Dla wzmocnienia partnerstwa między instytucjami i społeczeństwem
17/09/2003 Parlament Europejski, Bruksela
PRZEWODNIK INTERNETOWY
[Wersja PDF]
Spis treści
1 Wprowadzenie
2 Instytucje
2.1 Instytucje Międzynarodowe
2.2 Polityka Unii Europejskiej
2.3 Instytucje Europejskie
3 Społeczeństwo Unii Europejskiej
3.1 Sieć profesjonalistów, organizacji i usług instytucjonalnych
3.2 Sieci operacyjne lub tematyczne Organizacji Pozarządowych
3.3 Sieci lokalnych przedstawicieli prawa
3.4 Inne sieci
3.5 Konferencje
4 Współpraca pomiędzy instytucjami oraz społeczeństwem
4.1 Różny poziom współpracy
4.2 Jak zlikwidować ograniczenia współpracy ?
4.3 Priorytety zdrowotne
4.4 Podsumowanie
1. Wprowadzenie
Celem tego przewodnika jest przedstawienie chociaż minimalnej wiedzy dla uczestników konferencji, aby podnieść jakość dyskusji. Przedstawia on także pewne zagadnienia które powinny zostać poruszone w trakcie konferencji.
Dokument ten przekazuje ogólny zarys tematów a także linki prowadzące do bardziej kompletnych źródeł informacji.
Podzielony został on na trzy części przedstawiające główne zagadnienia konferencji:
- prezentacje podstaw prawnych oraz instytucji, począwszy od międzynarodowego poziomu po poziom Europejski
- przegląd istniejących sieci organizacji
- refleksje dotyczące współpracy oraz sposobów jej osiągnięcia
Przewodnik ten jest w trakcie tworzenia i wszelkie sugestie są mile widziane.
2 Instytucje
2.1 Instytucje Międzynarodowe
Polityka narkotykowa Unii Europejskiej wynika z międzynarodowych konwencji podjętych na poziomie Organizacji Narodów Zjednoczonych. Teksty tych konwencji dostępne są na stronie Biura d/s Narkotyków i Przestępstw ONZ pod następującym adresem:
http://www.unodc.org/unodc/en/un_treaties_and_resolutions.html
Biuro d/s Narkotyków i Przestępstw jest departamentem zajmującym się polityką narkotykową wewnątrz ONZ, a bardziej precyzyjnie, wewnątrz Komisji d/s Narkotyków(Commission on Narcotic Drugs, w skrócie CND):
http://www.unodc.org/unodc/index.html
Oficjalny raport z ?Konferencji Wiedeń 2003?, która była 46-tym spotkaniem Komisji d/s Narkotyków jest dostępny pod adresem:
http://www.unodc.org/unodc/cnd_session_46.html
CND skrytykowało politykę narkotykową niektórych krajów członkowskich Unii Europejskiej określając ją jako zbyt tolerancyjną. Co więcej ? Europejscy
negocjatorzy zastanawiają się, czy zorganizowana w czasie tej konferencji akcja organizacji pozarządowych, postulujących zniesienie prohibicji nie była zrównoważona przez umiarkowany trend pochodzący ze społeczeństwa obywatelskiego zgodny z amerykańskimi założeniami "wojny z narkotykami". Uniemożliwiło to osiągnięcie pozytywnego rezultatu negocjacji, na który mieli nadzieję negocjatorzy.
Komisja d/s Narkotyków oficjalnie kooperuje z Organizacjami Pozarządowymi i społeczeństwem. Więcej informacji:
http://www.unodc.org/unodc/en/ngos_and_civil_society.html
Międzynarodowa Rada d/s Kontroli Narkotyków (International Narcotics Control Board) jest strukturom niezależną od krajów członkowskich i samego ONZ. Jej zadaniem jest sprawdzanie implementacji międzynarodowych konwencji narkotykowych:
http://www.incb.org/
Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organisation) także podejmuje działania za pośrednictwem departamentu d/s alkoholu i narkotyków:
http://www.whodk/eprise/main/WHO/Progs/ADU/Home
2.2 Polityka Unii Europejskiej
Polityka narkotykowa Unii Europejskiej jest oparta na dwóch różnych podstawach:
częściowo uspołecznionej polityki w zakresie zdrowia oraz międzyrządowej kooperacji w zakresie bezpieczeństwa. Zasadniczo, Europejska polityka narkotykowa jest dodatkiem do narodowych polityk które Kraje Członkowskie próbują zharmonizować.
