TALK - Rozmowy [H]

[polymerase]

a co powiecie o Kurkuminie? stosowałem ja 30 dni, zauważyłem że twarz przestała sie przetłuszczać, zrobiła się gładka sucha, także myśle że na układ pokarmowy działa równie dobrze

Jaką stosowałeś i ile mg przez ten cykl ?

[okorekina]

"Przed użyciem zapoznaj się z treścią ulotki dołączonej do opakowania bądź skonsultuj sie z lekarzem lub farmaceutą" ; )

Opakowanie to 60 kapsułek, dawkowanie to 2 tabsy dziennie, polecam zapoznać się z właściwościami tej rośliny, wszystko jest w sieci.

[SONY]

Mam swój- niezwiązany z dragami.
Otóż należy się przykryć na ze 2 noce dwiema grubymi kołdrami
Założyć piżamę- dużo gówna się wpoci.

rano prysznic (pozbyć się bakterii), wyprać pościel i znowu łóżko.
Ja leków nie stosuje na przeziębienia itp

lekki offtop, ale może się przydać bo dotyczy detoksykacji ale z zarazków :-)

[BR3VIRA]

Wypocenie calego syfu to dobra metoda.
Tylko po takim wypoceniu warto pamietac o elektrolitach i witaminach.
Magnez to tez chyba podstawa.

Przed detoksem warto zrobic badania krwi i sprawdzic poziom żelaza. Nie wiem znam rzeczywistych skladow kazdego RC oferowanego na rynku ale czytalem juz wielokrotnie ze po obecnych RC poziom zelaza we krwi jest znacznie podwyzszony. Mozna to zauwazyc chocby na skorze - zwyczajnie sie blyszczy. Ciezko jest zbic to zezalo a jego dlugotrwale kumulowanie sie w organizmie jest szkodliwe i dla serca i dla watroby.

[randomuser118]

Moze i oczywiste, ale jednak zapominamy:
(art duzy i duzo czytaniny)

Spoiler:

Po suplementy diety mające poprawić pamięć i koncentrację
sięga dzisiaj zarówno intensywnie ucząca się
młodzież, jak i osoby starsze, z zaburzeniami poznawczymi.
Preparaty te są często kombinacją wielu substancji,
które ułatwiają zapamiętywanie nowych informacji
(metyloksantyny, tauryna, karnityna) lub zapobiegają
osłabieniu pamięci związanemu z procesami starzenia
(m.in. lecytyna, kwasy omega-3, wyciągi roślinne). Ich
skuteczność została w różnym stopniu udokumentowana.
Artykuł prezentuje mechanizmy działania oraz wyniki
badań nad efektywnością składników suplementów
diety w poprawianiu pamięci i koncentracji.
Wstęp
Pamięć jest jedną z najważniejszych funkcji ludzkiego
mózgu, bez której niemożliwe byłoby zachowanie
własnej osobowości ani funkcjonowanie w społeczeństwie.
Wraz z gwałtownym rozwojem cywilizacji,
wydłużeniem czasu życia i aktywności zawodowej pojawiła
się konieczność zapamiętywania coraz większej
liczby informacji, a także zachowania sprawności intelektualnej
w wieku, który kiedyś uchodził już za począ-
tek starości. Różnorakie sposoby wspomagania pamię-
ci (w tym także farmakologiczne) są potrzebne zarówno
intensywnie uczącym się młodym ludziom, jak również
osobom po czterdziestce z drobnymi deficytami pamię-
ci oraz starszym, u których doszło do uszkodzenia lub
zaniku komórek nerwowych [21]. Rynek suplementów
diety w Polsce oferuje dzisiaj całą gamę produktów mających
poprawiać pamięć i koncentrację. Są to najczę-
ściej preparaty złożone, zawierające różne kombinacje
zarówno substancji wspomagających uczenie się (metyloksantyny,
tauryna, karnityna), jak również składników
o działaniu długofalowym, zapobiegających zwią-
zanemu z wiekiem osłabieniu pamięci (lecytyna, kwasy
omega-3, wyciągi roślinne) [21].
Składniki suplementów diety wspomagających
pamięć i koncentrację
Substancje wspomagające proces uczenia się
Adresowane do młodzieży szkolnej i studentów suplementy
diety zawierają w swoim składzie najczęściej
substancje psychostymulujące, które znoszą uczucie
zmęczenia, znużenia, senności oraz wzmagają zdolność
koncentracji uwagi i zapamiętywania nowych informacji.
Metyloksantyny
Najpopularniejszymi związkami z tej grupy są metyloksantyny
(kofeina, teofilina i teobromina) obecne w:
Suplementy diety wspomagające pamięć
i koncentrację
MEDYCYNA PO DYPLOMIE
10 Biuletyn Informacyjny
• nasionach kawy (Coffea arabica) i kakao (Theobroma
cacao)
• zarodkach koli (Cola nitida)
• liściach herbaty (Camelia sinensis)
• paście gwarana (uzyskiwanej z nasion brazylijskiej
liany Paulinia guarana)
• liściach ostrokrzewu paragwajskiego (Ilex paraguariensis),
nazywanych często yerba matą [21, 33].
Doskonale znana kofeina nasila przemianę energii
w mózgu, aktywuje neurony adrenergiczne, jest antagonistą
receptorów adenozynowych i wpływa na uwalnianie
dopaminy [11].
Warto jednak pamiętać, że chociaż metyloksantyny
zmniejszają senność, to jednak ich wpływ na bardziej
złożone czynności poznawcze jest raczej dyskusyjny.
W badaniach Mednick i wsp. uczestnicy otrzymujący kofeinę
(200 mg) uzyskiwali słabsze wyniki w testach pamięci
niż osoby stosujące drzemki w środku dnia (60–
90 min) [26]. Z drugiej strony badania Alhaider i wsp.
dowiodły, że długotrwałe podawanie szczurom małych
dawek kofeiny (roztwór wodny o stężeniu 0,3 g/l przez
3 tygodnie) zapobiega osłabieniu pamięci związanemu
z 24-godzinnym brakiem snu [1].
Kolejną substancją wspomagającą proces uczenia się
jest obecna w niektórych suplementach diety tauryna
(kwas 2-aminometylosulfonowy), o właściwościach hamujących
aktywność układu dopaminergicznego, aktywujących
metabolizm komórek glejowych i zwiększają-
cych ogólną sprawność neuronów [21].
Zdania na temat korzystnego wpływu tauryny na pamięć
są podzielone. W pracy Koichi i wsp. podawano taurynę
(1% roztwór wodny) sześciu szczurom, których zdolność
uczenia się badano następnie za pomocą labiryntu
wodnego Morrisa (duży, okrągły basen wypełniony wodą,
pod powierzchnią której w określonym, stałym miejscu
ukryta jest platforma). Zwierzęta z grupy badanej były
w stanie przepłynąć dłuższe dystanse niż te otrzymujące
placebo, jednakże nie zaobserwowano u nich szybszego
zapamiętywania miejsca położenia platformy [15]. Z kolei
w pracy Vohra i wsp. wykazano, że tauryna chroni myszy
przed zaburzeniami pamięci związanymi z podawaniem
etanolu, fenobarbitalu, cykloheksymidyny [37]. El Idrissi
i wsp. udowodnili z kolei, że długotrwała suplementacja
tauryną u starych myszy znacząco niweluje związane
z wiekiem ubytki pamięci poprzez wywoływanie zmian
w układzie GABA-ergicznym (wzrost poziomu neurotransmitera
GABA i dekarboksylazy glutaminianowej) [9].
Kolejną substancją usuwającą uczucie zmęczenia
i poprawiającą zdolność koncentracji jest karnityna (ma-
ślan β-hydroksylo-γtrimetyloaminy), dostępna na rynku
w postaci tabletek (najczęściej w dawce 300 mg) i płynów
energetycznych. Wywiera słabe działanie cholinergiczne,
