Instytucje publiczne i działacze społeczni w USA od miesięcy alarmujący przed fentanylem – opioidem wypierającym heroinę, muszą zmierzyć się z nową, jeszcze groźniejszą substancją narkotyzującą.
Ksylazyna – środek uspokajający, zatwierdzony do użytku dla zwierząt przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA), przeniknął na nielegalny rynek narkotyków w Stanach Zjednoczonych. Producenci środków odurzających coraz częściej używają go do wzmacniania fentanylu. Liczba zgonów spowodowanych przedawkowaniem, w przypadku których wykryto tranq – jak określa się na ulicy ksylazynę, gwałtownie wzrosła w ostatnich latach. W kwietniu bieżącego roku Biały Dom uznał narkotyk za „nowe zagrożenie”, podała we wtorek telewizja France24.
„To pożera twoje ciało jak krokodyl” – powiedział reporterowi 45-letni Martin, który nie chciał podać swojego nazwiska, podczas wizyty w St. Ann’s Corner of Harm Reduction, centrum wspierania narkomanów w nowojorskim Bronksie, gdzie mogą oni między innymi otrzymać czyste strzykawki. „Robi dziury w twoim ciele, twojej skórze” – konkretyzuje Martin, o którym dziennikarz napisał, że sam poznaczony jest takimi ranami na nogach i ramionach. Mógł przyjąć ksylazynę nieświadomie, w związku z dodawaniem jej do fentanylu.
Ksylazyna jest łatwo dostępna w Internecie i prawie zawsze połączona z fentanylem, syntetycznym opioidem 50 razy silniejszym niż heroina. Fentanyl podniósł liczbę śmiertelnych przedawkowań w Stanach Zjednoczonych do prawie 110 tys. w 2022 roku, co jest rekordem w tej kategorii zgonów. Według Centrum Kontroli Chorób i Prewencji (CDC) szacunkowa liczba przedawkowań substancji z ksylazyną wzrosła w USA z 260 w 2018 r. do 3480 w 2021 r.
Podczas gdy Filadelfia jest już „epicentrum” użycia ksylazyny, narkotyk ten zyskuje również na popularności w Nowym Jorku. Władze miasta twierdzą, że ślady ksylazyny znaleziono w 19 procentach śmiertelnych przedawkowań opioidów, czyli w przypadku 419 zgonów w 2021 roku.
„Fentanyl jest krótko działającym opioidem, więc ludzie muszą go używać częściej”, aby zapobiec efektowi odstawienia, wyjaśniła Courtney McKnight, adiunkt kliniczny epidemiologii w Szkole Ogólnego Zdrowia Publicznego New York University. Jak dodała – „Myślę, że ksylazyna została dodana do dawek, ponieważ może przedłużyć oddziaływanie fentanylu. Jednak towarzyszą temu inne skutki uboczne, które są dość znaczące”.
Eksperci podejrzewają, że to ksylazyna powoduje ropnie i owrzodzenia skóry poprzez zwężenie naczyń krwionośnych. W niektórych przypadkach może to prowadzić do amputacji. Pracownicy St. Ann’s Corner of Harm Reduction odnotowują coraz więcej ran skóry u narkomanów, gdy przemierzają ulice Bronksu, aby zapewnić leczenie, sprzęt, czyste strzykawki, testy fentanylu, jedzenie, a czasem tylko kilka słów porady i pocieszenia. „Wiele razy ludzie mówili, że [rany] pojawiają się jako małe siniaki lub czarne ślady” – powiedziała Jazmyna Fanini, pielęgniarka w ośrodku. Potem „tkanka umiera wokół tego obszaru”. „Widywałam ich znacznie częściej. Czasami potrafi być naprawdę źle, [rany] nawet do szpiku kości” – dodała.
Zarówno urzędnicy miejscy, jak i stowarzyszenia zajmujące się zapobieganiem narkomanii koncentrują się na dystrybucji naloksonu, spraju do nosa, który odwraca skutki przedawkowania opioidów. Ale ksylazyna nie jest opioidem, więc nalokson nie odwraca jego działania. Organy ścigania są sparaliżowane faktem, że środek uspokajający nie jest prawnie sklasyfikowany jako „substancja kontrolowana”. „Nawet gdybyśmy znaleźli duży zapas tego narkotyku, nie bylibyśmy w stanie nikogo o to oskarżyć” – powiedziała agencji AFP nowojorska prokurator ds. narkotyków Bridget Brennan.
