Trawa jest zdeptana a teren wokół dworca tonie w śmieciach. Dworzec w Hamburgu przyciąga coraz więcej bezdomnych, a obie grupy — bezdomnych i narkomanów — trudno od siebie rozróżnić. Wszyscy próbują omijać je szerokim łukiem, zwłaszcza uczniowie z pobliskiej szkoły podstawowej. Oto jak dzielnica dworcowa w Hamburgu zamieniła się w mekkę bezdomnych i narkomanów. Także tych z Polski.
Uzależnieni spotykają się w August-Bebel-Park, dzielnicy Hamburga, od ponad 20 lat. Na parterze stojącego tu szarego wieżowca mieści się Drob Inn — najbardziej znana sala konsumpcji narkotyków w Hamburgu. To miejsce, w którym osoby uzależnione mogą bezpiecznie i pod okiem medyków przyjąć dostępne zamienniki narkotyków.
To niemiecki projekt, który ma ograniczyć ilość zażywania narkotyków dostępnych na ulicy i ochronić osoby uzależnione przed panoszącymi się wśród bezdomnych chorobami. A jednak coś się ostatnio w Hamburgu zasadniczo zmieniło.
Można zauważyć, że okolica wokół Drob Inn staje się coraz bardziej zaniedbana, a nawet zubożała. Wychudzone postacie włóczą się, tworzą małe grupy i biorą narkotyki. Ponadto dworzec główny przyciąga coraz więcej bezdomnych, a obie grupy — bezdomnych i narkomanów — trudno od siebie rozróżnić.
Władze również są zaniepokojone. Aby powstrzymać negatywny rozwój, Ralf Neubauer, szef dzielnicy, zorganizował już rok temu w październiku "spotkanie na szczycie". W rezultacie odpowiedzialne wyspecjalizowane organy, wraz z organami bezpieczeństwa, nie tylko opracowały koncepcje pomocy i bezpieczeństwa, ale także próbowały znaleźć wyjaśnienia tego kryzysu. To oczywiście nie było proste.
Władze twierdzą, że rośnie użycie cracku
"Można zaobserwować mieszanie się grup osób bezdomnych i uzależnionych od narkotyków" — głosi pierwsza wersja raportu stworzonego po "spotkaniu na szczycie". Towarzyszy temu zmiana uzależnienia z alkoholu na narkotyki syntetyczne.
Wolfgang Arnhold, rzecznik władz twierdzi, że główny problem tkwi w tym, że na dworcu w Hamburgu znacznie wzrosło zażywanie cracku. — To narkotyk na bazie kokainy, ale znacznie silniejszy — mówi Arnhold.
Podczas palenia cracku substancja czynna dostaje się do krwiobiegu w ciągu kilku sekund i wywołuje bardzo silne odurzenie, któremu towarzyszy natychmiastowa euforia. Efekt ten ustępuje jednak po zaledwie kwadransie. Niebezpieczeństwo uzależnienia psychicznego jest bardzo wysokie. — Osobie uzależnionej towarzyszy silna presja, żeby ponowne użycie cracku po bardzo krótkim czasie — mówi Arnhold. Podczas fazy haju narkomanii są trudno dostępni, jeśli chodzi o pomoc i wsparcie. Niektórzy palą crack, aż po prostu ich "odcina". Podobnie dzieje się m.in. we Frankfurcie nad Menem. Tutaj również crack dominuje w dzielnicy dworcowej.
Istnieją jednak również inne oceny dramatycznej sytuacji w Hamburgu. Christine Tuegel jest dyrektorem stowarzyszenia Jugendhilfe, które prowadzi Drob Inn w mieście. Prawie 400 uzależnionych codziennie korzysta z usług ośrodka; 100 jest tu leczonych metadonem — narkotykiem zastępczym. — Zachowania konsumpcyjne nie uległy zmianie, problem w tym, że osób uzależnionych jest jeszcze więcej — mówi Tuegel.