nasila działanie acetylocholiny i acetylotransferazy
karnitynowej, a także przyspiesza metabolizm
kwasów tłuszczowych.
Wykazano, że przyjmowanie karnityny (w dawce 100
mg/kg masy ciała przez 3 miesiące) korzystnie wpływa
na proces uczenia się starych szczurów [20]. Jest to zwią-
zane najprawdopodobniej z niwelowaniem stresu oksydacyjnego
i poprawą funkcjonowania mitochondriów
[24]. Karnityna poprawia także sprawność młodych ludzi
w grach komputerowych, niweluje defekty poznawcze
u starszych osób oraz spowalnia rozwój choroby Alzheimera
[21],
Substancje działające długofalowo (zapobiegające
osłabieniu pamięci związanemu z wiekiem)
Zaburzenia pamięci u osób w podeszłym wieku zwią-
zane są głównie z wymieraniem neuronów cholinergicznych
na skutek działania neurotoksyn i wolnych
rodników. Podstawowym problemem staje się wówczas
nie tyle zapamiętywanie nowych informacji, ale przede
wszystkim przywoływanie śladów pamięciowych (przypominanie
sobie nazwisk, adresów, terminów spotkań
itd.). Wymaga to innego podejścia farmakologicznego
niż u osób intensywnie uczących się. Stosuje się wówczas
środki usprawniające funkcjonowanie układu cholinergicznego,
poprawiające metabolizm w neuronach
i przeciwdziałające niedokrwieniu tkanki mózgowej. Takie
długofalowe efekty można uzyskać za pomocą m.in.
lecytyny, fosfatydylocholiny, kwasów omega-3 oraz niektórych
wyciągów roślinnych [21].
Lecytyny i fosfatydylocholina
Wyniki wielu badań wskazują na korzystny wpływ
lecytyny i fosfatydylocholiny na procesy poznawcze ludzi
i zwierząt oraz funkcjonowanie układu nerwowego.
Z chemicznego punktu widzenia są to glicerofosfolipidy,
w których glicerol jest związany estrowo z dwoma kwasami
tłuszczowymi oraz ufosforylowaną grupą, zawierającą
cholinę (lecytyny) lub serynę (fosfatydyloseryna) [21].
Obecna w lecytynach cholina jest prekursorem acetylocholiny.
Jej dostarczanie zwiększa syntezę tego neuroprzekaźnika
w mózgu, co z kolei nasila osłabioną u osób
w podeszłym wieku pracę układu cholinergicznego. Dodatkowo
lecytyna powoduje również zmniejszenie poziomu
cholesterolu we krwi, co chroni przed zaburzeniami
pamięci związanymi z miażdżycą oraz tworzeniem
się płytek starczych, upośledzających funkcjonowanie
neuronów [42].
Jej skuteczność w zwiększaniu zdolności poznawczych
wykazano zarówno u myszy z demencją (100 mg przez
45 dni) [4], jak i u osób po 55. r.ż. [38]. Jednocześnie udowodniono,
że podawanie fosfatydylocholiny zdrowym
myszom, bez zaburzeń funkcji poznawczych, nie wywiera
istotnego wpływu na procesy uczenia się [4]. Obecnie
lecytyna jest bardzo popularnym składnikiem suplementów
diety przeznaczonych zarówno dla osób w podeszłym
wieku, jak i uczących się. Otrzymuje się ją znajczęściej
z nasion soi zwyczajnej (Glycine soja) [33].
Biuletyn Informacyjny 11
4
Fosfatydyloseryna
Fosfatydyloserynę otrzymywano dawniej z mózgu
wołowego, jednakże metoda ta była mało wydajna (ok.
3 g fosfatydyloseryny/mózg), a ponadto wiązała się z zagrożeniem
prionami. Obecnie uzyskuje się więc ją głównie
z lecytyny sojowej przez enzymatyczną reakcję z Lseryną
[16, 21].
Korzystny wpływ fosfatydyloseryny odzwierzęcej na
pamięć i koncentrację (w dawkach 100–500 mg dziennie)
potwierdzono w wielu badaniach z udziałem osób
w podeszłym wieku, chorobą Alzheimera i z łagodnymi
zaburzeniami poznawczymi [16, 21, 34]. Fosfatydyloseryna
sojowa, mimo iż różni się od zwierzęcej składem
kwasów tłuszczowych, wydaje się być również skuteczna.
Suzuki i wsp. wykazali, że suplementacja fosfatydyloseryną
sojową (w dawce 60 mg/kg masy ciała przez
60 dni) poprawia wyniki osiągane przez stare szczury
w labiryncie wodnym Morrisa. Ponadto udowodniono,
że zwiększa ona uwalnianie acetylocholiny do poziomu
charakterystycznego dla młodych zwierząt oraz nasila
aktywność ATP-azy Na+
/K+
[34]. W kilku pracach stwierdzono
także, iż fosfatydyloseryna (w dawkach 100 lub
300 mg dziennie przez okres od 3 tygodni do 6 miesię-
cy) pozytywnie wpływa na pamięć i koncentrację u osób
w podeszłym wieku, z upośledzonymi zdolnościami poznawczymi.
Jest ona także skuteczna przy opóźnionym
przypominaniu, będącym jednym z pierwszych objawów
demencji – może być więc stosowana w prewencji
tego schorzenia [16].
Kwasy tłuszczowe omega-3
Obecne w dużych ilościach w olejach rybich kwasy
tłuszczowe z grupy omega-3 (np. EPA, czyli kwas eikozapentaenowy
i DHA, czyli kwas dokozapentaenowy)
charakteryzują się obecnością w cząsteczce wielu wią-
zań nienasyconych, z których pierwsze zlokalizowane
jest przy trzecim atomie węgla [33]. Są to ważne składniki
błon komórkowych oraz prekursory dokozanoidów
– substancji o działaniu przeciwzapalnym. Ich odpowiednia
podaż w diecie (nie są syntetyzowane w ludzkim
organizmie) jest niezbędna do prawidłowego rozwoju
i funkcjonowania układu nerwowego [19].
Wiadomo, że DHA jako czynnik upłynniający błonę
komórkową jest niezbędny do prawidłowego rozwoju