Ogólny opis prawa Unii Europejskiej w zakresie narkotyków można znaleźć na stronach
Scadplus:
http://europa.eu.int/scadplus/leg/en/s22001.htm
Europejska polityka narkotykowa bazuje na Planie Zwalczania Narkotyków
(2000-2004). Jest to zbiór zasad który Kraje Członkowskie powinny wprowadzić tak aby zharmonizować swoje polityki narkotykowe:
http://europa.eu.int/scadplus/leg/en/lvb/l33092.htm
Obecnie przygotowywana jest ocena w połowie realizacji tego planu. Procedury oceny są dostępne na stronach Parlamentu Europejskiego:
http://wwwdb.europarl.eu.int/oeil/oeil_ViewDNL.ProcedureView?lang=1&procid=6122
Dostępny jest także raport zaprezentowany Komisji Parlamentarnej d/s środowiska, zdrowia publicznego oraz polityki konsumenckiej, wystarczy kliknąć na odnośnik ?EP A5-0021/2003?.
Dodatkowo, propozycja rekomendacji dla Rady dotycząca prewencji oraz redukcji ryzyka uzależnień narkotykowych, zaproponowana przez Komisję i zaadaptowana przez Radę, która formuje podstawy proceduralne dla Krajów Członkowskich jest dostępna poprzez referencję ?COM(2002)0201?.
Kraje Członkowskie (Rada) oraz Parlament Europejski zdecydowały iż pewne aspekty polityki narkotykowej powinny zostać uspołecznione (aspekty zdrowotne) i włączone do Programu Akcji Społecznych w zakresie zdrowia publicznego w latach 2003/2008.
Oznacza to iż Komisja Europejska ogłasza reguralne wezwania do uczestnictwa w projektach pochodzących ze Społeczeństwa (Program Społecznych akcji w zakresie prewencji uzależnień narkotykowych).
Programy te dostępne są na stronach Komisji/Dyrektoriatu-Generalnego dla Zdrowia i Ochrony Konsumentów pod następującym adresem:
http://www.europa.eu.int/comm/health/horiz_keydocs_en.htm#7
Jednakże trzeba zaznaczyć iż kompetencje Unii Europejskiej są bardzo ograniczone, wyrażają się one tylko zasobami finansowymi.
Europejska polityka narkotykowa jest najbardziej tolerancyjną na świecie w kontekście zdefiniowanym przez konwencję międzynarodowe. Koncept redukcji szkód jest oficjalnie uznany a pragmatyczne argumenty pochodzących z niego używane są przez Kraje Członkowskie do zmiany traktatów międzynarodowych na bardziej tolerancyjne.
2.3 Instytucje Europejskie
Komisja Europejska (instytucja która proponuje i wdraża Społeczne polityki Unii) działa na polu narkotyków na głównie dwóch poziomach: Zdrowia oraz Prawa i Spraw Wewnętrznych. Dyrektoriat-Generalny dla Sprawiedliwości i
Spraw Wewnętrznych zajmuję się koordynacją wszystkich Dyrektoriatów-Generalnych zainteresowanych tym tematem.
Dyrektoriat-Generalny dla Zdrowia i Ochrony Konsumenta (DG SANCO) implementuje Program Akcji Społecznych w zakresie zdrowia publicznego, włączając w to prewencję uzależnień narkotykowych.
