"Zakazane po legalu" Doroty Szczepańskiej, książka, której bohaterka częściej ma do czynienia z działkami niż najbardziej pazerny deweloper, jest opowieścią nadającą się na film - z żywą akcją, dobrze skonstruowaną i z wyraźnie zarysowanymi postaciami.
- Gdy przeczytałam "Wojnę polsko-ruską", poczułam niedosyt. Uznałam, że mogę zrobić to lepiej - powiedziała "Rz" autorka. - Nie spodobał mi się styl tej książki, to zmarnowanie wysiłku. Brak tam intrygi, całość jest o jedną trzecią za długa, a ostatnia część najsłabsza, Masłowska straciła nad nią kontrolę.
Szczepańska uznała to za swoiste wyzwanie, postanowiła stworzyć "antidotum na nudę", jak mówi, napisać zaangażowane czytadło, zabawić się słowem, szykiem zdania. - To miała być czysta rozrywka, przykuwająca uwagę czytelnika od pierwszej do ostatniej strony - dodaje.
W "Zakazanym po legalu" czytelnik znajdzie wątek kryminalny, burzliwy romans, seks i wizje - Boga, diabła, upadku i odrodzenia. Aneta, narratorka i bohaterka, ma wygodne gniazdko, stałego dilera zaopatrującego ją w nieżenione dragi po cenie przyjacielskiej i wielką pasję: taniec. Dużo czyta, chętnie o tym rozmawia. Odkrywa w sobie talent literacki: "Tak sobie rymy łapię od niechcenia - zwierza się bohaterka w raperskich frazach. - Lubię porywające pisać powieści/o treści co się w głowie nie mieści". Jest znaną w środowisku wykonawczynią własnych utworów; śpiewa je przy okazji transowych spotkań, na które namiętnie chodzi, by "densać". Koledzy lubią ją i za "superowy dens", i za dobrą atmosferę, jaka jej wszędzie towarzyszy, z pewnością także za szeroki gest: Aneta zawsze gotowa jest się podzielić tym, co ma. Raz są to narkotyki, raz - spragnione seksu ciało.
- Nie cierpię pruderii i zakłamania - twierdzi autorka. - Seks to naturalna część życia, ale paradoksalnie coraz częściej przedstawiany jest jako wielkie zło. Chciałam go oddemonizować, przestrzec przed robieniem z niego tabu. Aneta kocha seks, mówi o tym bez zahamowań.
"Lubię z facetem ostrym ruchanko", deklaruje bohaterka już w pierwszym wierszyku. W kolejnych jest znacznie bardziej bezpośrednia, opisuje szczegółowo, co i jak z tym facetem chce robić najbardziej. - Wulgaryzmów używam świadomie, mają przełamać anachroniczny sposób mówienia o seksie, wciąż u nas obowiązujący - przyznaje Szczepańska. - Zresztą wszyscy prywatnie mówią raczej polszczyzną rynsztokową niż ezopową. Każdy bluzga, wystarczy wyjść na ulicę czy wsiąść do podmiejskiego pociągu, by usłyszeć, jak brzmi prawdziwy język.
Jej bohaterowie właśnie takim mówią: dialektem młodych - pełnym neologizmów, zapożyczeń i przeróbek, równocześnie bardzo rytmicznym, doskonale oddającym hiphopowe nastroje. Autorka ma wyczulone ucho - jest anglistką, tłumaczy i wykłada, dużo czasu spędza wśród młodzieży. Jej narracja przeskakuje od zwartych opisów do przypominających blogi relacji, od spontanicznych rymowanek do wizjonerskich kazań.
Nieodłączną częścią narkotycznych halucynacji są odwołania do Boga. Potwierdzają to wszyscy klasycy "literatury na haju": Burroughs, Leary, Ginsberg, beatnicy rodzimi i obcy. Dla Anety Bóg jest wykładnią postępowania: "Tak sobie myślę, że Stwórca popatrzył na tę naszą piękną planetę i rzekł: spójrzcie na to moje dzieło, jest doskonałe. Zamiast się nawalać i toczyć wojny, [istota] woli się kochać". Gandzia, kwas, pigsy, grzybki otwierają jej mózg na Boga, świat, miłość. Ukazują inną, prostszą i czystszą drogę do każdego celu. Nie ma na niej miejsca dla przemocy i agresji ani dla tych, co bronią zła. To właśnie dlatego, twierdzą zwolennicy legalizacji narkotyków, ich przysmaki są zakazane.
Kluczem do całej opowieści jest szukanie szczęścia doczesnego, mitycznego Graala. Aneta tłumaczy to prosto: "Lubię poimprezować. Wśród ludzi się znaleźć. Szczególnie tych sćpanych, bo oni są lepsi, sympatyczniejsi, bardziej otwarci, troskliwi i przyjacielscy. Bo my to życie potrafimy przeżyć do ostatka. Zaglądamy tam, gdzie wzrok nie sięga. Do sedna istnienia. My więcej widzimy. Więcej słyszymy. Więcej czujemy. Więcej wiemy. Wiem, że nadejdzie taki dzień, kiedy wszyscy zaczną tworzyć. Dzień, w którym ludzie odkryją w sobie Boga. I wtedy dopiero się zacznie!".
Graal to chęć nawrócenia, znalezienia miłości, naprawy świata. Naiwne? Zapewne, zwłaszcza gdy słyszymy to z ust narkomanki. Ale równocześnie przypomina ona o używkach powszechnie dostępnych, choć niszczących społeczeństwo: alkoholu i papierosach. Jej apele nie przyniosą niczego, sama o tym wie.
- Masłowska napisała swoją książkę chyba po to, bym ja mogła napisać moją - przyznaje Dorota Szczepańska. W jej opowieści wyraźnie słyszymy Silną, ale mówiącą głosem znacznie mocniejszym, brzmi w nim autorytet. W "Wojnie polsko-ruskiej" Silny był postacią słabą, zniszczoną przez nadużywanie narkotyków, podczas gdy Aneta jest osobą z charakterem, o zdecydowanych poglądach. - Brakowało mi dobrej literatury, filmu, więc sama zaczęłam pisać - twierdzi autorka. - Następne książki będą inne, nie ograniczę się do jednego gatunku. I każda z nich będzie coraz lepsza.
Grzegorz Sowula
Dorota Szczepańska "Zakazane po legalu". Wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2004.
podesłał luxx - dzięki!!!
Komentarze