 2001 i 2002

Warszawa, 2003

Część pierwsza

SPRAWOZDANIE

Z REALIZACJI KRAJOWEGO PROGRAMU

PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII ZA ROK 2001

WARSZAWA 2002

SPIS TREŚCI

UWAGI WSTĘPNE

A.1. Epidemiologia

Zadanie 1. Monitorowanie sytuacji epidemiologicznej Instytucja odpowiedzialna za realizację zadania: Instytut Psychiatrii i Neurologii

Zadanie 2. Stworzenie banku danych Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Minister Edukacji Narodowej i Sportu, Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

A.2. Profilaktyka

Zadanie 3. Inicjowanie programów prewencyjnych w społecznościach lokalnych Instytucje odpowiedzialne za realizację zadania: Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Instytut Psychiatrii i Neurologii

Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Instytut Psychiatrii i Neurologii

Zadanie 6. Harmonizowanie działań profilaktycznych Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Minister Edukacji Narodowej, kuratoria

Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Kuratoria:

Zadanie 7. Prowadzenie odpowiedniej polityki wobec substancji uzależniających przez dostosowanie aktów prawnych do zmieniających się potrzeb Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Główny Inspektorat Farmaceutyczny, Minister Sprawiedliwości

Główny Inspektorat Farmaceutyczny

Zadanie 8. Ograniczenie podaży substancji psychoaktywnych poprzez działania legislacyjne, policyjne i celne Instytucja odpowiedzialna za realizację zadania: Główny Inspektorat Farmaceutyczny

Zadanie 11. Organizowanie ośrodków profilaktyki środowiskowej (min 1 w gminie), środowiskowych świetlic i klubów (min. 2 w gminie) Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Samorząd Terytorialny ze wsparciem Krajowego Biura do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Województwo dolnośląskie

Województwo kujawsko-pomorskie

Województwo lubuskie

Województwo małopolskie

Województwo mazowieckie

Województwo podlaskie

Województwo podkarpackie

Województwo śląskie

Województwo świętokrzyskie

Województwo warmińsko-mazurskie

Województwo wielkopolskie

A.3. Edukacja, szkolenie i wydawnictwa

Zadanie 13. Prowadzenie kampanii szkoleniowych dla wyspecjalizowanego personelu Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Naczelna Rada Aptekarska, Naczelna Rada Lekarska, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne

Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Naczelna Rada Aptekarska, Naczelna Rada Lekarska, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne

Zadanie 14. Stworzenie systemu szkolenia profesjonalistów w zakresie promocji zdrowia Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Zadanie 15. Wzbogacanie materiałów edukacyjnych Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Samodzielny Publiczny Zarząd Zakładu Opieki Zdrowotnej Służby Zdrowia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

Zadanie 18. Objęcie środowiska wojskowego działaniami edukacyjnymi w zakresie zapobiegania narkomanii i rozpoznawania uzależnień Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Minister Obrony Narodowej we współpracy z Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii

Minister Obrony Narodowej

Zadanie 19. Nominowanie Centrów Kompetencyjnych Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Zadanie 20. Rozszerzanie informacji i kontynuowanie edukacji społeczeństwa i specjalistów Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Minister Edukacji Narodowej i Sportu, Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji

Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Zadanie 21 i 36. Wspomaganie działań merytorycznych w zakresie redukcji popytu na środki odurzające Instytucja odpowiedzialne za wykonanie zadania: Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

B. Redukcja podaży

Zadanie 23. Obniżenie zawartości morfiny w maku niskomorfinowym; wprowadzenie do maku niskomorfinowego markerów umożliwiających szybką identyfikację odmianową w warunkach polowych Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Zadanie 24. Obniżenie zawartości delta-9-tetrahydrokannabinolu w konopiach włóknistych Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Zadanie 25. Zwalczanie przemytu środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Główny Urząd Ceł, Generalny Inspektorat Celny

Główny Urząd Ceł

Generalny Inspektorat Celny

C. Lecznictwo i rehabilitacja. - Wzmocnienie zasobów ludzkich i materiałowych. Podnoszenie jakości usług

Zadanie 26. Organizowanie Ambulatoriów Wczesnej Interwencji (min. 3 w województwie) Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Samorząd Terytorialny

