Earth Erowid: Aktualny stan badań nad MDMA(2006)

Podsumowanie wyników najnowszych badań naukowych nad szkodliwością MDMAWiele wydarzyło się w ciągu ostatniego roku w dziedzinie badań nad MDMA. Podczas, gdy wciąż pojawia się coraz więcej dowodów na efekty neurotoksyczne oraz efekty długoterminowe działania MDMA, coraz słabsze są argumenty za tym, że dowody te są tylko czystą retoryką prohibicjonistów. Jednak dowody te wciąż pozostają złożone i okazuje się, że udokumentowane negatywne konsekwencje używania MDMA zwiększają się wraz ze wzrostem dawki i częstotliwości używania: osoby, które używają więcej MDMA wypadają gorzej w badaniach. Opublikowano wiele interesujących artykułów nt. wpływu MDMA na pamięć, używania marihuany, które jest czynnikiem zaciemniającym, farmakokinetyki MDMA, profilu efektów ubocznych, różnic w działaniu i dawkowaniu dla poszczególnych płci oraz innych dziedzin, które warte są dalszych badań.

Poniższy artykuł nie jest ani wstępem, ani omówieniem złożonego problemu zmian w mózgu zachodzących w związku z używaniem MDMA i potencjalnych długoterminowych konsekwencji używania tej substancji, jest za to zestawem krótkich podsumowań kilku najciekawszych nowych odkryć w tej dziedzinie. Artykuł ten jest przeznaczony dla osób, które mają już pewne obycie z tym tematem, wstęp [dla mniej obeznanych] można znaleźć pod adresem:
http://www.erowid.org/chemicals/mdma/references/mdma_research_summaries.shtml

Ecstasy i pamięć

Niektóre badania przeprowadzone w ostatnim roku skupiały się na narastającej liczbie dowodów na to, że używanie ecstasy w dużych ilościach powoduje obniżenie efektywności działania krótkoterminowej pamięci werbalnej, przy czynnościach takich jak np. przypominanie sobie listy słów. Choć kilka z tych badań było obarczonych beznadziejnymi błędami, a niemal wszystkie z nich zostały w przesadzony sposób rozgłoszone przez media jako dowody na to, że ecstasy powoduje nieodwracalną głupotę, depresję i skłonność do zapominania, niektóre z nich były dobrze zaplanowane i zostały przeprowadzone przez bardziej obiektywnych badaczy.

Badania te sugerują, że istnieje powód do troski o negatywny uboczny wpływ używania ecstasy na zachowanie uwagi i na pamięć krótkoterminową, w szczególności wśród osób, które używają ecstasy często lub w dużych dawkach.

W jednym z najlepiej przeprowadzonych badań (Gouzoulis – Mayfrank 2000) porównano osoby używające ecstasy zarówno z osobami jej nie używającymi jak i z osobami używającymi marihuany (patrz poniżej: Marihuana jako czynnik zaciemniający). Osoby badane zażyły w swoim życiu średnio 120 pigułek ecstasy w przeciągu 28 miesięcy. W kilku testach osoby używające ecstasy wypadły gorzej, niż obie grupy, których dotyczyło porównanie. Najbardziej niepokojące wyniki dotyczyły krótkoterminowej pamięci werbalnej oraz ‘funkcji decyzyjnych’ (rozwiązywanie łamigłowek/układanie puzzli, z wykorzystaniem pamięci roboczej) – w coraz większej liczbie badań osoby używające ecstasy osiągały gorsze wyniki, niż osoby jej nie używające.

Pamięć: Dane długookresowe

Obiecujący kierunek badań opisuje artykuł Zakzanisa opublikowany w Neurology (2001), badano pamięć osób używających ecstasy i ponownie przeprowadzano rozmowę z nimi i badanie rok później. Przeciętne użycie ecstasy w tej grupie wzrosło do 26 \'sesji\' w ciągu roku i przeciętnie czterech pigułek miesięcznie. Wyniki pogorszyły się w dwu podtestach dotyczących krótkoterminowej pamięci werbalnej (przypominanie sobie szczegółów z krótkiego opowiadania). Mimo, iż badanie to nie jest na pewno ostatnim słowem w tej kwestii, jego długookresowy charakter jest bardziej przekonujący od zwykłego badania grup porównawczych. Byłoby szczególnie interesujące, gdyby udało się zbadać ponownie w przyszłości dokładnie tę samą grupę i włączyć do badań grupę porównawczą osób nie używających ecstasy.

