Zastrzegam sobie prawa do niniejszej bardzo niekompletnej rozprawki.


Wersja 06.03.2020


Uzależnienie od papierosów i e-papierosowych olejków glikolowo-glicerynowych mieszanych z nikotyną są uzależnieniami prowadzącymi do przedwczesnej śmierci!



O ile objawy abstynencji od nikotyny są większości z Was, zapewne, doskonale znane o tyle – nikotyna – w wielu aspektach, nie do końca jest jeszcze farmakologiczną oczywistością na mapie kognitywnej skonstruowanej przez wielu z nas, w tym przykładowo nieżyjącego prof. Jerzego Vetulaniego. Nie będę poruszać tematu czy vapowanie jest mniej czy bardziej szkodliwe, czym to się wszystko kończy i jak rzucać palenie, mimo że jest to opracowanie poświęcone harm reduction. O tym powiedziano już aż nazbyt wiele po jasnej stronie internetu, zależnie od osoby – skończyła się ta nauka z różnym skutkiem.


Ale... no dobra, obowiązkowo powiem, że...


nikotyna jest alkaloidem pozyskiwanym z tytoniu. Głównym związkiem aktywnym wchodzącym w skład tytoniu jest nikotyna.
Acetylocholinergiczne receptory nikotynowe {nAChR} występują we wzgórzu, w zwojach podstawy, korze mózgu, hipokampie i móżdżku. Endogennym ligandem nAChR jest acetylocholina (ACh). Aktywacja nAChR przez nikotynę jest zależna od czasu i od dawki.



Efekty nikotyny


Po wciągnięciu dymu do płuc i dostaniu się do krwi - alkaloid ten współzawodniczy z acetylocholiną w przyłączeniu się do receptorów nikotynowych cholinergicznych. Następuje pobudzenie współczulnej jak i przywspółczulnej części układu nerwowego, czyli mamy swoisty speedball, a tego typu związki czy kombinacje uzależniają najsilniej. W pewien sposób się znoszą, ale w inny doskonale uzupełniają. Stwierdzenie, że papieros nic nie daje jest irracjonalne i zupełnie nielogiczne z perspektywy neurobiologicznej.

Aktywacja mózgowych nAChR wskutek wiązania ACh, nikotyny lub warenikliny (lek stosowany w odzwyczajaniu od palenia) powoduje przyspieszenie metabolizmu i uwalnianie
neuroprzekaźników, takich jak dopamina (DA), serotonina (5-HT) i noradrenalina (NA). Najsilniej uwalniana jest dopamina w układzie limbicznym tj. ośrodku odpowiedzialnym za uczucie przyjemności.

nikotyna stymuluje również wyrzut glutaminianu, neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za pamięć i uczenie, zwiększającą ilość połączeń między sieciami neuronów. To korzystny wpływ nikotyny, znajdujący potwierdzenie w wynikach wielu badań. W wyniku tego możemy nauczyć się nawykowo palenia papierosów, łącząc je z przyjemnymi odczuciami i tym samym wyrobić w sobie zwyczaj palenia, który przerodzi się w pełnoprawny nałóg.



Działanie


nikotyna ma zarówno działanie stymulujące jak i sedujące.

Kiedy ciało jest eksponowane na działanie nikotyny doświadcza „kopa”, powodowane jest to wydzielaniem norepinefryny, czyli adrenaliny, dzieje się to w nadnerczach. Uderzenie adrenaliny stymuluje cały organizm, natychmiastowo wydziela się glukoza, wzrasta ilość uderzeń serca i ciśnienie. Zmniejsza się natomiast stężenie insuliny.
Za efekt sedatywny odpowiadają najbardziej aktywne peptydy opioidowe – beta-endorfiny na kształt samej morfiny, czujemy się zrelaksowani i odstresowani. Niektórzy naukowcy mówią raczej o paradoksie nikotyny, wydzielaniu przez nią wyłącznie stymulującej norepinefryny, łącząc efekt uspokojenia raczej z rytuałem, uspokajającą mocą czynności nawykowej aniżeli z realnym efektem palenia. Jest to najpewniej błędne założenie, ponieważ, co wynika z wielu eksperymentów badawczych - jest praktycznie pewne, że w wyniku palenia wydzielają się w mózgu endorfiny.