Województwo kujawsko-pomorskie

Województwo lubuskie

Województwo małopolskie

Województwo opolskie

Województwo podlaskie

Województwo świętokrzyskie

Zadanie 27. Organizowanie Oddziałów Dziennych (min. 3 w województwie) Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Samorząd Terytorialny, Kasy Chorych

Województwo dolnośląskie

Województwo lubelskie

Województwo lubuskie

Województwo małopolskie

Województwo mazowieckie

Województwo opolskie

Zadanie 1. Monitorowanie sytuacji epidemiologicznej
Instytucja odpowiedzialna za realizację zadania: Instytut Psychiatrii i Neurologii

Zadanie 2. Stworzenie banku danych
Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Minister Edukacji Narodowej i Sportu, Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Zadanie 3. Inicjowanie programów prewencyjnych w społecznościach lokalnych
Instytucje odpowiedzialne za realizację zadania: Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Instytut Psychiatrii i Neurologii

Zadanie 7. Prowadzenie odpowiedniej polityki wobec substancji uzależniających przez dostosowanie aktów prawnych do zmieniających się potrzeb
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Główny Inspektorat Farmaceutyczny, Minister Sprawiedliwości

Zadanie 8. Ograniczenie podaży substancji psychoaktywnych poprzez działania legislacyjne, policyjne i celne
Instytucja odpowiedzialna za realizację zadania: Główny Inspektorat Farmaceutyczny

Zadanie 11. Organizowanie ośrodków profilaktyki środowiskowej (min 1 w gminie), środowiskowych świetlic i klubów (min. 2 w gminie)
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Samorząd Terytorialny ze wsparciem Krajowego Biura do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Zadanie 13. Prowadzenie kampanii szkoleniowych dla wyspecjalizowanego personelu
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Naczelna Rada Aptekarska, Naczelna Rada Lekarska, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne

Zadanie 14. Stworzenie systemu szkolenia profesjonalistów w zakresie promocji zdrowia
Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Zadanie 15. Wzbogacanie materiałów edukacyjnych
Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Minister Edukacji Narodowej i Sportu

Zadanie 18. Objęcie środowiska wojskowego działaniami edukacyjnymi w zakresie zapobiegania narkomanii i rozpoznawania uzależnień
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Minister Obrony Narodowej we współpracy z Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii

Zadanie 19. Nominowanie Centrów Kompetencyjnych
Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Zadanie 20. Rozszerzanie informacji i kontynuowanie edukacji społeczeństwa i specjalistów
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Minister Edukacji Narodowej i Sportu, Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji

Zadanie 21 i 36. Wspomaganie działań merytorycznych w zakresie redukcji popytu na środki odurzające
Instytucja odpowiedzialne za wykonanie zadania: Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

Zadanie 23. Obniżenie zawartości morfiny w maku niskomorfinowym; wprowadzenie do maku niskomorfinowego markerów umożliwiających szybką identyfikację odmianową w warunkach polowych
Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Zadanie 24. Obniżenie zawartości delta-9-tetrahydrokannabinolu w konopiach włóknistych
Instytucja odpowiedzialna za wykonanie zadania: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Zadanie 25. Zwalczanie przemytu środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Główny Urząd Ceł, Generalny Inspektorat Celny

Zadanie 26. Organizowanie Ambulatoriów Wczesnej Interwencji (min. 3 w województwie)
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Samorząd Terytorialny

Zadanie 27. Organizowanie Oddziałów Dziennych (min. 3 w województwie)
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Samorząd Terytorialny, Kasy Chorych

Zadanie 29 i 33. Organizowanie Poradni Profilaktyki i Terapii Uzależnienia (min. 2 w województwie); w tym: Organizowanie Poradni Profilaktyki, Terapii Rodzin i Terapii Uzależnienia (min. 1 w województwie)
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Samorząd Terytorialny, Kasy Chorych

Zadanie 30. Organizowanie Oddziałów Detoksykacyjnych (od 0,1 do 0,3 łóżka na 10 tys. mieszkańców w zależności od potrzeb na danym terenie)
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Samorząd Terytorialny, Kasy Chorych

32. Organizowanie hosteli (min. 15 łóżek w województwie)
Instytucje odpowiedzialne za wykonanie zadania: Krajowe Biuro do SprawPrzeciwdziałania Narkomanii, Samorząd Terytorialny, Kasy Chorych