Wprowadzenie
Od samego początku działania Stowarzyszenia koncentrowały się m.in. na profilaktyce. Dla spełnienia tego celu Stowarzyszenie włożyło wiele wysiłku w przygotowanie szkoleń wolontariuszy, koordynatorów pracy z wolontariuszami działaczy, a zwłaszcza szkoleń realizatorów programu, stanowiących jeden z lepszych sposobów przeniesienia wiedzy i umiejętności w miejsca tego wymagające. Programy szkoleniowe w dziedzinie zapobiegania zachowaniom odbiegającym od normy czy patologiom społecznym, takim jak alkoholizm, narkomania, przemoc, to cel kilku projektów Stowarzyszenia, także tego, którego znaczną część stanowi niniejsze opracowanie.
Szkolenie realizatorów programu
Szkolenie realizatorów programu stanowi pierwszy etap zorganizowanej pracy Stowarzyszenia służącej działaniom profilaktycznym w szkołach, placówkach opiekuńczo--wychowawczych, świetlicach terapeutycznych itp. Bez zapewnienia odpowiedniego i konkretnego szkolenia osobom odpowiedzialnym za wychowanie i opiekę nie ma szans na jakiekolwiek postępowanie interwencyjne, szczególnie, jeżeli dotyczy ono młodzieży. W chwili, gdy Stowarzyszenie rozpoczęło planowanie i opracowywanie programu zapobiegania narkomanii i przemocy oraz zachowaniom odbiegającym od normy, istniała świadomość zapotrzebowania na szkolenie w zakresie podstawowym nauczycieli odpowiedzialnych za realizację tego programu. Zdawaliśmy sobie też sprawę, że do współpracy powinniśmy zaprosić jako organizacja pozarządowa, instytucje w pewnym stopniu odpowiedzialne za działania profilaktyczne. Powstał więc program Narkotyki zagłuszają rytm muzyki, a przemoc jej moc we współpracy Centrum Wolontariatu w Krakowie, Wydziałem Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie i Kuratorium Oświaty w Krakowie.
Opis programu, realizatorzy
Narkotyki zagłuszają rytm muzyki, a przemoc jej moc - to program warsztatów profilaktyki uzależnień, skonstruowany w wyniku połączenia kilku bloków tematycznych: profilaktyki narkomanii, komunikacji i asertywności, agresji i przemocy oraz aspektów prawnych zagadnienia, prezentacji dostępnych na rynku narkotyków przez specjalistę KW policji. Ważnym elementem programu jest sztuka teatralna Bici biją w reżyserii Inki Dowlasz w wykonaniu aktorów Teatru Ludowego z Krakowa. Program adresowany jest do pedagogów szkolnych, wychowawców, nauczycieli, pracowników placówek opiekuńczo-wychowawczych, świetlic terapeutycznych itp.
Program:
- Warsztaty z profilaktyki uzależnień
- Warsztaty z komunikacji interpersonalnej i asertywności
- Warsztaty o przemocy i agresji
- Wykład z elementów prawa
- Wykład o działaniu narkotyków
- Spektakl teatralny Bici biją - Teatr Ludowy w Krakowie
Autorzy (eksperci) programu: Agnieszka Krawczyk - dyplomowany pracownik socjalny, studentka socjologii UJ, koordynator projektów Stowarzyszenia Centrum Wolontariatu w Krakowie. Posiada certyfikat uprawniający do prowadzenia zajęć profilaktycznych w zakresie psychospołecznych aspektów HIV-AIDS. Autorka m.in. programu Parasol, Terapia przez Sztukę (części dotyczącej profilaktyki narkomanii).
Grażyna Marczydło - pedagog w ZSE nr 2 w Krakowie, socjoterapeuta Terapii Gestalt Polskiego Stowarzyszenia Psychologów Praktyków w Krakowie - uprawniona do prowadzenia zajęć z komunikacji interpersonalnej, prowadzenia grup, zespołów, świetlic socjoterapeutycznych, budowania twórczych relacji z innymi ludźmi. Koordynator ds. współpracy ze szkołami Centrum Wolontariatu w Krakowie. Współautorka m.in. programu Trening interpersonalny dla Liceum Administracji ZSE nr 2 w Krakowie, programu z profilaktyki uzależnień Ekspedient. Autorka części programu dotyczącej asertywności i komunikacji.
Iwona Pańtak - nauczyciel "problemów i kwestii społecznych" w Policealnym Studium Pracowników Socjalnych w Krakowie, socjoterapeuta Terapii Gestalt Polskiego Stowarzyszenia Psychologów Praktyków w Krakowie - uprawniona do prowadzenia zajęć z komunikacji interpersonalnej, prowadzenia grup, zespołów, świetlic socjoterapeutycznych, budowania twórczych relacji z innymi ludźmi. Założycielka i prezes Stowarzyszenia Centrum Wolontariatu w Krakowie, przewodnicząca Zarządu Związku Stowarzyszeń Krakowskiego Forum Organizacji Socjalnych. Współautorka m.in. programu Trening interpersonalny dla Liceum Administracji ZSE nr 2 w Krakowie, programu z profilaktyki uzależnień Ekspedient (autorka części programu dotyczącej asertywności i komunikacji).
Ryszard Rzemiński - absolwent wydziału Prawa UMCS w Lublinie. Nadkomisarz, specjalista Wydziału Prewencji KW Policji w Krakowie. Autor tytułu programu oraz części dotyczącej kwestii prawnych.
