Nie bierzesz - nie grasz

DZIURA W MÓZGU

Andrzejowi, 27-letniemu pracownikowi jednej z telewizji komercyjnych, w pracy czas ucieka nieubłaganie. Boi się, że nie zdąży w terminie oddać zrealizowanego materiału. Po trawce godziny rozkosznie zwalniają. Łatwiej rozmawiać. Łatwiej nawiązać kontakt. Marihuana zapewnia śmiech do łez przez kilka godzin. Nawet zupa z proszku bosko smakuje. W pracy Andrzeja więcej osób pali jointy niż papierosy.

• - Bo marihuana jest jak papieros. Kieliszek wina czy kufel piwa. To naprawdę nic wyjątkowego. - przekonuje Kasia, 23-letnia studentka Wydziału Ekonomii UW. Na studia dostała się z pierwszą lokatą. Za sobą ma już przygodę z grzybami halucynogennymi, kokainą wciąganą nosem, amfetaminą, ekstazą, LSD. O trawce, jej zdaniem, nawet nie warto wspominać. Często przypalała w oknie przed wyjściem na uczelnie. Potrzebowała chociaż dwóch machów, jak inni papierosa. - W ubiegłym roku otrzymałam stypendium naukowe. Teraz muszę zapłacić za warunkowe egzaminy 2 tysiące złotych. - żali się. Przed egzaminem z historii gospodarczej wciągnęła amfetaminę. Nie mogła spać do szóstej rano, ale nie mogła się również uczyć. Rozpierała ją energia. Wysprzątała dokładnie swoje M-5.

Kilka miesięcy temu amfetamina napędzała ją do pracy. - Miała pomóc w zdaniu matury, później - egzaminów wstępnych na uczelnię. Schorowana ambicja kazała być najlepszą we wszystkim, czego się dotknęła. Kasia chciała dorównać starszej siostrze - prymusce w każdym calu. Bez amfetaminy nie było to osiągalne. - Ale LSD i grzyby halucynogenne wzięłam już z ciekawości. - tłumaczy Kasia. - Po LSD muszla klozetowa zamieniła się w Eskimosa. Poważną rozmowę przeprowadziłam...ze wschodzącym słońcem.- opowiada. Zapraszało ją do krainy szczęścia. Miało ręce. Jedną przywoływało do siebie. Potem słońcu wyrosły ostre zęby. Śmiało się histerycznie z jej naiwności. - Myślałam, że wzbogacam moją osobowość. Staję się bogatsza o kolejne doświadczenia. Teraz chcę wydorośleć. Nie potrzebuję już substytutów szczęścia. Jest mi cholernie ciężko. Nie będę zawsze i we wszystkim najlepsza - teraz wiem to na pewno. - przyznaje Kasia.

W rozmowach młodych ludzi: pracowników agencji reklamowych, mediów, kancelarii prawniczych, studentów, często pojawia się żartobliwe zdanie: "mam dziury w mózgu". Nie potrafią przypomnieć sobie nazwisk znajomych, tytułów filmów. Skoncentrować się nad pracą. Marihuana i inne narkotyki spustoszyły ich umysły. Miały ułatwiać codzienność, ale ją utrudniają.

Zażywasz-przegrywasz

- Palą prawie wszyscy moi znajomi. Palą artyści, prawnicy, lekarze, dziennikarze. To nie powinno szokować! - mówi 26-letni Janek, pracownik jednej z krakowskich kancelarii adwokackich. Dwa lata temu walczył z alkoholem. Przestał pić, zaczął przypalać. - Uciekałem w alkohol, bo nie radziłem sobie ze studiami. Potem długo nie mogłem znaleźć pracy. Wymagania stawiane młodym są wygórowane: przynajmniej dwa języki obce, prawo jazdy, biegła obsługa komputera - to podstawa. Na plecach czułem oddech młodszego pokolenia. Narkotyki to znak cywilizacji stresu. - mówi Janek.

Na billboardach ogólnopolskiej kampanii antynarkotykowej było hasło: "Zażywasz - przegrywasz". Sprayem dopisano: "Dealujesz - zyskujesz". - Do naszego pokolenia, ludzi młodych, z dobrych domów, wykształconych najbardziej pasuje dopisek: "Nie zażywasz - nie grasz". - mówi Janek. - Dlaczego bierzemy? Odpowiem banalnie: nie potrafimy odnaleźć się we współczesnym świecie. Granice między dobrem a złem nie są wyraźne. Co dziś jest wartością podstawową? Pieniądz. Ci, którym nie uda się szybko zrobić kariery - wypadają z gry. Podświadomie nie godzę się na to, ale biegnę z innymi. Czasami przychodzi refleksja, że coś ważnego gubię po drodze...

Andrzej (pracownik telewizji): - Mówiłem sobie: "palę, ale nigdy nie kupię". Potem zrobiło mi się głupio, że ciągle opalam kumpla. Kupiłem, ale obiecałem, że nigdy nie zapalę sam. Aż kiedyś wróciłem wycieńczony po 14 godzinach pracy. Nie miałem siły zjeść ani posłać łóżka. W nocy zapaliłem. Mówiłem sobie dalej: "Palę, ale tylko trawkę". Wziąłem grzyby halucynogenne.