Uzależnienie farmakologiczne od nikotyny, czyli farmakokinetyczne (metaboliczne) i farmakodynamiczne (receptorowe).


Tolerancja farmakokinetyczna, wraz z jej pojawieniem zwiększa się aktywność enzymów metabolizujących nikotynę oraz liczby receptorów dla nikotyny w celu zachowania prawidłowych funkcji tego układu.
Tolerancja farmakodynamiczna, rozwija się na skutek zmian receptorowych, tyczy się to zmniejszeniu siły ekspresji receptora, gdy takowa się pojawi – odstawienie czy znaczne zmniejszenie poziomu nikotyny skutkuje przykrymi doznaniami.


Siła uzależnienia

Uzależnia bardzo silnie psychicznie, co najmniej tak jak kokaina i heroina, natomiast słabiej od nich fizycznie, tutaj siła jest umiarkowana. W żadnym wypadku nie doświadczymy delirium czy nie umrzemy od nagłego odstawienia nikotyny, najwyżej będziemy bardzo poddenerwowani i zejdziemy ze stresu. W sytuacjach natomiast, kiedy czujemy się zestresowani, czy jak to się mówi „nie mamy co zrobić z rękoma” - sięgamy zwyczajowo po papierosa, w ten sposób kreuje się siła nałogu psychicznego. Ze względu na głównie pobudzający walor substancji metoda uspokojenia papierosem nie jest efektywna. To siła rytuału palenia ognia nas odstresowuje najbardziej, w mniejszym stopniu dzieje się to przez oddziaływanie nikotyny na układ przywspółczulny.



Zaburzenia neuropsychiczne a nikotyna


Schizofrenia

Schizofrenia jest chorobą z punktu widzenia nałogu od nikotyny szczególną. Podaje się, że 80-90% (to dane bodajże z początku XXI wieku) schizofreników pali i podejmują oni znacznie mniej udane próby rzucenia palenia (o 50-90%) od zdrowych kolegów palących. Badania post mortem sugerują dysregulację układów nAChR o wysokim i niskim powinowactwie oraz małe stężenie podtypów nAChR (α i β) w hipokampie i korze czołowej. W wielu badaniach obserwowano związek między schizofrenią a nieprawidłowościami genu α7 (głównego receptora przyjmującego nikotynę). Postulowano występowanie nieprawidłowości w ośrodkowych układach dopaminergicznych, w tym wzmożenia aktywności układu DA w strukturach podkorowych i obniżenia aktywności układu DA w korze przedczołowej. Zakłada się, że deficyt DA w korze powoduje nadmierną aktywność DA w układzie mezolimbicznym, prowadząc do wystąpienia pozytywnych, negatywnych i poznawczych objawów schizofrenii.
Przeprowadzono dwa badania z udziałem agonistów nikotynowych, jeden z nich wpłynął dodatnio na poznawcze funkcje w schizofrenii, drugi na objawy negatywne.
Dodatkowo sugeruje się, że schizofrenicy redukują przykre objawy, często skutki uboczne leków przeciwpsychotycznych nikotyną, chociażby poznawcze, anhedonię, apatię czy nawet kinetyczne, na które wpływa dopamina w układzie pozapiramidowym jak akatyzja (nadpobudliwość psychoruchowa). Moim własnym spostrzeżeniem czy raczej swoistym podsumowaniem materiału będzie trudne do podważenia stwierdzenie, że na obniżających dopaminę lekach przeciwpsychotycznych nikotyna po prostu działa silniej i przyjemniej, a amplituda od nikotynowego haju do nikotynowego głodu jest większa niż u palaczy zdrowych. Jeśli dodatkowo wziąć pod uwagę poważne zaburzenia w produkcji glutaminianu, odpowiedzialnego za funkcje poznawcze w schizofrenii to wszystko składa się w jednolitą całość i z czystym sumieniem można... poczęstować schizofrenika papierosem i przestać mu truć nad głową by rzucił.