Pamięć: Podsumowanie badań

Prawdopodobnie najbardziej przekonującymi dowodami na to, że MDMA powoduje umiarkowane pogorszenie pamięci są dwa artykuły opublikowane w roku 2000, pierwszy autorstwa Morgana, który ukazał się w Psychopharmacology i drugi autorstwa Gamma w serwisie Maps.org. Obaj autorzy dochodzą do wniosku, że istnieje wystarczający powód, aby wierzyć, że duże dawki lub częste (dwa razy w miesiącu) używanie ecstasy prowadzi do dającego się zmierzyć pogorszenia pamięci krótkoterminowej. Jakkolwiek uważam, że sprawa istniejących wcześniej różnic nie została tu potraktowana we właściwy sposób i że dostępne dane posiadają wiele ograniczeń, problemów tych nie należy lekceważyć. W ciągu kilku ostatnich lat większa część poinformowanej społeczności doszła do wniosku, że intensywne lub długotrwałe rekreacyjne używanie ecstasy prowadzi do zauważalnego i utrzymującego się przez nieznany okres pogorszenia funkcji poznawczych.

Pamięć: Marihuana jako czynnik zaciemniający

Jednym z pytań najczęściej powracających w badaniach nad ecstasy jest to, jaką rolę w wynikach testów pamięci odgrywa używanie marihuany. Kilka badań wykazało, że używanie marihuany w okresie przed badaniem może wpływać na zdolności związane z pamięcią krótkoterminową. Ponieważ osoby używające ecstasy biorące udział w tych badaniach w większości było także regularnymi palaczami marihuany, możliwe jest, że problemy z pamięcią wykazane u używających ecstasy są częściowo spowodowane przez używanie marihuany w okresie poprzedzającym badanie. Zauważając tę możliwość, kilka grup prowadzących badania utworzyło grupy porównawcze złożone z palaczy marihuany nie używających ecstasy.

Niestety wpływ palenia marihuany na wyniki testów nie został jeszcze w pełni rozpoznany. Choć Gouzoulis i Mayfrank zauważyli, że osoby używające ecstasy wypadły gorzej, niż grupa, która używała tylko marihuany, podobne badanie przeprowadzone przez Crofta (Psychopharmacology 2001) wykazało, że palacze marihuany i osoby używające ecstasy wypadły niemal identycznie. Dane te sugerują, że rodzaje problemów z pamięcią zauważalne u używających ecstasy można w dużej części przypisać używaniu marihuany w okresie poprzedzającym badanie.

Kolejne interesujące odkrycie, o którym wspomina Croft, to fakt, że chociaż palaczy marihuany poproszono o abstynencję w ciągu 48 godzin przed testami, rzeczywisty czas ich abstynencji był o wiele krótszy. Gdy testy zostały zakończone i uczestnicy otrzymali już zapłatę, badający zapytali ich, jak długo tak naprawdę nie palili. Pewna liczba uczestników przyznała, że paliła w ciągu 48-godzinnego okresu abstynencji. Niestety, trudno jest oszacować implikacje łamania w ten sposób zasad.

Czas połowicznego wydalenia MDMA z organizmu

W ciągu ostatnich kilku lat przeprowadzono kilka dobrych badań nt. farmakokinetyki MDMA, badanie Mendelsona et al. z UCSF (nie opublikowane) i de la Torre et al., opublikowane w Annals of the New York Academy of Science (2000). Jednym z ważniejszych aspektów farmakologicznych, o których większość używających nie wie, a które nie są intuicyjnie oczywiste, jest to, że czas połowicznego wydalenia MDMA z organizmu człowieka jest dość długi i wynosi ok. 9 godzin. Oznacza to, że 9 godzin po połknięciu pojedynczej dawki ecstasy, stężenie MDMA we krwi spada tylko o połowę w stosunku do poziomu szczytowego. Po 18 godzinach stężenie MDMA jest wciąż na poziomie 1/4 poziomu szczytowego, a po 27 godzinach na poziomie 1/8. Dopiero po upływie ponad półtorej doby od momentu przyjęcia MDMA organizm nie znajduje się pod bezpośrednim farmakologicznym wpływem tej substancji.

Mimo, iż MDMA pozostaje we krwi w stosunkowo dużych stężeniach przez ponad półtorej doby, większość ludzi zauważa główne efekty jego działania przez tylko 4-5 godzin.