i funkcjonowania neuronów, tworzenia aksonów,
dendrytów, synaps oraz siatkówki. Jego deficyt w okresie
prenatalnym i w pierwszych miesiącach po urodzeniu
u zwierząt i ludzi powoduje znaczne upośledzenie
wzroku i zdolności poznawczych. Zaobserwowano tak-
że, iż u dzieci w wieku 5–12 lat suplementacja kwasami
omega-3 (174 mg DHA i 558 mg EPA przez 3 miesią-
ce) poprawia zdolność czytania i wysławiania się [19].
Ciekawych wyników dostarczyło również porównanie
z placebo skuteczności 91-dniowej suplementacji kwasami
omega-3 (250 mg DHA/EPA dziennie) oraz kwasami
omega-3 w połączeniu z fosfatydyloseryną(250 mg
DHA/EPA i 300 mg PS dziennie) u 60 dzieci z symptomami
ADHD, w wieku ok. 9 lat. Grupa, której podawano
kombinacje omega-3/PS osiągnęła później najlepsze
wyniki w oceniającym koncentrację uwagi teście TOVA
[19]. Z kolei u zdrowych młodych ludzi suplementacja
kwasami omega-3 zmniejsza poziom agresywno-
ści w sytuacjach stresowych (w dawkach l ,7 g DHA
i 200 mg EPA dziennie przez 3 miesiące) oraz poprawia
ogólne samopoczucie, zdolność koncentracji i czas reakcji
na bodźce (800 mg DHA i 1600 mg EPA dziennie
przez 35 dni) [191.
Ponadto zaobserwowano, że częste spożywanie ryb
(przynajmniej raz w tygodniu) zmniejsza ryzyko wystą-
pienia zaburzeń poznawczych, demencji i choroby Alzheimera
w podeszłym wieku [191. Stwierdzono także spowolnienie
postępu zaburzeń poznawczych u pacjentów
z wczesną chorobą Alzheimera, którym przez 6 miesięcy
podawano 1,6 g DHA i 0,6 g EPA dziennie (badanie na
grupie 174 osób) [12]. Istnieją również doniesienia o korzystnym
wpływie kwasów omega-3 na choroby afektywne
(depresja maniakalna, schizofrenia, anoreksja).
W celu zachowania jak najdłużej sprawności umysłowej
zaleca się obecnie profilaktyczne spożycie przynajmniej
57 mg DHA/EPA dziennie (czyli 400 mg tygodniowo,
np. w postaci dwóch posiłków rybnych) [19].
Ekstrakty roślinne
W suplementach diety poprawiających pamięć i koncentrację
obecne są najczęściej ekstrakty z miłorzębu japońskiego
(Gingko biloba), żeń-szenia (Panax ginseng),
wąkroty azjatyckiej (Centella asiatica), eleuterokoka kolczystego
(Eleutherococcus senticosus) i różeńca górskiego
(Rhodiola rosea). Mniej popularne są jagody acai i Bacopa
monnieri. Wyniki badań klinicznych dotyczących
ich wpływu na zdolności poznawcze ludzi i zwierząt są
jednak sprzeczne.
Miłorząb japoński (Gingko biloba)
Liść miłorzębu japońskiego jest obecnie najpopularniejszym
roślinnym składnikiem suplementów
wspomagających pamięć. Surowiec ten zawiera m.in.
laktony diterpenowe (ginkgolidy), charakterystyczne biflawonoidy
(bilobetynę, ginkgetynę, amnetoflawon), laktony
seskwiterpenowe (bilobalid, elemol), monoterpeny
i flawonoidy [33].
Uważa się, że 24% standaryzowany ekstrakt z mi-
łorzębu działa neuroprotekcyjnie, zapobiega osłabieniu
pamięci oraz poprawia koncentrację u osób starszych,
z zaburzeniami poznawczymi [2]. Wyniki niektórych badań
wskazują, że ma on również właściwości antyoksydacyjne,
antyagregacyjne i uelastyczniające ściany naczyń
krwionośnych, przez co poprawia krążenie mózgowe. Ponadto
hamuje apoptozę, aktywność monoaminoksydazy
oraz produkcję i agregację β-amyloidu – podstawo-
12 Biuletyn Informacyjny
wego składnika płytek starczych, których tworzenie się
prowadzi do śmierci neuronów i jest charakterystyczne
dla choroby Alzheimera. Wpływa także na metabolizm
neuronów, obniża poziom cholesterolu i nasila uwalnianie
acetylocholiny [2, 7].
W pracy Walesiuk i wsp. wykazano skuteczność ekstraktu
z miłorzębu w leczeniu i zapobieganiu zaburzeniom
pamięci u szczurów, którym podawano podskórnie
wydzielany w stresie kortykosteron (5 mg/kg), prowadzący
do trwałych zmian w odpowiedzialnym za pamięć
hipokampie. Zwierzęta, które otrzymywały dodatkowo
standaryzowany ekstrakt z G. biloba w dawce 100 mg/
kg masy ciała przez 21 dni, uzyskały zdecydowanie lepsze
wyniki w labiryncie wodnym Morrisa [391. Podobnie
w badaniach Blecharz-Klin i wsp. szczury otrzymujące
przez 3 miesiące standaryzowany wyciąg w dawkach: 50,
100 i 150 mg/kg dziennie szybciej zapamiętywały położenie
platformy w teście Morrisa oraz miały wyższy poziom
5-hydroksytryptaminy w hipokampie [2].
Wyniki badań klinicznych z udziałem ludzi są jednak
niespójne i często sprzeczne. W kilku pracach wykazano
brak wyższości nad placebo ekstraktu z miłorzę-
bu w dawce 120 mg dziennie u młodzieży (Burns i wps.
2006) oraz osób po 60. r.ż. (6-tygodniowe badanie na
grupie 98 mężczyzn i 128 kobiet) [31].
Lepsze wyniki uzyskano dla dawki 240 mg wycią-
gu dziennie. W małym badaniu klinicznym (Kennedy
i wsp. 2000) z udziałem młodych ochotników zaobserwowano
pod jej wpływem zwiększenie zdolności
koncentracji i uczenia się w porównaniu do placebo.
Wyniku tego nie udało się jednak powtórzyć (Kennedy
i wsp. 2002.) [10]. Praca Dodge i wsp. wykazała, że
podawany przez 42 miesiące standaryzowany ekstrakt
w tej dawce działa ochronnie na układ nerwowy, spowalnia