Strona DG SANCO: http://www.europa.eu.int/comm/health/index_en.htm
Lista projektów prowadzonych przez Komisję dostępna jest pod adresem:
http://www.europa.eu.int/comm/health/ph_projects/drug_Project_en.htm
Dyrektoriat-Generalny dla Sprawiedliwości i Polityki Wewnętrznej (DG JAI) zajmuje się koordynacją strategii Państw Członkowskich w zakresie walki z dystrybucją narkotyków. Więcej informacji:
http://www.europa.eu.int/comm/justice_home/fsj/drugs/fsj_drugs_intro_en.htm
DG JAI opracowuję aktualnie studium narodowych programów i mechanizmów koordynacji który powinien powstać tuż przed konferencją. Więcej informacji:
http://www.emcdda.org/policy_law/national/strategies/strategies.shtml
Komisja Europejska ma bardzo przejrzystą i dokładnie określoną politykę swoich relacji z Społeczeństwem. Zasady tej współpracy przedstawione są na specjalnej stronie:
http://www.europa.eu.int/comm/civil_society/index.htm
Aktualnie, organizacje społeczne narzekają na fakt iż Komisja faworyzuję większe projekty (mniej projektów do zarządzania w obrębie tego samego budżetu) oraz organizacje z którymi już współpracowała (większe bezpieczeństwo).
Parlament Europejski (Ciało które współdzieli decydowanie w pewnych sprawach z Komisją) także zajmuje się fenomenem konsumpcji narkotyków w zakresie zdrowia a także ich dystrybucji.
Strona Komitetu Środowiska, Zdrowia Publicznego oraz Polityki Konsumenckiej(ENVI):
http://www.europa.eu.int/comm/civil_society/index.htm
Strona Komisji d/s Obywatelskiej Wolności i Praw, Sprawiedliwości i Polityki Wewnętrznej (LIBE):
http://www.europarl.ep.ec/committees/libe_home.htm
Komitety Parlamentarne także zainteresowane są opiniami społeczeństwa na posiedzeniach które organizują:
http://www.europarl.eu.int/hearings/default_fr.htm
Rada Europejska (Rada Ministrów z Krajów Członkowskich) jest głównym ciałem decyzyjnym (możliwości legislacyjne) Unii. W zakresie narkotyków Rada opiera się na pracy horyzontalnej Grupy Narkotykowej (GHD) która składa się z delegatów Krajów Członkowskich (generalnie reprezentantów Ministerstw Zdrowia oraz Spraw Wewnętrznych), Komisji, Europejskiego Centrum Monitoringu Narkotyków i Uzależnień Narkotykowych, Europolu oraz Europejskiej Agencji badającej Produkty Medyczne. Z powodu międzyrządowego poziomu Rady, to każdy z Krajów Członkowskich odpowiedzialny jest za dialog ze Społeczeństwem. Strona Rady:
http://ue.eu.int/
Dla przykładu, tutaj można znaleźć szkic rekomendacji wydanej przez GHD a dotyczącej leczenia uzależnionych w więzieniach:
http://register.consilium.eu.int/pdf/fr/02/st15/15001-c1f2.pdf
Europejskie Centrum Monitoringu Narkotyków oraz Uzależnień Narkotykowych (EMCDDA) jest agencją Unijną której misją jest dostarczenie
społeczeństwu, profesjonalistą oraz politykom Europejskim informacji niezbędnych do podjęcia działań w zakresie narkotyków.
Ich strona: http://www.emcdda.eu.int. Agencja ta wspierana jest przez narodową sieć zwaną REITOX
(http://www.emcdda.eu.int/partners/reitox.shtml). EMCDDA wzywa do
współpracy organizacje społeczne (http://www.emcdda.eu.int/about/work_with.shtml). Współpracuje
ona także z krajami kandydującymi: http://candidates.emcdda.eu.int/. Publikuje ona raporty skupiające się na poszczególnych
tematach:
http://www.emcdda.eu.int/infopoint/publications/focus.shtml
Europol jest także agencją Unii której zadaniem jest usprawnienie współpracy międzyrządowej w zakresie walki z terroryzmem, dystrybucji narkotyków oraz zorganizowaną przestępczością. Więcej informacji: http://www.europol.eu.int
Europejski Ekonomiczny i Społeczny Komitet jest instytucją doradczą Unii, powstałą z reprezentantów społeczeństwa (głównie z sektora ekonomicznego). Sekcja Zatrudnienia oraz Stosunków Społecznych prowadzi projekty dotyczące narkotyków. Więcej informacji http://www.ces.eu.int
Komitet Regionów (Committee of the Regions) jest także ciałem doradczym reprezentującym głos regionów. Komisja d/s ekonomii i polityki społecznej jest zobowiązana do przedstawienia swoich polityk dotyczących narkotyków w aspekcie zdrowotnym. Strona Komitetu: http://www.cor.eu.int
Te dwa komitety razem podejmują decyzje. Brały one udział w powstaniu Społecznego Programu Prewencji Uzależnień Narkotykowych a także ocenie planu na rok 2000-2004.