Jeden z zaproponowanych mechanizmów neurotoksyczności MDMA jest taki, że po doustnym przyjęciu MDMA rozpada się na pewną liczbę metabolitów, z których niektóre są silnie reaktywnymi molekułami, zwanymi \'wolnymi rodnikami\'. Jeśli mózg nie poradzi sobie z tymi wolnymi rodnikami, spowodują one uszkodzenie neuronów poprzez proces zwany \'stresem oksydatywnym\' (oxidative stress). Jeżeli stężenie MDMA pozostanie wystarczająco wysokie przez długi czas, zdolność neuronów do przetworzenia tych metabolitów spada, jednak gdy dawki są wystarczająco niskie, mózg jest w stanie nadążyć i uszkodzenie nie następuje. Inna teoria, wysunięta przez Nicholsa w Purdue, mówi, że te wolne rodniki powstają w wyniku anomalnego metabolizmu dopaminowego.

Im dłużej mózg jest wystawiony na działanie dużych dawek MDMA, tym bardziej prawdopodobne jest uszkodzenie jego komórek. "Dorzucanie" (przyjmowanie kolejnej dawki po jakimś czasie) pogarsza jeszcze ten problem, ponieważ wydłuża czas, w którym komórki są narażone oraz zwiększa szczytowe stężenie MDMA w krwioobiegu. Zwiększa to prawdopodobieństwo uszkodzenia neuronów oraz zwiększa działanie efektów ubocznych takich jak szczękościsk, szybkie ruchy oczu (nystagmus), uczucie suchości w ustach i zawroty głowy. Dokonując ekstrapolacji z ostatnich badań, okazuje się, że wzięcie 100 mg pigułki i następnie kolejnej takiej samej po dwóch godzinach jest równie szkodliwe dla mózgu jak przyjęcie od razu pojedynczej dawki 200 mg.

Nieliniowa farmakokinetyka

Dane farmakokinetyczne w przypadku ludzi także wskazują na to, że w zakresie dawek terapeutycznych, niewielkie zwiększenie dawki może spowodować stosunkowo duży wzrost stężenia we krwi. W artykule de la Torre zwiększenie dawki ze 100 do 150 mg spowodowało ponad dwukrotny wzrost szczytowego poziomu w osoczu, a więc zwiększone ryzyko uszkodzeń.

Przeciwutleniacze zmniejszają uszkodzenia

Również ważne dla osób używających MDMA jest badanie przeprowadzone w ciągu ostatnich kilku lat, które wykazuje, że przeciwutleniacze wstrzyknięte szczurom przed poddaniem ich dawce MDMA zmniejszają lub eliminują uszkodzenia neuronów 5-HT. Ostatni artykuł Shankarana i innych (Synapse 2001) wykazał, że przeciwutleniacze zmniejszają także tolerancję pomiędzy poszczególnymi dawkami: u szczurów, którym podano MDMA z przeciwutleniaczami zaobserwowano silniejsze efekty działania kolejnych dawek MDMA, niż u tych, którym przeciwutleniaczy nie podawano. Chociaż nie wiadomo jakie jest działanie doustnych dawek przeciwutleniaczy u ludzi w porównaniu z dawkami dożylnymi u szczurów, osoby używające ecstasy powinny rozważyć używanie przeciwutleniaczy takich jak witaminy C i E i/lub kwas alfa-liponowy przed, podczas i po przyjęciu ecstasy, aby zminimalizować ryzyko uszkodzenia komórek.

Różnice u poszczególnych płci

Wśród opublikowanych ostatnio opracowań interesujący był artykuł Liechti, Gamma i Vollenweidera pt. „Różnice płciowe a subiektywny odbiór efektów działania MDMA ("Gender differences in the subjective effects of MDMA" – Psychopharmacology 2001). Zebrano dane, które potwierdzają anegdotyczne zgłoszenia o tym, że kobiety odczuwają efekty działania MDMA silniej niż mężczyźni przy tej samej przyjętej dawce na kilogram masy ciała. Opracowanie to łączy dane z wielu badań, i dotyczy łącznie 74 osób: 54 mężczyzn i 20 kobiet. W przypadku prawie wszystkich efektów ubocznych kobiety zgłaszały większą intensywność wystąpienia tych efektów niż mężczyźni, chociaż zgłoszenia osób obu płci po zażyciu placebo były niemal identyczne. Nieoczekiwanie, ciśnienie krwi u mężczyzn wzrastało bardziej niż u kobiet przy tej samej dawce w mg/kg masy ciała. Dane te potwierdzają to, co mówi wzrastająca stale liczba dowodów – że kobiety mogą mieć większą wrażliwość na MDMA niż mężczyźni, i mocno sugerują, że dobierając dawkę, osoby używające MDMA oraz terapeuci powinni uwzględniać płeć.

