SN: Sprzedaż narkotyków błędnie ukarana więzieniem w trybie nakazowym

Skoro kodeks postępowania karnego wyraźnie określa, jakie kary można orzec wobec oskarżonego w postępowaniu nakazowym i w ogóle nie przewiduje możliwości pozbawienia wolności, to orzeczenie wobec oskarżonego wyrokiem nakazowym kary nieprzewidzianej w tym trybie postępowania narusza w rażący sposób przepisy kodeksu. Potwierdził to niedawno Sąd Najwyższy w Izbie Karnej.

Kasację do Sądu Najwyższego wniósł Prokurator Generalny na niekorzyść Daniela W. Chodziło o wyrok nakazowy Sądu Rejonowego w Pruszkowie z 2 czerwca 2023 r,

W styczniu 2023 r. w Warszawie oskarżony Daniel W. podzielił się z Markiem R. znacznymi ilościami środka odurzającego w postaci 302 g mefedronu i 9,53 g amfetaminy. Nadał przesyłkę do paczkomatu. Jej zawartość zastała ujawniona w sortowni. Oceniono, że czyn kwalifikuje się pod art. 58 ust. 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.

Wynika z niego, że, jeżeli sprawca czynu udziela środka odurzającego, substancji psychotropowej lub nowej substancji psychoaktywnej małoletniemu lub nakłania go do użycia takiego środka lub substancji, albo udziela ich w znacznych ilościach innej osobie, podlega karze pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do lat ośmiu.

Wyrok nakazowy i trzy lata próby

Ponadto 15 lutego 2023 r. w miejscu zamieszkania przechowywał wbrew przepisom ustawy, środki odurzające w postaci 33,03 g amfetaminy i 0,89 g netto marihuany, tj. o czyn z art. 62 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

W akcie oskarżenia prokurator zawarł nadto wniosek o wydanie wobec Daniela W. wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy i wymierzenie uzgodnionych z nim kar i innych środków.

Sąd Rejonowy w Pruszkowie na posiedzeniu 2 czerwca 2023 r., nie uwzględnił wniosku oskarżyciela publicznego o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy. A następnie wyrokiem nakazowym wydanym w tym dniu, uznał Daniela W. za winnego popełnienia czynu wysłania przesyłki z narkotykami, a stanowiącego występek z art. 58 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Za to wymierzył mu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności, wykonanie której, warunkowo zawiesił na trzy lata próby.

Daniela W. sąd uznał również za winnego popełnienia występku z art. 62 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii i za to wymierzył mu karę czterech miesięcy pozbawienia wolności, a wykonanie warunkowo zawiesił na okres trzech lat próby.

Jednostkowe kary pozbawienia wolności połączył i jako karę łączną wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności. Wykonanie orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres trzech lat próby.

Kary finansowe i przepadek wagi

Co więcej, skazany musi zapłacić 100 stawek dziennych grzywny. Wysokość jednej stawki dziennej sąd określił na kwotę 40 zł. Orzeczono też świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości 1000 zł.

Na poczet orzeczonej kary łącznej sąd zaliczył zatrzymanie w dniu 15 lutego 2023 r. od godziny 09:45 do godziny 16:50, uznając jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności za równoważny jednemu dniowi kary pozbawienia wolności. Sąd orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa poprzez zniszczenie środków odurzających w postaci mefedronu wraz z tekturowym opakowaniem i woreczkiem foliowym oraz amfetaminy , a także wagi elektronicznej.

Powyższy wyrok nakazowy nie został zaskarżony przez strony i uprawomocnił się 20 czerwca 2023 r.

Zamiast więzienia – ograniczenie wolności i grzywna

Od tego wyroku kasację na niekorzyść skazanego złożył Prokurator Generalny, zarzucając w niej rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisu prawa procesowego, tj. art. 502 par. 1 k.p.k.

Błąd sądu polegał na orzeczeniu wobec Daniela W. w postępowaniu nakazowym za przypisane występki z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii jednostkowych kar odpowiednio: 10 i 4 miesięcy pozbawienia wolności oraz kary łącznej roku pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres trzech lat próby, podczas gdy wyżej można było orzec karę ograniczenia wolności lub grzywnę w wysokości do 200 stawek dziennych do 200 000 zł.

Prokurator wniósł o uchylenie wyroku nakazowego Sądu Rejonowego w Pruszkowie.

Wyrokiem nakazowym nie orzeka się więzienia

Sąd Najwyższy orzekł, że kasacja jest zasadna. Rację ma Prokurator Generalny, gdy podnosi, że zaskarżony kasacją wyrok nakazowy Sądu Rejonowego w Pruszkowie, dotknięty jest rażącym naruszeniem prawa wskazanym w zarzucie kasacji.

Specyfiką postępowania nakazowego jest możliwość rozstrzygania przez sąd o odpowiedzialności karnej oskarżonego na posiedzeniu, bez udziału stron.

Decyzja o zastosowaniu postępowania nakazowego leży w wyłącznej gestii sądu. Sąd może ją podjąć w sprawach, w których stwierdził istnienie przesłanek pozytywnych wskazanych w art. 500 k.p.k. oraz brak przesłanek negatywnych z art. 501 k.p.k.

Wśród przesłanek pozytywnych umożliwiających rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym, ustawodawca wskazał, iż jest to możliwe w sprawach, w których sąd zamierza skazać oskarżonego i orzec wobec niego karę ograniczenia wolności lub grzywny. Wyrokiem nakazowym można też orzec karę do 200 stawek dziennych albo do 200 tys. złotych.

Sąd Najwyższy konsekwentnie prezentuje pogląd, że skoro przepis art. 502 k.p.k. wyraźnie określa, jakie kary można orzec wobec oskarżonego w postępowaniu nakazowym (w ogóle nie przewiduje możliwości wymierzenia kary pozbawienia wolności), to orzeczenie wobec oskarżonego wyrokiem nakazowym kary pozbawienia wolności, nieprzewidzianej w tym trybie postępowania, narusza w rażący sposób przepis tego artykułu.

Sąd Najwyższy uwzględnił zatem kasację Prokuratora Generalnego i uchylił wyrok. Sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w Pruszkowie do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy orzekał w składzie: SSN Piotr Mirek (przewodniczący), ‎Prezes SN Wiesław Kozielewicz (sprawozdawca) oraz ‎SSN Zbigniew Puszkarski.

Wyrok Izby Karnej Sądu Najwyższego z 26 września 2023 r., sygn. akt II KK 369/23