Rada Europy jest instytucją niezależną od Unii Europejskiej (składa się ona z 45 członków). Wewnątrz Rady Europy, Grupa Pompidou tworzy forum dla Europejskich ministrów, przedstawicieli, specjalistów i innych profesjonalistów którzy kooperują i wymieniają informację dotycząca używania i dystrybucji narkotyków. Strona Grupy Pompidou:
http://www.coe.int/T/E/Social_cohesion/Pompidou_Group/
Trzeba nadmienić iż Europejska struktura instytucjonalna jest relatywnie kompleksowa i konsekwentna, tylko ?wyszkolone? struktury tego systemu odniosły sukces w byciu słuchanym i kooperowaniu z instytucjami.
3 Społeczeństwo Unii Europejskiej
Oczywiście nie jest możliwe przedstawienie kompletnej panoramy wszystkich aktorów działających na polu polityki narkotykowej. Celem tego przewodnika jest przedstawienie ogólnego obrazu różnych typów podejścia do problemu obecnego w istniejących sieciach organizacji pozarządowych.
Można rozpoznać cztery różne zaangażowane grupy:
-
?Aktorzy polowi? którzy podejmują działania związane z aspektem zdrowotnym. Można wyróżnić kilka sposobów podejścia do problemu, jak na przykład:
-
główna prewencja której celem jest redukcja popytu wśród potencjalnych konsumentów (głównie ludzi młodych): np. kampanie informacyjne w szkołach.
-
drugorzędna prewencja która adresowana jest do aktualnych konsumentów narkotyków a zapobiec ma wejściu przez nich w nałóg.
-
redukcja szkód której celem jest zapobieganie ryzyku związanemu z stylem życia które wybrały pewne osoby: wymiana strzykawek, testowanie narkotyków podczas imprez
-
edukację rodziców, opierająca się na dystrybucji informacji prewencyjnych lub redukujących ryzyko poprzez sieci założone przez organizacje rodziców
-
akcje tworzone przez stowarzyszenia konsumentów narkotyków (zdrowie społeczne, samopomoc).
-
specyficzne centra, sklepy itp. Które oferują uzależnionym lub nadużywającym konsumentom pomoc terapeutyczną, społeczną i psychologiczną.
-
specyficzne programy które adresowane są do uzależnionych: detoksykacja oraz programy substytucji narkotyku.
-
podejście terapeutyczne: na przykłąd leczenie psychiatryczne
Żaden z tych sposobów podejścia nie wyklucza się wzajemnie. Mogą one być komplementarne z innymi, a wiele organizacji łączy kilka z tych podejść w swoich akcjach. Ta komplementarność jest częścią ogólnego konceptu promocji zdrowia którego aktualną referencją jest Ottawa charter: http://www.who.int/hpr/archive/docs/ottawa.html
-
Osoby i organizacje które walczą wspierając lub dyskredytując prohibicję. Z jednej strony można zaobserwować organizację które promują wojnę z narkotykami i podejście zero tolerancji, aby zredukować liczbę użytkowników, lub organizacje które posługują się moralnością w swoim wsparciu prohibicji konsumpcji narkotyków. Z drugiej strony można znaleźć anty-prohibicjonistów, którzy w imieniu osobistej wolności oraz z powodu ich twierdzeń iż prohibicja wzmaga konsekwencje zdrowotne optują za depenalizacją użycia lub legalizacją narkotyków.
-
Społeczność naukową która prowadzi badania na temat efektów zażywania narkotyków, wpływu na zachowanie, oceną polityk narkotykowych, badaniami statycznymi itp...
-
Organizację które w różnym stopniu dotknięte są tym problemem jak np. Organizacje rodzinne, stowarzyszenia sąsiadów pomieszczeń do wstrzykiwania narkotyków, itp...