Profil efektów ubocznych

Kolejnym aspektem opracowania Liechtiego pt. „Różnice płciowe” („Gender differences”) jest profil efektów ubocznych zgłaszanych przez 74 uczestników badań, którym podano MDMA. Chociaż wyniki nie są zaskakujące (ściskoszczęk i brak apetytu), są to pierwsze dobrze zebrane dane dotyczące efektów ubocznych czystego MDMA. Choć większość osób używających wie, że ściskoszczęk jest częstym efektem, ciekawe jest to, że doświadczyło go tylko 60% osób, którym podano MDMA w tym badaniu (nie wystąpił on u żadnej z osób, którym podano placebo), 60% badanych osób zgłaszało problemy z koncentracją (15% w przypadku placebo), u 40% wystąpiły zawroty głowy (1% w przypadku placebo), a 53% miało uczucie suchości w ustach (3% w przypadku placebo). Opracowanie to zawiera niektóre z najbardziej praktycznych informacji, zarówno z punktu widzenia terapeutycznego, jak i osobistego używania MDMA.

Poważne reakcje negatywne

Chociaż większość osób używających nie doświadcza zagrażających życiu lub niebezpiecznych efektów działania MDMA, wciąż poprawia się nasze zrozumienie negatywnych reakcji. Matthew Baggot napisał, jako część dużego przeglądu literatury naukowej, nad którym pracuje od dwóch lat, podsumowanie danych dotyczących nagłych wypadków zdrowotnych w marcu 2001 r. Jego przegląd powinien być dostępny w serwisie Maps.org za kilka miesięcy, a większość podanych poniżej informacji pochodzi z jego pracy.

Silna hipertermia (przegrzanie) stanowi ok. 25% wszystkich opisanych zgłoszeń wypadków związanych z ecstasy. Trochę mniej omawiany problem hiponatremii (patrz niżej) odpowiadał za ok. 10% opisanych przypadków. Kolejne dwie z najważniejszych przyczyn wypadków związanych z ecstasy to „komplikacje psychiatryczne” (wystąpienia zaburzeń psychicznych, ataki paniki, silne depresje), które stanowią 22% przypadków, oraz zatrucie wątroby stanowiące 16% przypadków.

Hiponatremia

Hiponatremia (dosłownie: "zbyt mało soli") to taki stan, w którym niebezpiecznie spadają poziomy soli mineralnych i elektrolitów w organizmie, co może prowadzić do uszkodzenia mózgu i śmierci. Częstym wytłumaczeniem wystąpienia hiponatremii jest to, że spowodowało ją picie niebezpiecznie dużych ilości wody.

Jednym z wytłumaczeń, które stają się coraz bardziej popularne jest to, że stan hiponatremii związanej z używaniem ecstasy może być pogłębiany przez bezpośrednie działanie farmakologiczne MDMA. Wykazano, że MDMA powoduje wzrost poziomu hormonu antydiuretycznego (ADH lub wazopresyna). Podczas, gdy środki moczopędne powodują wzrost stężenia soli w krwioobiegu, wzrost poziomu hormonu antydiuretycznego powoduje zmniejszenie oddawania moczu i obniżenie poziomu soli w krwioobiegu. Picie zbyt dużej ilości wody w połączeniu ze wzrostem poziomu ADH zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia hiponatremii.

Dane wykazują, że przypadki hiponatremii związanej z używaniem ecstasy mogą wystąpić już przy bardzo małych dawkach (1/2 pigułki) i chociaż większość z nich ma miejsce po obsesyjnym wypiciu zbyt dużej ilości wody, nie we wszystkich przypadkach tak się dzieje. Osoby używające ecstasy należy ostrzec o tej sprawie, a te osoby, u których wystąpią objawy hiponatremii (patrz niżej) należy natychmiast poddać fachowej opiece medycznej.

