Opioidy odgrywają ważną rolę w leczeniu silnego bólu. Niemniej jednak aktualny kryzys zdrowia publicznego pokazuje, że stanowią spore niebezpieczeństwo. Być może niedalekiej przyszłości firma Vertex Pharmaceuticals nie tylko zmieni oblicze farmakoterapii silnych dolegliwości bólowych, ale i pomoże opanować impas globalnego uzależnienia od leków opioidowych.
Początkowym obiektem zainteresowania Vertex Pharmaceuticals były choroby nowotworowe, schorzenia autoimmunologiczne oraz infekcje wirusowe. Jednak z biegiem czasu amerykańskie przedsiębiorstwo biofarmaceutyczne uległo sporemu rozwojowi. W wyniku tego zakres działalności firmy został zwiększony. Wśród nich pojawił się temat przeciwdziałania silnym dolegliwościom bólowym. Owocem wieloletniej pracy przedsiębiorstwa Vertex jest lek VX-548, który jest w trakcie kolejnych badań klinicznych.
LEK VX-548 I MECHANIZM JEGO DZIAŁANIA
– Od lat naszym celem było stworzenie leku o działaniu łagodzącym ostry ból o zróżnicowanym stopniu nasilenia. Co więcej, od zawsze staraliśmy się uzyskać lek o lepszym profilu bezpieczeństwa i tolerancji niż popularne środki opioidowe — wyjaśnia David Altshuler, jeden z czołowych naukowców firmy Vertex Pharmaceuticals.
Firma Vertex poświęciła 20 lat na opracowanie leku prowadzącego do zahamowania genu Nav1.8, który jest odpowiedzialny za przekazywanie nerwom sygnałów bólowych. Efektem jest VX-548, którego założeniem jest blokowanie dolegliwości bólowych u źródła. Lek ma za zadanie ograniczać sygnały bólowe pochodzące z nerwów obwodowych. Tym samym preparat nie oddziałuje na mózg i stwarza ryzyko uzależnienia, które jest jednym z najpoważniejszych problemów w przypadku stosowania leków opioidowych.
OBIECUJĄCE WYNIKI BADAŃ KLINICZNYCH
Do badania klinicznego zakwalifikowano ponad 1100 osób po przebytych zabiegach operacyjnych. Ostatecznie do badań włączono:
- 274 uczestników po chirurgicznej korekcji stopy (bunionektomia)
- 303 uczestników po zabiegu plastyki brzucha (abdominoplastyka)
Lek VX-548 podawano doustnie w trzech dawkach nasycających – dużych (100 mg), średnich (60 mg) i małych (20 mg), po których zostały podane o połowę mniejsze dawki podtrzymujące. Dawki podtrzymujące podawano co 12 godzin do 36 godziny od momentu zastosowania wyjściowej dawki nasycającej. Natomiast u pozostałych uczestników zastosowano połączenie 5 mg hydrokodonu z 325 mg paracetamolu. Kombinacja tych leków podawano co 6 godzin.
Po 48 godzinach od podania uczestnicy wskazali, że poziom dolegliwości bólowych (wg. analogowej skali VAS) był o połowę słabszy. Lek VX-548 doprowadził też do znaczącego obniżenia poziomu intensywności bólu w porównaniu do placebo. Co prawda kombinacja hydrokodonu i paracetamolu okazała się skuteczniejsza, ale uzyskane wyniki były dość podobne. Zmniejszenie bólu u pacjentów po plastyce brzucha wynosiła odpowiednio 47% i 43%, a po buninektomii 51% i 53%.
Lek był dobrze tolerowany przez uczestników. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi były nudności, bóle głowy, zaparcia oraz zawroty głowy. Warto podkreślić, że skutki uboczne były rzadsze niż u pozostałych grup biorących udział w badaniu.
Ponadto pod koniec grudnia ubiegłego roku opublikowano wyniki środkowego etapu innego badania klinicznego. Podawanie leku VX-548 pacjentom z neuropatią cukrzycową przez 12 tygodni doprowadziło do znaczącej redukcji dolegliwości bólowych.
NOWY KIERUNEK LECZENIA BÓLU
– Profil korzyści i ryzyka leku VX-548 być może pozwoli na wypełnienie luki wśród leków przeciwbólowych. Mówię o wolnej przestrzeni pomiędzy lekami o dobrej tolerancji i ograniczonej skuteczności a lekami opioidowymi o dużej skuteczności i sporym ryzyku uzależnienia — stwierdził Reshma Kewalramani, dyrektor generalny firmy Vertex Pharmaceuticals.
Mechanizm selektywnego hamowania Nav1.8 wydaje się zupełnie nowym sposobem walki z dolegliwościami bólowymi. Pozytywne wyniki uzyskane w badaniach klinicznych sprawiły, że przedsiębiorstwo planuje zgłosić się do FDA o zatwierdzenie VX-548 do leczenia ostrego bólu o zmiennym natężeniu (od umiarkowanego do ciężkiego). Co więcej, firma Vertex poinformowała, że prowadzi badania pod kątem użycia leku w walce z przewlekłym bólem. Niestety jak przyznali sami twórcy, może to być znacznie większym wyzwaniem.