postępy zaburzeń poznawczych i proces rozwoju
starczej demencji u pacjentów po 85. r.ż. [8]. Natomiast
w dużym, trwającym 8 lat, randomizowanym
badaniu klinicznym przeprowadzonym w 5 ośrodkach
w USA nie wykazano większej niż placebo skuteczności
ekstraktu z G. biloba w dawce 240 mg dziennie w zapobieganiu
starczej demencji i chorobie Alzheimera.
W badaniu wzięło udział 3069 ochotników powyżej
75. r.ż. (bez zaburzeń lub z niewielkimi zaburzeniami
poznawczymi), których co 6 miesięcy kontrolowano
pod kątem wystąpienie incydentów demencji i choroby
Alzheimera [7],
Zastanawiająca jest również wartość preparatów poszczególnych
producentów. W pracy Fransem i wsp. dokonano
analizy składu dostępnych w Holandii suplementów
zawierających ekstrakt z G. biloba, pod kątem
zawartości flawonoidów i laktonów terpenowych. Z 29
przebadanych produktów tylko jeden zawierał standaryzowany
ekstrakt. W większości preparatów zawartość
substancji czynnych była inna od deklarowanej na
etykiecie [10].
Nie można zatem jednoznacznie stwierdzić istotnego
klinicznie wpływu wyciągów z miłorzębu na pamięć
i koncentrację u młodych oraz starszych osób [10].
Żeń-szeń (Panax ginseng)
Korzeń żeń-szenia zawiera saponiny triterpenowe
(ginsenozydy), olejek, alkohole, aminokwasy, peptydy,
cholinę i flawonoidy.
Tradycyjnie stosuje się ten surowiec jako środek dzia-
łający pobudzająco oraz podnoszący ogólną sprawność
fizyczną iseksualną. Ponadto wykazano, że ginsenozydy
obniżają poziom cholesterolu i podnoszą ciśnienie krwi
poprzez zwiększenie stężenia adrenaliny i noradrenaliny.
U sportowców stwierdzono natomiast zwiększenie
wydolności organizmu na skutek hamowania przez nie
syntezy kwasu mlekowego. Uważa się również, iż ginsenozydy
opóźniają procesy starzenia, poprawiają pamięć
i koncentrację [33].
Badania z udziałem szczurów wykazały korzystny
wpływ wyciągów z żeń-szenia na proces uczenia się tych
zwierząt. Odkryto, że ginsenozydy nasilają przekaźnictwo
cholinergiczne w OUN przez zwiększenie gęstości
receptorów cholinergicznych i stężenia acetylocholiny.
Nasilają także biosyntezę protein w OUN, hamująapoptozę,
zwiększają gęstość synaps w hipokampie, wpływają
na proliferację komórek progenitorowych neuronów
i ich zdolność przeżycia [3, 13].
Podobnie jak w przypadku miłorzębu, istnieją jednak
rozbieżności w ocenie wpływu żeń-szenia na pamięć
i koncentrację ludzi. Thomenssen i wsp. nie zaobserwowali
poprawy zdolności poznawczych i aktywno-
ści fizycznej u 60 pacjentów, którym podawano wyciąg
z żeń-szenia w połączeniu z zestawem multiwitamin
w porównaniu z grupą otrzymującą tylko multiwitaminy
[35]. Ale już Marasco i wsp. stwierdzili znaczącą poprawę
jakości życia u 625 pacjentów skarżących się na
zmęczenie i stres, którym podawano taki zestaw przez
4 miesiące [25]. Poprawę zdolności poznawczych u 28
młodych ludzi w wieku 18–24 lat otrzymujących 200
mg wyciągu z żeń-szenia dziennie wykazali także Kennedy
i wsp. [18]. Wyniki badań Lee i wsp. wskazują natomiast
na zwiększanie zdolności poznawczych u pacjentów
z chorobą Alzheimera na skutek suplementacji
sproszkowanym wyciągiem z żeń-szenia (4,5 g dziennie
przez 12 tygodni) [23].
Wąkrota azjatycka (Centella asiatica)
Ziele wąkroty azjatyckiej (zwane Gotu Cola) zawiera
kwasy triterpenowe (azjatykowy, betulirtowy) i ich estry
oraz azjakozyd B (ester kwasu terminalowego).
Wyciągi z niego poprawiają krążenie obwodowe
i działają przeciwobrzękowo w niewydolności żylnej [33].
Uważa się także, iż wywierają one stymulujący wpływ
na ośrodkowy układ nerwowy, zwiększają zdolności poznawcze
oraz mają właściwości antyoksydacyjne [40].
Biuletyn Informacyjny 13
4
Istnieją doniesienia o możliwości wykorzystania ekstraktów
z C. asiatica w leczeniu choroby Alzheimera.
W pracy Kumara i wsp. badano wptyw tej rośliny na
zaburzenia poznawcze u szczurów indukowane kolchicyną,
która powoduje zniszczenia w hipokampie, utratę
neuronów cholinergicznych i zmniejszenie aktywności
acetylocholinoesterazy. Okazało się, że podawanie ekstraktu
z wąkroty (w dawce 150 lub 300 mg/kg) przez 25
dni, rozpoczynając 4 dni przed podawaniem kolchicyny,
znacząco niweluje wywołane przez nią zaburzenia
pamięci [22].
Działanie ekstraktów z C. asiatica jest jednak stosunkowo
słabo udokumentowane.
Różeniec górski (Rhodiola rosea)
Wykorzystywane w lecznictwie kłącze różeńca górskiego
zawiera glikozydy fenolowe (rozwinę, rozynę),
flawonoidy i fenolokwasy.
Uważa się, że działa ono pobudzająco (podobnie jak
żeń-szeń), ułatwia koncentrację oraz zwiększa aktywność
fizyczną [33]. Roślina ta była szczególnie intensywnie
badana w Rosji i Skandynawii, gdzie została sklasyfikowana
jako tzw. adaptogen, czyli środek niespecyficznie
zwiększający odporność organizmu na wiele czynników
fizycznych, chemicznych i biologicznych, zaburzających
homeostazę [17]. Prawdopodobnie mechanizm jej dzia-
łania wiąże się z wpływem na poziom monoamin w mó-