Zatrucia wątroby

Mniej znanym problemem medycznym związanym z używaniem ecstasy jest zatrucie wątroby. 16% z dostępnych zgłoszeń przypadków negatywnego działania MDMA dotyczyło problemów z wątrobą. Chociaż wiadomo, że zatrucie wątroby spowodować może hipertermia, kilka badań in vitro wykazało, że także MDMA samo w sobie może spowodować uszkodzenie komórek wątroby. Choć jest to wciąż rosnący temat badań, osoby używające ecstasy powinny mieć świadomość, że powracające objawy przypominające objawy grypy trwające przez kilka dni lub tygodni od ostatniego użycia lub pojawienie się żółtawego odcienia skóry mogą być symptomami zatrucia wątroby. W razie pojawienia się tych objawów należy zasięgnąć porady u zaufanego lekarza.

Debata nt. skali dawkowania u różnych gatunków

Jedną z trwających wciąż debat w badaniach nad MDMA jest problem skali dawkowania u różnych gatunków. Debata ta sama w sobie jest dość akademicka, jednak dotyczy bezpośrednio zarówno osób używających MDMA jak i terapeutów, ponieważ łączy w sobie dane dotyczące neurotoksyczności u zwierząt i używanie MDMA przez ludzi.

Ponieważ większość badań nad toksycznością MDMA było wykonywanych na szczurach, myszach i ssakach naczelnych z wyjątkiem ludzi, powstaje pytanie, jak wyniki te mają się do ludzi. Jest to skomplikowany obszar nauki i debata ta dotyczy wszystkich jej dziedzin, w których wykorzystuje się zwierzęta do testów toksyczności. W serii artykułów i listów w Neuropsychopharmacology, kilka grup badaczy spierała się, czy dawki użyte przez Ricaurte w badaniach na zwierzętach wskazują na to, że pojedyncza przyjęta doustnie dawka 1,7 mg MDMA na kg masy ciała może spowodować uszkodzenia u ludzi (1,7 mg/kg to w przypadku większości ludzi solidna, w pełni efektywna dawka). Dawkę tę stosował w swoich badaniach w Szwajcarii Vollenweider i jego zespół. Ricaurte i McCann twierdzą, że na podstawie ich obliczeń dawka ta jest neurotoksyczna.

Vollenweider, Jones i Baggot twierdzą, że różnice w metabolizmie pomiędzy ludźmi i innymi gatunkami znacząco wpływają na to, jak toksyczny jest dany związek chemiczny dla danego gatunku i że za pomocą uogólnionych wzorów nie da się opisać złożoności skali dawkowania u różnych gatunków. Twierdzą oni, że obecne teorie dotyczące mechanizmu neurotoksyczności powodowanej przez MDMA uwzględniają metabolity o właściwościach utleniaczy (a nie samo MDMA) i dlatego dokładne poznanie sposobu, w jaki ludzie przetwarzają (metabolizują) MDMA jest kluczowe dla określenia niebezpiecznych dawek tej substancji.

Pojedyczna dawka, brak uszkodzeń

Badanie przeprowadzone w Szwajcarii przez Vollenweidera, Gamma i kolegów wykazało, że pojedyncza, efektywna, przyjęta doustnie dawka MDMA w komfortowych warunkach klinicznych nie spowodowała wykrywalnych zmian w TRANSPORTER BINDING [połączeniach transportowych???] 5-HT (serotoniny). Używali oni tych samych technik skanowania PET co Ricaurte i McCann do wykazania niższych poziomów TRANSPORTERA 5-HT u osób używających ecstasy. Chociaż liczba osób badanych była niewielka i można kwestionować to, czy testy te mogły wykryć niewielkie zmiany, to wstępne badanie sugeruje, że w warunkach klinicznych pojedyncza dawka MDMA 1,7 mg na kg masy ciała nie powoduje większych zmian w transporterach 5-HT.