Złapał wtedy kartkę papieru i ołówek. Czuł, że stworzy wreszcie coś ważnego. Scenariusz filmowy? Zapisał, co przeżywa: "Wszystko wydaje mi się fantastyczne. Każda rzecz, którą tworzę - rzeczą dziejową. Najgorsze jest to, że zdaję sobie sprawę z tego jak jest fajnie i dlatego już nie chcę, żeby było normalnie. Nie ma kompleksów, ani nie ma barier..." Na drugi dzień kolejne czternaście godzin w pracy. Nie wymyślił scenariusza filmowego. Nie wymyślił niczego. - Kiedy przypalę, przynajmniej przez kilka godzin nie myślę o czekających mnie zdjęciach i montażu. Potwornym stresie. Wyrzutach sumienia, że miałem wielkie marzenia o łódzkiej Filmówce, a realizuję kretyńskie reportażyki. I nic nie robię , by to zmienić. - mówi Andrzej.

Wiara, nadzieja, miłość

• Nieprawda, że palenie marihuany czy haszyszu pozostaje bez konsekwencji. - mówi 25-letnia Marta, dziennikarka radiowa. Z natury wrażliwa i nieśmiała. - Po zapalaniu trawki przychodzi melancholia i depresja. Płaczę bez racjonalnej przyczyny. Ale po trawce wszystko jest możliwe. Wszystkiego się chce. Kiedy zapaliłam pierwszy raz, ciągłe spięcie odeszło jak ręką odjął. Przeżyłam prawdziwe horacjańskie carpe diem. Pozbyłam się hamulców i kompleksów. - mówi Marta. Miało być jednorazowe, wyjazdowe, od czasu do czasu. Potem co weekend. Teraz i w środku tygodnia. - Nic nie daje takiego odprężenia. Ucieczki od zwariowanej rzeczywistości. - mówi Marta.

• Zachłanna na życie w każdej postaci. Czyta przynajmniej jedną książkę w tygodniu. Bez zająknięcia recytuje wiersze Miłosza. Najbardziej lubi: "Wiarę", "Nadzieję" i "Miłość". Uczelnię ukończyła z wyróżnieniem. Marta nie bierze po to by naładować umysł i mieć fantastyczne pomysły. Z jej wrażliwością trudno znaleźć miejsce w świecie pieniędzy i kariery. Chciała zostać na uczelni i wykładać. Ale jak utrzymać się z akademickiej pensji? Wybrała drogę wspinania się po szczebelkach kariery. Nie oglądania się wstecz.

• Janek (krakowski prawnik), w przeciwieństwie do Marty, za każdym razem obiecuje, że to ostatni raz. - Wszyscy zapalają...i jak za pomocą czarodziejskiej różdżki stają się beztroscy. I też zapalam. By zapomnieć o nadchodzącym tygodniu: spotkaniach z marudzącymi klientami, bieganiu po sądach, pracy od 8 rano do 10 wieczorem. Potem, przez tydzień, przeżywam głęboką depresję. Mam wyrzuty sumienia, że znów nie dotrzymałem danego sobie słowa. By ponownie się odprężyć...skręcam blanta.- opowiada.

• Powtarzam sobie, że to sam smak życia. - mówi Marta.- Mówię często do mojego przyjaciela: "Tak się czuję, że za chwilę padnę. Skręć blanta!" Skręca od razu trzy. I palimy do końca.

• Jednogłośnie twierdzą, że marihuana, czasami coś mocniejszego, zapewnia dobrą zabawę i ciekawe wrażenia bez minimalnego wysiłku. Wystarczająco męczą się w pracy i na studiach. Co ważne, na drugi dzień nie mają, jak po alkoholu - kaca. Najwyżej moralnego.

Paulina, 25 lat, pracuje jako account manager w agencji reklamowej. Od dwóch lat przebywa w środowisku osób nieustannie palących trawkę. - Z przerażeniem na nich patrzyłam. Mieli wszystko: dobre domy, wykształcenie, sukcesy w pracy. Najpierw palili raz na miesiąc. Teraz przy byle okazji. - opowiada. - Myślałam, że wytrzymam ich "trawkowe" libacje na trzeźwo. Rozmowy z nimi nie dawały rezultatu. Ja i ich pięcioro! Oni więc mają rację!

Gdyby pierwszy raz okazał się przyjemnym, może paliłaby razem z nimi. Jej narkotykowa inicjacja to haszysz nasączony amfetaminą. Długie godziny płaczu i lęku. - Dwie godziny nie mogłam zrobić siku. Chciałam spuścić wodę, ale nie było rezerwuaru. Nie pozwolę, by jakieś świństwo kierowało moim umysłem! Lubię się bawić, ale nienawidzę, gdy coś bawi się za mnie.

