Kierowco - brałeś - nie jedź!

Nikt nie wie, ilu kierowców w Polsce prowadzi samochody pod wpływem narkotyków lub leków psychotropowych. Nowe rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie wykazu tych środków i sposobów przeprowadzania badań na ich obecność w organizmie daje policji szansę na skuteczniejsze sprawdzanie tych, którzy siadają za kierownicą po zażyciu amfetaminy czy heroiny.

Wystarczy wejść do któregoś z krakowskich lokali, by wyczuć zapach marihuany i zobaczyć młodych ludzi spędzających wesoło czas przy stole, na którym nie uświadczysz ani grama alkoholu. Są tam jedynie napoje energetyzujące oraz - często - kluczyki do samochodów. Wywiadowcy z sekcji obserwacji potwierdzają, że w czasie nocnych kontroli podejrzanych aut coraz częściej w przeróżnych skrytkach natrafiają na narkotyki.

Kodeks drogowy mówi, że karą do 2 lat pozbawienia wolności jest zagrożone nie tylko prowadzenie pojazdu po kilku głębszych, ale także po zażyciu środków działających podobnie, czyli leków i narkotyków. Obowiązujące od kilku dni rozporządzenie ministra zdrowia wreszcie jasno określa, że są nimi: opiaty (morfina, heroina), amfetamina i jej pochodne, kokaina, tetrahydrokanabinole (czynny składnik marihuany) oraz benzodiazepiny (leki uspokajające, np. relanium) i barbiturany (leki nasenne, np. luminal).

***

Aleksander Głazek, dyrektor Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie komentuje: - Skoro w Niemczech jazda samochodem po użyciu narkotyków stanowi już spory problem - ostatnio robiono tam wręcz blokadowe kontrole na autostradach po berlińskiej Paradzie Miłości - to prędzej czy później pojawi się on także u nas. Kiedyś przeprowadzaliśmy wśród kierowców anonimowe ankiety; okazało się, że spośród tysiąca badanych kilkudziesięciu przyznało się do jazdy po zażyciu narkotyków lub innych środków psychoaktywnych. A nie zapominajmy, że poza tym w polskim lekospisie jest blisko 300 medykamentów wpływających na naszą psychomotorykę.

Prof. Janusz Pach, szef Instytutu Toksykologii Collegium Medium UJ uważa, że środki psychoaktywne są poważnym zagrożeniem dla użytkowników polskich dróg. - Najczęściej ich zażycie powoduje, że kierowca nie ma wyczucia odległości albo wydaje mu się, że jedzie czterdziestką, podczas gdy pędzi z szybkością dwukrotnie większą - tłumaczy prof. Pach.

Podinspektor Ryszard Grabski, naczelnik sekcji ruchu drogowego krakowskiej policji przyznaje, że zdarza się, iż dziwnie zachowujący się kierowca dmucha w alkotest i okazuje się, iż jest trzeźwy. - Kilka lat temu mieliśmy specjalne testy pozwalające na sprawdzenie, czy nie zażył narkotyków; teraz ich już nie ma - w razie podejrzeń pozostaje nam tylko skierowanie takiej osoby na badania szpitalne - dodaje podinsp. Grabski.

***

W krakowskim Instytucie Ekspertyz Sądowych rocznie wykonuje się blisko 100 analiz, które mają potwierdzić lub zaprzeczyć, że winny wypadku drogowego był w stanie odurzenia. W rzeczywistości takich wypadków w całym kraju jest kilkadziesiąt razy więcej, jednak dotychczas nie dokonywano ich wstępnej selekcji podczas kontroli drogowych. A jak twierdzą analitycy, materiał do badania musi zostać pobrany w miarę szybko, by we krwi, moczu lub ślinie można było znaleźć zakazane związki; np. w przypadku marihuany trzeba to zrobić w ciągu sześciu godzin od chwili, gdy kierowca wypali skręta.

- Nowe przepisy w części już weszły w życie, ale te dotyczące wykonywania ekspertyz na podstawie pobranej śliny mają obowiązywać dopiero za rok; policja musi wcześniej przeszkolić funkcjonariuszy i zakupić odpowiednie testery - mówi dyrektor Głazek. - Wiadomo, że muszą one być proste w użyciu i reagować jak papierek lakmusowy w razie ujawnienia którejś z substancji działających podobnie jak alkohol.


Testery antynarkotykowe są już od lat stosowane w wielu krajach. Niedawne badania finansowane przez Unię Europejską wykazały, że najbardziej przydatne są testery do badania śliny kierowcy. Posiadają je np. patrole policyjne w Niemczech i krajach skandynawskich. Działają tam nawet specjalne grupy kontrolujące towarzystwo przemieszczające się z jednej do drugiej dyskoteki. W Belgii są natomiast ustawiane specjalne autobusy, w których znajduje się toaleta, minilaboratorium i policyjny pokój przesłuchań. Wynik badania jest znany po kilku minutach; po badaniu moczu kierowca albo jedzie dalej, albo jest zatrzymywany przez policję.