---

Bibliografia:

• Croft RC, Macay AJ, et al (2001) The relative contributions of ecstasy and cannabis to cognitive impairment. Psychopharmacology (Berl) 153:373-9
• de la Torre R, Farre M, et al(2000) Pharmacology of MDMA in humans. Ann N Y Acad Sci, 914:225-37
• Gamma A (2001) Does Ecstasy cause memory deficits? http://www.maps.org/research/mdma/gamma2000.pdf
• Gamma A, Buck A, et al. (2001) No difference in brain activation during cognitive performance between Ecstasy (MDMA) users and controls: a [H2(15)O]- PET study, J Clin Psychopharmacol, 21(1):66-71
• Gouzoulis-Mayfrank E, Daumann J, et al (2000) Impaired cognitive performance in drug free users of recreational ecstasy (MDMA). J Neurol Neurosurg Psychiatry 68:719-725
• Lieberman JA, Aghajanian GK, McCann UD, Vollenweider FX (1999-2001) Letters to the Editor. Neuropsychopharmacology
• Liechti ME, Gamma A, Vollenweider FX (2001) Gender Differences in the Subjective Effects of MDMA. Psychopharmacology 154:161-168
• Morgan MJ (2000) Ecstasy (MDMA): a review of its possible persistent psychologicl effects. Psychopharmacology (Berl) 152(3):230-48
• Zakzanis KK, Young DA (2001) Memory impairment in abstinent MDMA (“Ecstasy”) users: A longitudinal investigation. Neurology 56:966-969

Ostatnie zmiany w oryginalnym artykule – 28 kwietnia 2002

---

Terminologia

• 5-HT: 5-hydroksy-tryptamina, serotonina.
• transporter: miejsce przyłączania neurotransmiterów w neuronie.
• wolny rodnik: silnie reaktywna cząsteczka, zwykle o krótkiej trwałości, zawierająca jeden lub więcej niesparowanych elektronów.
• in vitro: badanie \'w probówce\', na szalkach Petriego lub w probówkach do doświadczeń, a nie na żywych organizmach.
• badanie długotrwałe [longitudinal study]: badanie rozciągnięte w czasie, w którym poszczególne osobniki są badane więcej niż jeden raz w celu wykrycia u nich ewentualnych zmian
• nystagmus: szybkie ruchy oczu. Częsty efekt uboczny używania ecstasy.
• skan PET [PET Scan]: pozytronowa tomografia emisyjna (Positron Emission Tomography). Technika badania wykorzystująca cząsteczki radioaktywne (izotopy) emitujące pozytrony przy użyciu dużego i kosztownego sprzętu wykrywającego tę emisję.
• farmakokinetyka: proces wchłaniania, dystrybucji, przetwarzania (metabolizacji) i wydalania leku lub narkotyku przez organizm.
• ligand radioaktywny: (inaczej: kontrast) radioaktywna cząsteczka przyłączająca się do danego rodzaju komórek, pozwalająca na zbadanie (obejrzenie) i zmierzenie określonych obszarów wewnątrz ciała lub mózgu.

---

Efekty uboczne MDMA
(Liechti, Gamma, Vollenweider 2001)

Efekt uboczny	MDMA	Placebo
Problemy z koncentracją	59	15
Szczękościsk	58	0
Brak apetytu	54	4
Suchość w ustach / Pragnienie	53	3
Zachwiania równowagi	49	0
Ruchliwość nóg	41	1
Wrażliwość na zimno	41	1
Zawroty głowy	38	1
Pocenie się	31	0
Nudności	14	3

(liczby w %)

---

Oznaki hiponatremii

Wczesna:

• Anoreksja
• Ból głowy
• Nudności
• Wymioty
• Skurcze mięśni
• Słabość

Zaawansowana:

• Zmniejszona reakcja na bodźce werbalne
• Zmniejszona reakcja na bolesne bodźce
• Dziwne (niewłaściwe) zachowanie
• Halucynacje (słuchowe lub wzrokowe)
• Drżenia mięśniowe o charakterze trzepotania (asterixis)
• Otępienie (obtundation)
• Brak kontroli nad oddawaniem moczu lub kału
• Niewydolność układu oddechowego

Silnie zaawansowana:

• Decorticate / decerebrate posturing (anomalne postawy ciała charakterystyczne dla urazów mózgu)
• Zwolnienie akcji serca (bradykardia)
• Nadciśnienie lub niedociśnienie
• Hiper- lub hipotermia
• Rozszerzone źrenice
• Drgawki (zwykle napady padaczkowe)
• Wstrzymanie akcji oddechowej
• Śpiączka
• Wielomocz (objaw ośrodkowej moczówki prostej)

Tłumaczenie: Herbie - proszę o uwagi (na razie jest to wersja beta+)

Oryginalne źródło: Erowid, Earth. "MDMA Research Update." Erowid Extracts, 1(1) May 2001; 6-8.
http://www.erowid.org/chemicals/mdma/mdma_article2.shtml