Kilka dni temu podczas służbowego spotkania zdenerwowała się. Spytała czy może zapalić. Klient z entuzjazmem...nabił fajkę. Podziękowała. Myślała o lekkim papierosie. Słowo "zapalić" ma wyraźnie jednoznaczne konotacje w niektórych kręgach. Paulina nie pije, nie bierze. Dwa razy w tygodniu odwiedza psychologa.

Marta: - Wydawało mi się, że narkotyki spotęgują mój potencjał twórczy. Gówno prawda! Siadałam przed komputerem i nic! Pustka! Nawet jeśli udało mi się cokolwiek zapisać, "na trzeźwo" okazywało się to totalną bzdurą.

Marta coraz częściej popada w paranoje. Stoi na ulicy, obserwuje ludzi i wydaje jej się, że wszyscy wokoło spiskują. Koszmary z zamroczonej rzeczywistości przenoszą się na sen. Śni, że przyjaciele coś jej wstrzykują, każą tańczyć bez majtek na środku parkietu. O najskrytszym, długo ukrywanym uczuciu powiedziała po niezliczonej ilości machów. - W życiu nie przyznałabym się, że się zakochałam. Trawka mnie ośmieliła. Ale skomplikowałam moje i jego życie. Przeżywam okropny okres. Pamiętam siebie sprzed roku: o 8 rano biegłam na siłownię lub basen, potem praca, popołudniem francuski, angielski, wieczorem obowiązkowo kilkanaście stron dobrej książki. Potrafiłam pracować kilkanaście godzin. Być w nieustannym ruchu. Uwielbiałam moją pracę: wywiady z ciekawymi ludźmi, przesiadywanie w archiwach i bibliotekach, wyjazdy na nagrania. Teraz coraz mniej cieszy zwykłe życie. - opowiada Marta.

Dlaczego młode, elitarne pokolenie sięga po narkotyki? Mają przecież wiele możliwości rozwoju własnej osobowości, wiele rozrywek.

Pokolenie fin de siecle"u

Marta opowiada, że kiedyś siedzieli z przyjaciółmi na warszawskiej Starówce. Padał deszcz. Mokrzy do suchej nitki zastanawiali się nad swoim pokoleniem. Męczy ich ciągła presja bycia lepszym. Mają energię, ale nie bardzo potrafią zrozumieć dokąd zmierzają. Nie wypada o to głośno zapytać. Trzeba łykać życie, jakim jest. Przede wszystkim piąć się do góry.

Po trawce, kokainie, amfetaminie nie wstydzą się ważnych rozmów...Ale i często nie zauważają problemu. Jak 26-letni Krzysztof, na stanowisku kierowniczym w zagranicznym koncernie. Nie zasypia bez kilku machów trawki. Przegrał ważny przetarg - dobry powód by sięgnąć po fajkę. Nie potrafi zamknąć drzwi firmy i przestać myśleć o jej sprawach. Po chwili zastanowienia dodaje, że gdyby wygrał...też by przypalił. Obiecuje, że poszaleje do końca wieku. Potem zmieni swoje życie. Ma dom pod Warszawą, samochód, piękną narzeczoną. Stanowisko do którego niektórzy dochodzą całe życie, albo nigdy. - Czuję, że czegoś mi brakuje. Pogubiłem się cholernie. - konstatuje. Czy nie pali za dużo? - Co to znaczy za dużo?! Jeżeli godzę to z pracą, ze studiami, to znaczy, że nie mam żadnego problemu. Jeśli ktoś wypije za dużo wódki, bredzi, rzyga - jemu się wybacza. Dlaczego mam rezygnować z czegoś, co sprawia mi przyjemność? W XXI wieku na pewno rzucę palenie...papierosów. - mówi Krzysztof.

Martę przestraszyły: szalona miłość i kłopoty w pracy. Ostatnio dostała reprymendę za źle zmontowany reportaż. - Zajmuję się tematyką społeczną. Ile sama mogę udźwignąć smutnych historii? Ludzkich dramatów? Umiem słuchać, więc ludzie się otwierają: opowiadają o biedzie, bezrobociu,... Wracam do domu i nie potrafię o nich zapomnieć. Krążą we mnie jak krew. Po trawce przychodzi odprężenie. Zapominam o tym cholernym świecie, w którym coraz częściej zwycięża tupet, chamstwo i głupota.

Trzy dni temu zapaliła. Sama, wieczorem w domu. Zadzwoniła do przyjaciela i powiedziała: "Znów mam energię i ochotę na wszystko. Mam to, czego chciałam: nie jest nudno! Jest przygoda. Kiedyś się na tym przejadę, a życie tak mnie wygrzmoci, że zawyję z bólu." - Szukałam czegoś zbliżonego intensywnością. Namiętności. Czegoś, co zastąpi jointy. Zagwarantuje silne doznania. Miłość? Bywa namiętna, ale okazała się koszmarnym bólem. - mówi.

Następnego dnia Marta nie poszła do pracy. - Marihuana podaje radość na tacy...

Justyna Jancewicz