zgu (obniżanie poziomu noradrenaliny i dopaminy oraz
zwiększanie stężenia serotoniny), na skutek hamowania
aktywności rozkładających je enzymów [17].
Skuteczność standaryzowanego ekstraktu z różeńca
(3,6% rosawiryny, 1,6% salidrozydu, < 0,1% ptyrosolu)
potwierdzono w kilku badaniach z udziałem
ludzi. W pracy Darbinyan i wsp. podawano go w dawce
170 mg przez 14 dni 56 zdrowym ochotnikom (24–35
lat) pracującym na nocne zmiany. Następnie za pomocą
specjalnych testów sprawdzano zdolność odbioru bodź-
ców wzrokowych i słuchowych, skupienia, koncentracji
i pamięć krótkotrwałą. Grupa badana uzyskała zdecydowanie
lepsze wyniki niż otrzymująca placebo grupa
kontrolna [5]. Także w pracy Spasova i wsp. studenci
medycyny otrzymujący przez 20 dni 2 razy dziennie 50
mg ekstraktu z różeńca uzyskali zdecydowanie lepsze
wyniki na egzaminach niż grupa otrzymująca placebo.
Wykazano również poprawę kondycji fizycznej, funkcji
psychomotorycznych i ogólnego samopoczucia na skutek
suplementacji różeńcem [32].
Eleuterokok kolczysty
(Eleutherococcus senticosus)
Eleuterokok kolczysty, nazywany często żeń-szeniem
syberyjskim, występuje powszechnie w Azji, na terenach
północnych Chin, Korei, Japonii, Mandżurii i Syberii.
W lecznictwie wykorzystywane jest jego kłącze zawierające
saponozydy, syringinę (eleutrozyd B), glukozyd
syringarezynolu (eleuterozyd D), kwas chlorogenowy,
lignany i kumaryny.
Wyciągi z kłącza są stosowane w celu zwiększenia
sprawności umysłowej, podniesienia odporności organizmu
na stres oraz w stanach przemęczenia, czy po operacjach
[33]. Roślina ta również określana jest mianem
adaptogenu.
Wielu rosyjskich badaczy dowodziło jego skuteczności
w zwiększaniu wydolności fizycznej sportowców,
odporności na stres i zmęczenie oraz podnoszeniu
poziomu leukocytów [27]. Wyniki te są jednak
często kwestionowane ze względu na błędy metodologiczne
[14]. Badania Tohda i wsp. wskazały z kolei, że
ekstrakty z E. senticosus (a w szczególności eleuterozyd
B) wspomagają regenerację aksonów, dendrytów i synaps
neuronów zniszczonych na skutek odkładania się
β-amyloidu, co może się okazać istotne w leczeniu choroby
Alzheimera [36].
Właściwości tej rośliny zostały jednak odkryte stosunkowo
niedawno i wymagają dokładniejszego opisania
[33].
Brahmia (Bacopa monnieri) i jagody acai
Kolejną rośliną wchodzącą w skład niektórych suplementów
diety jest Bacopa monnieri (Brahmia), tradycyjnie
wykorzystywana w Indiach jako środek wspomagający
pamięć i koncentrację.
Za składniki aktywne uważane są bakozydy A i B,
których dokładny mechanizm działania wciąż pozostaje
zagadką.
Istnieją przesłanki, że B. monnieri wykazuje aktywność
antyoksydacyjną oraz wpływa na przekaźnictwo
cholinergiczne w OUN poprzez modulowanie uwalniania
acetylocholiny, aktywności acetylazy cholinowej i wią-
zania do receptorów muskarynowych [29]. W kontrolowanym
badaniu klinicznym Raghaw i wsp. wykazali,
że 12-tygodniowa terapia standaryzowanym ekstraktem
z B. monnieri (125 mg 2 razy dziennie) znacząco
poprawia w stosunku doplacebo pamięć i koncentrację
u osób z niewielkimi zaburzeniami poznawczymi (badanie
na grupie 86 pacjentów) [29], Podobne wyniki
uzyskali Morgan i Stevens na grupie 98 zdrowych Australijczyków
po 55. r.ż., którym przez 12 tygodni podawano
dziennie 300 mg ekstraktu z Brahmi [28]. Z kolei
Roodenrys i wsp. w swojej pracy nie zaobserwowali
korzystnego wpływu długotrwałego podawania wycią-
gu z tej rośliny (300 lub 450 mg przez 3 miesiące) na
pamięć roboczą, krótkotrwałą, koncentrację uwagi oraz
ogólne samopoczucie. Stwierdzono jednakże poprawę
przechowywania nowych informacji (zapamiętywania
niepowiązanych par słów) [30].
W niektórych suplementach wspomagających pamięć
obecne są także zawierające antocyjany i witaminę C egzotyczne
jagody acai (owoce palmy brazylijskiej Eutrepe
oleracea), o właściwościach antyoksydacyjnych i obniża-
14 Biuletyn Informacyjny
jących poziom cholesterolu. Brakuje jednak odpowiednich
badań klinicznych na temat ich wpływu na zdolno-
ści poznawcze ludzi [6].
Podsumowanie
Istnieje wiele przesłanek pozwalających stwierdzić,
że stosowanie dostępnych na rynku suplementów diety
może zwiększyć sprawność umysłu zarówno u dzieci
i młodzieży, jak i u osób starszych z różnorakimi zaburzeniami
poznawczymi. Skuteczność poszczególnych
składników tych preparatów wymaga jednak dokładniejszego
udokumentowania odpowiednimi badaniami.
Warto również pamiętać, że same suplementy diety
nie wystarczą do prawidłowego zachowania funkcji
poznawczych w podeszłym wieku. Niezbędny jest
tu przede wszystkim stały, różnoraki wysiłek intelektualny
(chociażby rozwiązywanie krzyżówek i rebusów,
praca dydaktyczna i twórcza), a także unikanie czynników
niszczących neurony (niedotlenienie, palenie tytoniu)
i odpowiednia dieta, zapobiegająca rozwojowi
miażdżycy i niedoborom witamin oraz składników mineralnych
[21].
Piśmiennictwo:
1. Alhaider I.A., Aleisa A.M., Tran T.T., Alzoubi K.H.,
Alkadhi K.A.: Chronic caffeine treatment prevents sleep deprivation-induced
impairment of cognitive function and synaptic
plasticity. Sleep. 2010; 1:437-44.
2. Blecharz-Klin K., Piechal A., Joniec I., Pyrzanowska J.,
Widy-Tyszkiewicz E.: Pharmacological and biochemical effects
of Ginkgo biloba extract on learning, memory consolidation
and motor activity in old rats. Acta Neurobiol Exp.
2009; 69:217-31.
3. Cheng V., Shen L.H., Zhang J.T.: Anti-amnestic and anti-aging
effects of ginsenoside Rgl and Rbl and its mechanism
of action. Acta Pharmacol. Sin. 2005; 26:143-9.1391.
4. Chung S.Y., Moriyama T., Uezu E., Oezu K., Hirata R.,
Yohena N., Masuda Y., Kokubu T., Yamamoto S.: Administration
of phosphatidylcholine increases brain acetylcholine
concentration and improves memory in mice with dementia.
J. Nutr. 1995; 125:1484-9.
5. Darbinyan V., Kteyan A., Panossian A.: Rhodiola rosea
in stress induced fatigue – a double blind cross-over study of
a standardized extract SHR-5 with a repeated low-dose regimen
on the mental performance of healthy physicians during
night duty. Phytomedicine 2000; 7:365-371.
6. de Souza M.O., Silva M., Sita M.E., Olireira Rde P., Pedrosa
M.L.: Diet supplementation with acai (Euterpe oleracea
Mart.) pulp improves biomarkers of oxidative stress and the
serum lipid profile in rats. Nutrition. 2010; 26:804-10.
7. DeKosky S.T., Williamson J.D., Fitzpatrick A.L., Kronmal
R.A., Ives D.G., Saxton J.A., Lopez O.L., Burke G., Carlson
M.C., Fried L.P., Kuller L.H., Robbins J.A., Tracy R.P.,
Woolard N.F., Dunn L., Snitz B.E., Nahin R.L., Furberg C.D.:
Ginkgo biloba for prevention of dementia: a randomized controlled
trial. JAMA. 2008; 19; 300:2253-62.
8. Dodge H.H., Zitzelberger T., Oken B.S., Howieson D.,
Kaye J.: A randomized placebo-controlled trial of Ginkgo biloba
for the pravention of cognitive decline. Neurology. 2008;
61809-17.
9. El Idrissi A., Boukarrou L., Splavnyk K., Zavyaloya E.,
Meehan E.F., L’Amoreaux W.: Functional implication of taurine
in aging. Adv. Exp. Med. Biol. 2009; 643:199-206.
10. Fransen H.P., Pelgrom S.M., Stewart-Knox B., de Kaste
D., Verhagen H.: Assessment of health claims, content, and
safety of herbal supplements containing Ginkgo biloba. Food.
Nutr. Res. 2010; 30:540.5221.
11. Fredholm B.B., Battig K., Holmen J., Nehlig A., Zvartau
E.E.: Actions of caffeine in the brain with special reference
to factors that contribute to its widespread use. Pharmacol.
Rev. 1999; 51:83-133.
12. Freund-Levi Y., Eriksdotter-Jonhagen M., Cederholm
T. et all: Omega-3 fatty acid treatment in 174 patients with mild
to moderate Alzheimer disease: OmegAD study: a randomized
double-blind trial. Arch. Neurol. 2006; 63:1402-1408.
13. Fugh-Berman A., Cott J.M.: Dietary supplements and
natural products as psychotherapeutic agents. Psychosom.
Med. 1999; 61:712-28.
14. Goulet E.D., Dionne U.: Assessment of the effects of
eleutherococcus senticosus on endurance performance. Int
J Sport Nutr Exerc Metab. 2005; 15:75-83.
15. Ito K., Arko M., Kawaguchi T., Kuwahara M., Tsubone
H.: The effect of subacute supplementation of taurine on spatial
learning and memory. Exp Anim. 2009; 58:175-80.
16. Kato-Kataoka A., Sakai M., Ebina R., Nonaka C.,
Asano T., Miyamori T.: Soybean-derived phosphatidylserine
improves memory function of the elderly Japanese
subjects with memory complaints. J. Clin. Biochem. Nutr.
2010,47:246-55.
17. Kelly G.S.. Rhodiola rosea: a possible plant adaptogen.
Altern Med Rev. 2001; 3:293-302.
18. Kennedy D.O., Haskell C.F., Wesnes K.A., Scholey
A.B.: Improved cognitive performance in human volunteers
following administration of guarana (Paullinia cupana) extract
comparison and interaction with Panax ginseng. Pharmacol
Biochem Behav, 2004; 79:401-11.
19. Kidd P.M.: Omega-3 DHA and EPA for cognition, behavior
and mood: clinical findings and structural-functional
synergies with cell membrane phospholipids. Altern Med
Rev. 2007;12:207-27.
20. Kobayashi S., Iwamoto M., Kon K., Waki H., Ando S.,
Tanaka V.: Acetyl-L-carnitine improves aged brain function.
Geriatr Gerontol Int. 2010Jul;10Suppl 1:899-106.155],
21. Kostowski W., Herman Z.: Farmakologia. PZWL
2008.
22. Kumar A., Dogra S., Prakash A.: Neuroprotective
effects of Centella asiatica against intracerebro-ventricular
colchicine-induced cognitive impairment and oxidative stress.
Int J Alzheimers Dis. 2009 Sep 13;2009. pii: 972178.
23. Lee S.T., Chu K., Sim J.Y., Heo J.H., Kim M.: Panaxginseng
enhances cognitive performance in Alzheimer disease.
Alzheimer Dis Assoc Disord. 2008; 22:222-6.
24. Lin J., Head E., Gharib A.M., Yuan W., Ingersoll R.T.,
Hagen T.M., Cotman C.W., Ames BN.: Memory loss in old
rats is associated with brain mitochondrial decay and RNA/
DNA oxidation: partial reversal by feeding acetyl-L-carnitine
and/or R-alpha -lipoic acid. Proc Natl Acad SciUSA]