Te grupy nie są wyłączne, dla przykładu istnieją pewne organizacje będące ?aktorami polowymi? które mają oficjalną opinie w sprawie prohibicji.
Należy zaznaczyć iż zróżnicowanie społeczeństwa działającego w zakresie narkotyków jest zbyt często wyrażane w formie podziału a nie komplementarności. Czasem do instytucjonalnych aktorów należy obowiązek zachęcania do komplementarności.
Podobnie, można wyróżnić kilka typów sieci działających na poziomie Europejskim:
-
Europejskie sieci organizacji profesjonalistów (lobbujące i wymieniające wiedze oraz informacje)
-
operacyjne sieci organizacji pozarządowych (wymiana informacji i wiedzy, współpraca w projektach)
-
sieci lokalnych przedstawicieli władzy (wymiana informacji i wiedzy).
W następnej części przewodnika zostaną wymienione przykładowe linki do sieci działających na polu narkotyków które zainteresowane są tematem i biorą udział w konferencji.
3.1 Sieć profesjonalistów, organizacji i usług instytucjonalnych
3.2 Sieci operacyjne lub tematyczne Organizacji Pozarządowych
3.3 Sieci lokalnych przedstawicieli prawa
-
Europejskie Miasta o Polityce Narkotykowej: Stowarzyszenie Europejskich miast i regionów.
http://www.ecdp.net
-
Europejskie Forum Bezpieczeństwa Miejskiego: Europejskie stowarzyszenie lokalnie wybranych przedstawicieli społeczeństwa.
http://www.urbansecurity.org
3.4 Inne sieci
-
Europejskie Przymierze Zdrowia Publicznego (EPHA) reprezentujące organizacje wspierające zdrowie w Europie. EPHA celuje w promocje i ochronę interesów zdrowotnych wszystkich ludzi żyjących w Europie. Wspiera wzmocnienie dialogu pomiędzy instytucjami Unii Europejskiej, społeczeństwem i organizacjami pozarządowymi.
http://www.epha.org
-
COFACE: Konfederacja organizacji rodzinnych Unii Europejskiej.
http://www.coface-eu.org
-
European Citizen Action Service: dla wzmocnienia roli i liczby Europejskich stowarzyszeń reprezentujących Organizację Pozarządowe i obywateli.
http://www.ecas.org/
-
Human Rights Watch: dedykowane ochronie praw człowieka na całym świecie.
http://www.hrw.org/
-
Międzynarodowa Federacja Praw Człowieka
http://www.fidh.org
-
Rand europ: niezależny think-tank poświęcony publicznemu interesowi poprzez ulepszanie procedur tworzenia polityki i znajdowanie publiczno-prywatnych rozwiązań problemów.
http://www.rand.org/randeurope/
3.5 Konferencje
4 Współpraca pomiędzy instytucjami oraz społeczeństwem
4.1 Różny poziom współpracy
Istnieją dwa poziomy partnerstwa pomiędzy społeczeństwem a instytucjami europejskimi:
-
Definiowanie polityk: jest to poziom konsultacji zainteresowanych stron które umożliwiają zainicjowanie Europejskich polityk, zarówno poprzez adopcje programów lub wytworzenie odpowiednich regulacji.
-
Wdrażanie polityk: to głównie, w przypadku Organizacji Pozarządowych, implementacja programów stworzonych przez Komisję.
Należy zaznaczyć iż aby osiągnąć zrównoważone i efektywne partnerstwo, niezbędne jest powstanie dobrze zbudowanych sieci pokrywających społeczeństwo, tak aby mogły być one reprezentatywne.
4.2 Jak zlikwidować ograniczenia współpracy ?
Dwa poprzednie rozdziały pokazały pewne ograniczenia w współpracy pomiędzy instytucjami a społeczeństwem. Teraz było by dobrze zastanowić się jak zlikwidować te ograniczenia.
Ze względu na kompleksowość struktury instytucjonalnej oraz fakt iż tylko wyszkolone organizacje mogą liczyć na partnerstwo, można wyróżnić dwa rozwiązania które pozwolą na demokratyzację tej współpracy:
-
Stworzenie wyszkolonej sieci organizacji służących transferowi kompetencji i mającej na celu wsparcie najsłabszych w zakresie zasobów finansowych, wiedzy, linków, treningu w ich pragnieniu osiągnięcia partnerstwa z instytucjami lub innymi aktorami z społeczeństwa.
