Khat

Garść informacji o roślince khat.Khat (quat, qat, qaadka, chat, Catha edulis) [wymawiaj: "kot"] jest krzewem o zielonych liściach, żutym od stuleci przez ludy żyjące na terenach Somalii, Etiopii i południowej części Półwyspu Arabskiego (dzisiejszy Jemen). Oryginalnie pochodzi z Etiopii, ale rozprzestrzenił się na obszar Arabii Saudyjskiej, Jemenu, Malawi, Kenii, Ugandy, Tanzanii, Kongo, Zimbabwe, Zambii i RPA. Niedawno pojawił się w na kontynencie europejskim i w Wielkiej Brytanii, zwłaszcza wśród emigrantów i uchodźców z tamtejszych rejonów.

Khat osiąga od 10 do 20 stóp wysokości. Jego żylaste liście przypominają zeschniętą bazylię. Świeże liście są koloru karmazynowo-brązowego i lśnią, ale gdy dojrzeją, stają się szorstkie i żółtozielone. Emitują ostry zapach. Najbardziej pożądaną częścią liści są młode pędy z samego szczytu rośliny. Jednak liście i łodygi ze środkowych i dolnych partii krzewu także są używane.

Liście khat zawierają psychoaktywne składniki, takie jak katydon ["cathidone"], który jest strukturalnie i chemicznie podobny do d-amfetaminy, oraz katynę ["cathine"] (d-norizoefedrynę), delikatniejszą odmianę katynonu i katydynę ["cathidine"]. Katyna jest alkaloidem znalezionym także w Ephedra vulgaris. Khat jest także bogaty w kwas askorbinowy - znakomite antidotum na działanie amfetamin. Świeże liście zawierają wszystkie wymienione składniki; po zamrożeniu na 48 godzin i rozmrożeniu mogą mieć jedynie katynę, co wyjaśnia dlaczego użytkownicy preferują świeże pędy. Inne nazwy khat: Qat, Kat, Chat, Kus-es-Salahin, Mirra, Tohai, Tschat, Catha, Quat, Abyssinian Tea, African Tea, African Salad.

Khat przybył też do Londynu i jest sprzedawany w sklepikach z roślinami we wschodnich dzielnicach. Kosztuje 4 funty za pęk, ale pozostaje "przy życiu" tylko kilka dni po zerwaniu. Najmocniejsze działanie ma, gdy świeże liście się żuje, ale także w postaci naparu herbacianego lub jako dodatek do past i ciast.

PRAWO

Khat nie jest nielegalny w użyciu lub handlu w Wielkiej Brytanii. Jest kontrolowany przez regulacje prawne w takich krajach jak: Stany Zjednoczone, Kanada, Norwegia i Szwecja. W USA khat został niedawno zaklasyfikowany przez DEA jako substancja IV kategorii. Świeże liście - jako narkotyk kategorii I, najbardziej restrykcyjnej. Katyna posiada kategorię IV, jest bowiem narkotykiem uzależniającym, ale ma też ograniczone możliwości zastosowania medycznego. Niemniej jednak działania prewencyjne władz wobec khat są jak na razie minimalne. Nie wiadomo dokładnie, czy i kiedy khat stanie się narkotykiem ulicznym, jak np. crack. Wiadomo już, że nielegalne laboratoria używają substancji zawartych w khat (gł. najbardziej aktywnej katyniny) do produkcji specyfików o nazwie "Methcathinone", na ulicach już znanej jako "Cat".

OBSERWACJE ULICZNE

Dyskretne śledztwa wśród mniejszości arabskich w USA nie wskazują, aby sprzedawano khat jako narkotyk uliczny. Jeden z anonimowych informatorów doniósł, że zdarzają się jednak przypadki handlu tym narkotykiem w pobliżu arabskich restauracji. Kilogram kosztuje 300-400 dol., pęk liści - 28-50 dol. Arabscy mieszkańcy dużych miast często w ogóle nie uważają handlu khat jako nielegalnego i ogłaszają chęć sprzedaży np. na tablicach ogłoszeniowych obok restauracji i sklepów.

