Naukowcy z Scripps Research Institute opublikowali właśnie w czasopiśmie Angewandte Chemie wyniki badań na specjalnym rodzajem szczepionki. Szczepionka ta nie ma za zadanie ustrzec przyjmującego ją przed wirusem. Zamiast tego blokuje działanie pewnych niebezpiecznych syntetycznych narkotyków.
Fentanyl jest opioidem, który z krwią dociera do mózgu, gdzie wiąże się z receptorami opioidowymi. Bezpośrednim efektem jest zmniejszenie bólu, ale fentanyl zwiększa też poziom dopaminy w mózgu, co wywołuje uczucie euforii. Fentanyl często miesza się z innymi narkotykami, w celu wzmocnienia ich działania, ale taka praktyka zwiększa zarazem szanse przedawkowania i śmierci. A ponieważ fentanyl jest bardzo popularny, na całym świecie powstało wiele jego różnych pochodnych. Nowa szczepionka może zablokować je wszystkie.
Szczepionka, zawierająca cząsteczki strukturalnie podobne do fentanylu, stymuluje układ odpornościowy tak, by ten nauczył się je neutralizować. W efekcie układ odpornościowy rozpoznaje fentanyl i jego pochodne jako infekcję, a przeciwciała wiążą się z narkotykiem gdy tylko trafi on w krwiobiegu, uniemożliwiając mu dotarcie się do mózgu. Jeśli fentanyl nie zdoła dostać się do mózgu, nie spowoduje u człowieka odurzenia. Szczepionka wydaje się być selektywna, powodując, że układ odpornościowy blokuje różne pochodne fentanylu, ale już nie oksykodonu. Pozostawia to użytkownikowi możliwość nadużywania oksykodonu, ale zachowuje tym samym otwartą możliwość na wypadek, gdyby, jakiś czas po zaszczepieniu, potrzebował on ulgi w bólu.
Szczepionka ma za zadanie ograniczenie liczby przedawkowań pochodnych fentanylu przez blokowanie odczuwania po nich euforii, przez co ludzie mieliby rezygnować z poszukiwania narkotyku. Budzi to naturalnie obawy o osoby, które biorąc fentanyl i nie czując euforycznego działania mogłyby zwiększać dawkę, doprowadzając w ten sposób do przedawkowania.
W tym przypadku jednak przeciwciała blokujące narkotykowi drogę do mózgu zapobiegają zarazem śmiertelnemu przedawkowaniu. "Zgodnie z naszą najlepszą wiedzą"- powiedział Atsushi Kimishima, współautor badania - "nasza aktywna szczepionka jest pierwszą znoszącą działanie śmiertelnych dawek nadużywanego narkotyku".
Naukowcy mają nadzieję poszerzyć działanie swojej szczepionki tak, że będzie ona blokować również działanie heroiny.