-
Stworzenie permanentnego Forum, które powinno być dostępne za pomocą strony internetowej dającego aktorom możliwość wymiany informacji oraz dyskusji na specyficzne tematy (fora tematyczne). Forum mogło by promować spotkania poświęcone różnym tematom, czyniąc możliwym studiowanie ich z większymi detalami i umożliwiając adopcje wspólnych projektów. Forum to mogłoby także brać udział w ocenie i definiowaniu Planu Działania w zakresie walki z narkotykami 2000-2004 oraz Programowi Akcji Społecznych w zakresie prewencji uzależnień. Na koniec, mogło by zachęcać do konkretnych i konstruktywnych rozwiązań pomiędzy instytucjami Europejskimi, Krajami Członkowskimi oraz Społeczeństwem mającymi miejsce w międzynarodowych negocjacjach toczących się pod egidą ONZ.
Ze względu na różnorodność organizacji społecznych która czasem powoduje podziały a nie komplementarność niezbędne są dwa podstawowe działania:
-
Promocja wewnątrz Unii Europejskiej Ottawa Charter który prezentuje globalne podejście do zdrowia oraz czyni możliwym zgromadzenie aktorów na wspólnej etycznej podstawie.
-
Promocje lokalnych sieci które proponują swoim społecznością komplementarne podejście i paletę wyboru.
Permanentne Forum powinno także odgrywać rolę regulatora i stymulatora konstruktywnej wymiany poglądów. W szczególności było by interesującym studiowanie interakcji pomiędzy ?zdrowotnymi a ?sprawiedliwymi? aspektami: jaki impakt ma praca jednych organizacji na drugie?
Aby pracować nad niezbędna koegzystencją pomiędzy ?zdrowotnym? aspektem oraz aspektem ?bezpieczeństwa? powinno celować się w projekty współdzielenia wiedzy takie jak:
-
trening sił policyjnych w podejściu do problemu i właściwej odpowiedzi na konsumpcję narkotyków.
-
zarządzanie problemami vicinity spowodowanymi przez powstanie specjalnych pomieszczeń służących dożylnej konsumpcji narkotyków.
-
adopcje lokalnych projektów ?bezpiecznego tańca?, obejmujących lokalnych przedstawicieli władzy, sił policyjnych, organizacji prewencyjnych oraz redukujących szkody, uczestników imprez, właścicieli klubów oraz ich ochrony.
4.3 Priorytety zdrowotne
Wzmocnienie partnerstwa pomiędzy instytucjami i społeczeństwem, oraz równoczesny rozwój sieci aktywistów, może dać Europie większą możliwość odpowiedzi w efektywny sposób na problemy zdrowotne takie jak eksplozja epidemii HIV która aktualnie dotyka kraje Wschodniej Europy.
4.4 Podsumowanie
Aby uczynić Konferencję 17 września pozytywną i spełniającą oczekiwania wszystkich, należy pracować nad tym co łączy uczestników i co umożliwia współpracę, tematy które dzielą mogą doprowadzić do bezowocnych konfrontacji.
Program konferencji: http://cfedp.free.fr/en/content_en.htm
Więcej informacji można uzyskać od:
Alima Boum'diene-Thiery
Członek Parlamentu Europejskiego
Grupa Zielonych/EFA
Parlament Europejski, Rue Wiertz
B-1047 Brussels
Tel. + 322.284.55.74 - Faxes. + 322.284.95.74
Strasbourg - Tel. + 33.3.881.75574 - Faxes. + 33.3.881.79774
E-mail: aboumedienne@europarl.eu.int
Joep Oomen
Koordynator ENCOD
Lange Lozanastraat 14
2018 Antwerpen, Belgium
Tel. 00 32 (0)3 237 7436
Fax. 00 32 (0)3 237 0225
E-mail: encod@glo.be
Artur Radosz
Koordynator ENCOD/Kanaba
Tel. + 48 694 929 747
artur@kanaba.info
Komentarze