Beata Sierocka - dyplomowany pracownik socjalny, studentka socjologii UJ. Pracownik Centrum Terapii Narkomanów MONAR w Krakowie. Posiada certyfikat uprawniający do prowadzenia zajęć profilaktycznych w zakresie psychospołecznych aspektów HIV- AIDS (autorka części dotyczącej profilaktyki narkomanii).
Jacek Urban - pedagog, zastępca kierownika Wydziału Opieki i Szkolnictwa Specjalnego Kuratorium Oświaty w Krakowie, wieloletni dyrektor Poradni Psychologiczno--Pedagogicznej w Niepołomicach, autor badań i programu profilaktycznego w gminie Niepołomice Przeciw Przemocy.
Realizacja szkoleń - ewaluacja
Pierwszy kurs szkoleniowy prowadzony metodami aktywnymi w grupach 15 osobowych realizował następujące cele:
- przyswojenie odpowiednich i poprawnych informacji dotyczących narkomanii i związanych z nią dewiacji społecznych,
- opanowanie podstawowych narzędzi psychologicznych służących wchodzeniu w relację z młodym człowiekiem i jego kulturą,
- zagwarantowanie kontroli kolejnych inicjatyw tak, aby można było nieustannie sprawdzać wyniki szkolenia.
Cele szczegółowe:
- przetwarzanie i przekazywanie istotnych i obiektywnych informacji z odpowiednich dziedzin,
- umiejętności organizacyjne,
- umiejętności psychopedagogiczne,
- umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej,
- analiza pojęciowa i metodologiczna,
- umiejętności psychologiczne w stosunkach interpersonalnych i w prowadzeniu grup,
- dostarczenie wiedzy na temat praw człowieka, dziecka w świetle obowiązujących przepisów prawa oraz procedur postępowania i odpowiedzialności w przypadku naruszenia norm prawnych,
- kształtowanie umiejętności rozwiązywania konfliktów oraz radzenia sobie z przemocą,
- wzmocnienie więzi między uczniami, poprawienie samopoczucia i własnej samooceny,
- eliminowanie zachowań agresywnych i przemocy wśród młodzieży.
W fazie pilotażowej eksperci programu przeszkolili 45 osób z województwa małopolskiego na krótkim, ale intensywnym kursie. Następnie spotkali się z nimi po upływie czterech miesięcy realizacji programu we własnej placówce, by wymienić doświadczenia oraz dokonać podsumowania pracy w formie sprawozdania. Przez cały czas trwania programu realizatorzy mogli konsultować się z ekspertami osobiście bądź telefonicznie. Analiza zdobytych doświadczeń doprowadziła do wyodrębnienia pewnych problemów związanych ze szkoleniem i kontrolą pracy po przeszkoleniu oraz określenia trudności, z jakimi spotykają się nauczyciele w ich "instytucjonalnym" otoczeniu.
Problemy te były związane z jednej strony z koniecznością podtrzymywania właściwej motywacji u osób szkolonych oraz zaspakajania ich oczekiwań i nastawień dotyczących wydajnego uczenia się, a z drugiej strony - koniecznością poświęcania więcej czasu aspektom metodologicznym, kosztem przekazywania informacji.
Program szkolenia powinien "wpasować" się w istniejącą sytuację szkoły i wziąć pod uwagę jej powiązania z otaczającym środowiskiem społeczno-kulturowym w celu umożliwienia podjęcia efektywnych działań wobec rozpoznanych problemów. Ponadto istniała jeszcze konieczność zapewnienia zarówno wszechstronności szkolenia, jak i poprawności dostarczanych informacji. Podstawowym celem powinno być nie tyle przyswojenie wiedzy technicznej, ile sprostowanie informacji zniekształconych i zmitologizowanych, nabytych samodzielnie lub kiedyś mylnie przedstawionych uczestnikowi kursu.
Wnioski i podsumowanie
Uświadomiliśmy więc sobie, że istnieje potrzeba zmodyfikowania programu i opracowania nowego modelu szkolenia dotyczącego zapobiegania zachowaniom szkodliwym dla zdrowia i odbiegającym od normy. Zauważyliśmy również konieczność pracy nad wykreowaniem właściwego obrazu zawodowego osób prowadzących zajęcia profilaktyczne. Profilaktyka jest przedsięwzięciem bardzo kosztownym i trudnym. Przynosi mało widoczne w krótkim czasie efekty. Dlatego też jest ona dziedziną trochę zaniedbywaną i wprowadzaną w życie znacznie rzadziej niż inne rodzaje interwencji społecznej. Jest więc niezwykle istotne, aby szkolić instruktorów, którzy mogliby uzupełnić swoją wiedzę zawodową o konkretne umiejętności z dziedziny profilaktyki. Realizatorzy ci powinni następnie wyszkolić "animatorów profilaktyki" specjalizujących się w różnych dziedzinach społecznych (edukacja, zdrowie, sądownictwo), uruchamiając tym samym łańcuch procesów prowadzących do znaczącego wzrostu możliwości oddziaływań. Opierając się na takich założeniach autorzy programu poprowadzili kolejny kurs zapewniający ich uczestnikom wszechstronne i zintegrowane szkolenie skierowane przede wszystkim do tych, którzy będą następnie szkolić innych do pracy jako animatorzy profilaktyki w jednym z konkretnych środowisk: szkole, placówce opiekuńczo-wychowawczej, placówce wypoczynkowej, świetlicy socjoterapeutycznej, placówce zdrowia itp.
Komentarze