Mózg "pamięta" o uzależnieniu nawet po śmierci

Mające istotne znaczenie w funkcjonowaniu układu nagrody białko znane jako FosB podlega u osób przewlekle cierpiących z powodu zaburzeń spowodowanych uzależnieniami (np. od heroiny) istotnym przemianom: występuje jego modyfikacja genetyczna, alternatywny splicing i skrócenie. Te zmiany zachodzące pod wpływem bodźca, jakim jest obecność substancji psychoaktywnej, powodują, że białko staje się trwalsze i w następstwie tego pozostaje obecne w tej części mózgu dłużej, niż jego pierwotna postać — nawet do kilku tygodni po zaprzestaniu przyjmowania narkotyku. Oznacza to, że na poziomie fizjologicznym głód danego bodźca chemicznego nie ustaje, przechowywany jest za sprawą swego rodzaju funkcji "zapamiętywania" i, co dość zaskakujące, nadal może zostać wykryty po śmierci. Zostało to wykazane przez naukowców z Zakładu Medycyny Sądowej wiedeńskiego MedUni.

FosB jest czynnikiem transkrypcyjnym w mózgu, który w połączeniu z innymi cząsteczkami, zaangażowany jest w proces tak zwanej transdukcji sygnału (przesyłanie bodźców do komórki), co oznacza, że przekazuje informację genetyczną między komórkami, a także określa, czy pewne geny będą aktywne, czy nie. Samo FosB jest częścią białka aktywującego AP1. Przy stałym dostarczaniu narkotyków takich jak heroina, FosB przekształca się w DeltaFosB, które z kolei będzie coraz bardziej stymulowane w przypadku ich przewlekłego stosowania i zacznie wpływać wówczas na czynniki wzrostu i zmiany strukturalne (plastyczność neuronalną) w mózgu — w przybliżeniu w regionie, w którym formowana jest pamięć.

Zespół kierowany przez Monikę Seltenhammer z Departamentu Medycyny Sądowej wiedeńskiego MedUni wykazał ostatnio w badaniu opublikowanym w "Journal of Addiction Research & Therapy", że efekty tej przewlekłej stymulacji mogą być zidentyfikowane nawet pośmiertnie — jako swoista "pamięć uzależnienia." Badaniem objęto próbki tkanek z jądra półleżącego 15 zmarłych osób uzależnionych od heroiny.

Seltenhammer:

Przy wykorzystaniu bardzo czułych metod, DeltaFosB był wciąż wykrywalny dziewięć dni po śmierci.

Naukowcy zakładają, że okres ten będzie znacznie dłuższy u osób żywych, sięgając być może nawet kilku miesięcy.

Według ekspertów medycyny sądowej z wiedeńskiego MedUni, wyniki te będą miały wpływ na przyszłe metody leczenia i traktowania osób uzależnionych od opioidów, w tym heroiny, szczególnie jeśli chodzi o kwestię okresu po odstawieniu narkotyku:

Skoro fizjologiczna podstawa psychicznego pragnienia narkotyku utrzymuje się w mózgu nawet przez kilka miesięcy, bardzo ważne jest w tym czasie zapewnienie opieki i odpowiedniego wsparcia psychologicznego.

- mówi Seltenhammer.

Nasze wyniki pokazują, że badania z obszaru kryminalistyki i medycyny sądowej mogą nieść ze sobą bezpośrednie, praktyczne korzyści.

- podkreśla Risser.

Celem badań uzupełniających, które mają być prowadzone we współpracy między m Instytutem Farmakologii na wiedeńskim MedUni i Centrum Badania Uzależnień (Addiction Research and Science, AddRess), w szczególności z udziałem eksperta do narkotyków i dopaminy, Haralda Sittego, jest dowiedzenie się, czy i jak można zapobiec aktywacji DeltaFosB i na ile obiecującym punktem wyjściem do opracowania nowych metod terapii uzależnień mogłoby być coś takiego.