HISTORIA

Wzmianki co do spożywania khat można znaleźć w pismach arabskich z XIII wieku. Lekarze zalecali khat do leczenia depresji i braku energii. Efekty stymulacyjne oznaczały, iż khat był spożywany przez ciężko pracujących rolników. W niektórych krajach muzułmańskich, gdzie alkohol jest zakazany, khat jest powszechnie zażywany w sytuacjach towarzyskich, mimo iż jest także potępiany na gruncie religijnym i kulturowym.

EFEKTY DZIAŁANIA

Khat jest stymulantem z efektami podobnymi do działania amfetaminy. Żucie liści rośliny powoduje u ludzi zwiększenie uwagi, gadatliwość oraz stłumienie apetytu. Użytkownicy zauważyli też stopniowe wyciszenie po kilku godzinach działania khat. Regularnie spożywanie może prowadzić do wywołania bezsenności, anoreksji i lęku. W niektórych przypadkach może powodować u ludzi uczucie irytacji i złości oraz chęć do przemocy. W przypadkach regularnego spożycia występuje uzależnienie psychiczne, objawiające się uczuciem depresji, o ile nie podtrzyma się dalszego zażywania.

"U zwierząt wywołuje ekscytację i zwiększoną aktywność ruchową. U ludzi jest stymulantem wytwarzającym uczucie egzaltacji, bycia wyzwolonym od czasu i przestrzeni. Wywołuje ekstremalną gadatliwość, niedorzeczny śmiech, a nawet częściową śpiączkę. Chroniczne spożycie może prowadzić do delirium tremens" (Lewin, 1924). Galkin i Mironychev (1964) donoszą, że ok. 80% populacji Jemenu spożywa khat. BBC News doniosło w 2001 roku, że Somalijczycy wydają dziennie 300 000 dol. na khat.

Początkowe efekty spożycia są nieprzyjemne. Zawroty głowy, nudności, ból żołądka. Stopniowo pojawiają się przyjemniejsze efekty. Poczucie wszechogarniającej szczęśliwości, jasność myśli, euforia i energia do działania. Niekiedy khat wywołuje depresję, senność, potem głęboki sen. Bywają rzadkie przypadki agresji i ponadnormatywnej ekscytacji. Galkin i jego współpracownik zaobserwowali 51 przypadków wzięcia khat. Z tego 27 doznało ekscytacji, 18 senności, 6 było bez zmian. Szybkość oddechu i pulsu była przyspieszona, ciśnienie krwi miało tendencję wzrostową. Konsumenci mieli także zmniejszoną zdolność funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego.

LECZENIE UZALEŻNIEŃ OD KHAT

Khat jest sympatiomimetykiem [? - luxx] i jego efekty farmakologiczne są zbliżone do amfetaminy. W 1992 roku zanotowano dwa przypadki leczenia uzależnień od khat (Miller i Turner), trwające 1-2 tygodnie fazy detoksowej i kilka miesięcy lżejszego programu leczenia. Detoks obejmował podawanie bromokryptyny (0,625 mg u jednego pacjenta i 1,25 mg u drugiego raz dziennie i zmniejszanie dawek przez okres 5-12 dni). Kontynuowane pragnienie stymulantów u jednego z nich spowodowało podanie dezypraminy (200 mg dziennie) przez 6 miesięcy od fazy detoksu z tendencją do stopniowego zmniejszania dawek. Poprzednie próby leczenia psychozy post-khatowej wymagały podawanie tiorydazyny (300 mg dziennie) przez 1 tydzień, bez symptomów nawrotu uzależnienia.


Żródła:

Drugscope.org.uk

Lewin, L. (1931) "Phantastica, Narcotic and Stimulating Drugs". (Translation of 1924, German edition). Routledge and Kegan Paul, London.

Weir, Shelagh "Qat in Yemen : consumption and social change". London: Published for the Trustees of the British Museum by British Museum Publications, c1985.


tłum. i oprac. luxx

ps. wszelkie informacje i dalsze badanie tematu - mile widziane:)