Wiele osób, które przychodzą do Drob Inn, jest w bardzo złym stanie zdrowia. Mają nieleczone i otwarte rany oraz duże problemy psychiczne. Dotyczy to Niemców, którzy stracili ubezpieczenie zdrowotne, ale przede wszystkim tych, którzy w zasadzie nie trafiają do regularnego systemu opieki medycznej — na przykład ludzi z Europy Wschodniej i Południowej, którzy utknęli w Hamburgu i nie mają prawa do świadczeń.
Polacy, Rumunii i Bułgarzy stanowią ponad 60 proc. zagranicznych bezdomnych
Władze uważają również, że duża liczba narkomanów z Europy Południowej i Wschodniej jest czynnikiem wpływającym na kryzys w Hamburgu.
Imigranci z Unii Europejskiej pozostają w mieście nawet jeśli ich próby zdobycia środków do życia, a zwłaszcza podjęcia pracy w Niemczech, zakończyły się niepowodzeniem. Ponieważ osoby te często nie mają dostępu do podstawowych świadczeń, są zależne od pomocy, takiej jak dystrybucja żywności i darowizny.
Jeśli do niepewnego pobytu doda się uzależnienie, nie ma prawie żadnych perspektyw. — Istnieje coraz większa tendencja do występowania wielu chorób, które mogą mieć zarówno charakter fizyczny, jak i psychiczny — mówią medycy pracujący na ulicach Hamburga.
Problem jest ogromny: Hamburg jest miastem z najwyższym odsetkiem bezdomnych w Niemczech. Dwie trzecie osób dotkniętych tym problemem pochodzi z innych krajów, jak wykazało badanie z 2018 r. Polacy, Rumunii i Bułgarzy stanowią ponad 60 proc. zagranicznych bezdomnych. Dlatego też miasto od lat oferuje specjalne usługi doradcze dla bezdomnych z Europy Wschodniej.
Krytyka hamburskiego systemu pomocy
Są jednak również i tacy, którzy winą za ten stan rzeczy obarczają władze Hamburga. Możliwe, że ludzie szukający pomocy są w pewnym stopniu wciągani w chory system pomocy.
Na przykład w badaniu federalnym stwierdzono, że wysoka liczba osób bezdomnych nie oznacza wcale, że "bezdomność jest szczególnie dużym problemem w danej gminie, a wręcz przeciwnie, może to również oznaczać, że system pomocy jest tutaj szczególnie skuteczny".
Ale to nie tylko słabe zaopatrzenie dla osób dotkniętych bezdomnością z innych krajów UE powoduje zubożenie, które można zaobserwować z zewnątrz. — Wiele innych czynników odgrywa rolę — mówi Tuegel — takich jak wiek.
Obecnie osoby uzależnione od narkotyków żyją znacznie dłużej. Nierzadko do Drob Inn przychodzą starsi uzależnieni, którzy pchają przed sobą chodzik lub mają amputacje w wyniku wieloletniego nadużywania narkotyków.
Nędza znacznie wzrosła
Christiane Lieb, dyrektor zarządzająca Sucht.Hamburg, hamburskiej agencji specjalizującej się w kwestiach uzależnień, jest jedną z osób, które bacznie obserwują scenę narkotykową. Widok z okna jej biura wychodzi bezpośrednio na August-Bebel-Park.
— Szczególnie pamiętam lato 2020 r., które było bardzo gorące i suche, a ludzie mieli trudności nawet ze zdobyciem wody — mówi Lieb i dodaje, że w ostatnich lata zaniedbań ze strony służb i nędza znacznie wzrosła.
Przy Spaldingstrasse 77 wydział opieki społecznej otworzył w styczniu nowy ośrodek dzienny dla osób uzależnionych i bezdomnych. Placówka, która zajmuje całe trzecie piętro dawnego budynku biurowego, jest częścią pakietu środków, za pomocą których władze chcą rozwiązać sytuację. Tylko osoby, które przejdą przez bramkę bezpieczeństwa, mogą wejść do środka; narkotyki i broń są zabronione. Wewnątrz znajdują się miejsca do siedzenia, spania. Jest też możliwość zjedzenia darmowego posiłku. W normalne dni przychodzi do 180 osób, a przy złej pogodzie czasami 300.