Zaburzenia nastroju

Tu wyróżniamy głównie dużą depresję i chorobę afektywną dwubiegunową. Wzmożenie neuroprzekaźnictwa cholinergicznego jest związane z nastrojem depresyjnym. Odbywa się za pośrednictwem nadmiernej aktywacji nAChR. Leki przeciwdepresyjne takie jak fluoksetyna czy bupropion (stosowany w leczeniu palenia, o nim poniżej) wywierają działanie antagonistyczne wobec receptorów nAChR i mogą działać pośrednio przez normalizowanie wydzielania cholinergicznego, mianowicie nadmiernej jego aktywacji w mózgu osób depresyjnych.
Ośrodkowe stężenie 5-HT w depresji jest obniżone, nikotyna powodując wydzielanie również serotoniny niweluje to zaburzenie. Pośrednia wydaje się rola dopaminy w depresji, zmniejszenie poziomu dopaminy wiąże się z anhedonią, zmniejszeniem napędu etc. Inhibitory MAOI-B działające głównie na dopaminę (takie jak omawiana wcześniej na blogu selegilina) również dają skutek antydepresyjny lub quasi-antydepresyjny, to mówi o złożonej roli dopaminy samo przez siebie.
Mało jest dowodów na skuteczność nikotyny w ChAD (chorobie afektywnej dwubiegunowej), często mówi się o efekcie wyrównanego nastroju jako następstwie palenia tytoniu.


bupropion, wareniklina, czyli 'błyskotliwe' pomysły farmakologiczne na rzucanie palenia

Co może wydawać się ciekawe, a na pewno bardzo absurdalne, bupropion, czyli amfebutamon, czyli antydepresyjny stymulant NDRI (sprzedawany pod nazwami handlowymi Wellbutrin, a w Stanach do rzucania palenia drożej [marketing] jako Zyban) to betaketon zbudowany na bazie modelu 3-CMC, a i dlatego, że jest tylko bieda-stymulantem produkowany jest tylko w wersjach XR (przy czym może być sniffowany, a nawet... wstrzykiwany przez różnej maści desperatów i eksperymentatorów). Leczy się nim obecnie szereg zaburzeń psychicznych.
bupropion zwiększa szansę rzucenia palenia o 1,6x. Ma szereg skutków ubocznych podobnych do stymulantów. Efektywność bupropionu jest podobna do NTZ (nikotynowej terapii zastępczej, wiecie... gumy, te sprawy), ale mniejsza aniżeli nowoczesnej i przede wszystkim nie tak inwazyjnej warenikliny!
bupropion znany jest jako niekompetycyjny antagonista receptorów nikotynowych α3β2, α3β4, α4β2 i kluczowo (!) słabym antagonistą receptorów α7 nACh. Metabolit – mianowicie hydroksybupropion silniej oddziałowuje na receptor wspomniany jako ostatni.

Wareniklina (dopuszczona do obrotu w 2006 roku, produkuje niezawodny, kasiasty Pfizer), zastępca cytyzyny (Tabexu, Desmoxanu) przejawia natomiast pełen agonizm receptorów nikotynowych α7 i częściowy agonizm 4β2, α3β4, and α6β2 i ich podtypów.
Częściowy agonizm warenikliny receptora α4β2 w przeciwieństwie do pełnego agonizmu nikotyny nie daje jej takiej mocy jaką przejawia ta ostatnia. To α4β2 kompetycyjne wiązanie redukuje zdolność nikotyny do wiązania się i stymulowania mezolimbicznego układu dopaminy, częściowo wyłącza nikotynę - podobnie jak buprenorfina wyłącza opioidy. Przyznajcie, że to bardzo ciekawy mechanizm.


Jak rzucić? [wersja alternatywna]

Książka Allena Carra pt. Prosta metoda jak skutecznie rzucić palenie całkiem nieźle spisuje się jako pomoc przy odstawianiu nałogu nikotynowego.



Pozdro!
Tymczasem idę zapalić...

W następnym odcinku redukcja szkód poprzez waporyzację urządzeniem IQOS.
Zaspojleruje jedynie, że w/w narzędzie, które "dojrzewało" aż 10 lat jest wykurwiste.

masz może jakieś informacje co do maksymalnej tolerancji na nikotynę? mam na myśli, czy da się dojść do dawki nikotyny, która nie będzie dalej powodowała tolerancji, zastanawiam się nad tym ze względu na ciągłe zwiększanie dawek Snusu, tolerancja podwaja się mniej więcej o 100% na 2 miesiące w moim wypadku.

Tolerancja rośnie prawdopodobnie w nieskończoność, tutaj możliwości przerobowe organizmu odgrywają rolę decydującą.