niestety nie umiem tego sformatowac.
link:
http://www.izbalekarska.opole.pl/compon ... 671-nr-186
Pewnie czesc bedzie miec polewke z czytania pism izby lekarskiej, ale czesc tych informatorow to kopalnia wiedzy napisanej w przystepny sposob.

W innym miejscu polecalem publikacje p. Ambroziaka.
moze i duzo o musklach pisze, ale duzo tez opisow o zwyklych witaminach czy aminokwasach i o tym jak dzialaja na receptory:
http://slawomirambroziak.pl/legalne-ana ... a-terapia/

[Sinistral]

generalnie to probowałem suplementacji odpowiednimi witaminkami i uzupełnianiem organizmu w elektrolity, probowałem tez kurkuminy, żeńszenia, grejpfruta czerwonego, czegos dla zwiekszenia kwasowosci ph organizmu.. ale raczej wszystko nie działało, albo moze działało ale na poziomie, na którym działania nie było czuć

[randomuser118]

Rozumiem, ze nie spozywales zadnych lekow w miedzyczasie ?
Jesli zen szen nie dziala to albo kup inny albo zmien droge administracji.
Ten substancje maja dzialanie prozdrowotne, wiec ciezko odczuc tu i teraz ich dzialamnie.

Odpowiednie witaminki ?
To jakie to ?
Kazdy preparat zawierajacy wiecej niz 2 witaminy/mineraly mozna wywalic do kosza.

[Sinistral]

głównie łykałem witaminy b6 i b12, witamina a+e, do tego jeszcze omega3 wszystko co brałem zawierało konkretną witaminę a nie całe kompleksy, także łykałem po kilka tabsów w ciągu dnia ale w zadnym nie bylo wiecej niz 2-3 witaminy, do tego magnez, potas, wapn + kwercytyna, no i oczywiscie starałem sie duzo przyswajac w posiłku owocach itd

[kiper]

Woda mineralna. Ale mineralna kurwa a nie jakiś żywiec zdrój pobrany z kałuży.
Zielona herbata, orzechy włoskie, mielony len.

[1cassidy1]

Z tych popularnych;
herbata zielona
pieprz
vitotal - lek witaminowy
cytrusy, gama owoców, ograniczenie weglowodanow

Do testów pozostała; melisa, żeńszen. oraz
naturalne preparaty stosowane od wiekow w chinach

Te niedzialajace;
multiwitamina
paracetamol
lecytyna