Do tego- szybsze gojenie ran i wiele wiecej.
https://biotechnologia.pl/biotechnologi ... cyna,14192
Rola oksytocyny i wazopresyny w czynności ośrodkowego
układu nerwowego i w zaburzeniach psychicznych
The role of oxytocin and vasopressin in central nervous system
activity and mental disorders
Paweł Wójciak, Agnieszka Remlinger-Molenda, Janusz Rybakowski
Klinika Psychiatrii Dorosłych UM w Poznaniu
Kierownik: prof. dr hab. n. med. J. Rybakowski
Fizjologiczna rola oksytocyny i wazopresyny w organizmie ludzkim
Oksytocyna i wazopresyna pełnią w organizmie liczne funkcje regulacyjne. Są typo-
wymi neurohormonami, to jest hormonami wydzielanymi do krwiobiegu przez komórki
nerwowe tylnego płata przysadki mózgowej. Ponadto oba hormony syntetyzowane są
w gonadach i korze nadnerczy, a oksytocyna występuje również w grasicy [1].
Oksytocyna jest cyklicznym nonapeptydem o masie cząsteczkowej 1007. Wy-
dzielanie jej z części nerwowej przysadki zachodzi na drodze odruchowej w wyniku
podrażnienia receptorów brodawek sutków lub receptorów szyjki macicy i pochwy.
Wśród czynników hormonalnych wpływających na wydzielanie oksytocyny estrogeny
wzmagają jej wytwarzanie, a progesteron hamuje. Wzmożenie wydzielania oksytocyny
powoduje silny skurcz macicy, co przyspiesza akcję porodową, w czasie zaś stosunku
płciowego umożliwia transport nasienia w kierunku jajowodów [2].
Wazopresyna, zwana dawniej hormonem antydiuretycznym, jest cyklicznym
nonapeptydem o masie cząsteczkowej 1084. Uwalniana jest z zakończeń neuronów
w tylnym płacie przysadki mózgowej. We krwi transportowana jest w postaci luźnych
połączeń z globulinami osocza, jej okres biologicznego półtrwania wynosi u człowieka
18 minut. Do głównych czynników pobudzających uwalnianie wazopresyny należą
wzrost ciśnienia osmotycznego krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego, zmniejszenie się
objętości krwi i ciśnienia tętniczego, działanie angiotensyny II, pobudzenie ośrodko-
wego układu nerwowego przez stres, działanie prostaglandyn i nikotyny. Pełni ona
podstawową rolę w regulacji osmolarności płynów ustrojowych, głównie przez działa-
nie hamujące wydzielanie wody (tak zwane działanie antydiuretyczne – proces zacho-
dzący w komórkach kanalików dystalnych nerek). W dużych dawkach wazopresyna
obkurcza błonę mięśniową gładką naczyń krwionośnych, a także macicy i przewodu
pokarmowego. Wydzielana razem z kortykoliberyną (CRH) silnie pobudza uwalnianie
hormonu adrenokortykotropowego (ACTH) z przedniego płata przysadki i przez to
wzmaga steroidogenezę w korze nadnerczy. Najczęstszym zaburzeniem wydzielania
wazopresyny jest moczówka prosta, związana z brakiem tego hormonu w organizmie
i w konsekwencji z charakterystyczną poliurą i polidypsją [2]. Nadmierne wydziela-
nie tego hormonu prowadzi do zespołu nieadekwatnego wydzielania wazopresyny
(SIADH – syndrome of inappropriate antidiuretic hormone hypersecretion), nazy-
wanego także zespołem Schwarza–Barttera. Główną przyczyną tego zaburzenia są
patologie ośrodkowego układu nerwowego (zmiany nowotworowe i wady rozwojowe)
oraz choroby płuc (zapalenia i nowotwory), a także działania uboczne wielu leków,
w tym przeciwdepresyjnych (głównie selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego
serotoniny, wenlafaksyny i mirtazapiny), przeciwpsychotycznych (pimozyd, halope-
ridol, chloropromazyna, flufenazyna) oraz karbamazepiny. W konsekwencji dochodzi
do zmniejszenia się ilości wydalanego moczu, co prowadzi do hiponatremii, czego
klinicznym przejawem mogą być między innymi zaburzenia ze strony ośrodkowego
układu nerwowego, obniżenie się napięcia mięśniowego, nadpobudliwość i labilność
emocjonalna.
Rola oksytocyny i wazopresyny w czynności ośrodkowego układu nerwowego
Nerwy wydzielające wazopresynę znajdują się w jądrach nadskrzyżowaniowych,
a wazopresynę i oksytocynę – w zakończeniach neuronów jąder przykomorowych
wysyłających projekcje do pnia mózgu i rdzenia kręgowego.
Działanie oksytocyny i wazopresyny na poziomie ośrodkowego układu nerwowego
wiąże się głównie z regulacją procesów emocjonalnych i poznawczych. Prowadzone aktualnie prace skupiają się także na udziale tych peptydów w patogenezie różnych
zaburzeń psychicznych oraz na potencjalnych możliwościach wykorzystania ich
w diagnostyce i leczeniu.
Oksytocyna odgrywa istotną rolę w formowaniu zachowań społecznych, w tym
warunkuje między innymi zjawiska przywiązania między matką a dzieckiem [3, 4].
Z drugiej strony kontakty społeczne są czynnikiem warunkującym jej uwalnianie
[5]. Jedno z badań oceniało wpływ donosowo podawanej oksytocyny na charakter
wspomnień z okresu dzieciństwa. Uzyskano interesującą zależność – u osób z niskim
poziomem lęku separacyjnego oksytocyna wzmacniała pozytywne wspomnienia
związane z opiekunami, u osób zaś z jego wysokim poziomem negatywne doznania
i wspomnienia z tego okresu [6]. Wynik ten wydaje się kontrastować z wcześniejszymi
spostrzeżeniami, iż oksytocyna generalnie poprawia ocenę kontaktów społecznych
u ludzi [7]. W świetle powyższych obserwacji hormon ten pełni raczej rolę modulującą
niż warunkującą procesy przywiązania [6].
Niektórzy badacze sugerują, iż efekty działania oksytocyny mogą się wiązać ze
strukturą genów warunkujących syntezę oksytocyny i jej receptorów. W jednej z prac
[8] badano wpływ polimorfizmu genu OXTR (oxitocin receptor) rs2254298 na funkcjo-
nowanie społeczne dojrzewających dziewcząt poddanych silnemu stresowi związanemu
z występowaniem u ich matek nawracających zaburzeń depresyjnych. Dziewczęta
będące heterozygotami (AG) OXTR rs2254298 prezentowały wyższy poziom lęku, za-
burzeń nastroju i problemów społecznych niż dziewczęta będące homozygotami (GG)
OXTR rs2254298. Wyniki tych ostatnich zbliżone były do wyników grupy kontrolnej
dziewcząt bez czynnika ryzyka, niezależnie od ich profilu genetycznego.
W odróżnieniu od wazopresyny, która podwyższa poziom lęku, agresji i stresu,
oksytocyna działa redukująco na te parametry. Proces ten zachodzi najprawdopodob-
niej przy udziale ciała migdałowatego (włączonego w rozpoznawanie i uruchamianie
zachowań obronnych) oraz jego połączenia z pniem mózgu i podwzgórzem [9].
Oksytocyna pobudza neurony okolicy zewnętrznej i bocznej jądra migdałowatego,
wazopresyna zaś okolicy przyśrodkowej. Ta grupa neuronów jest najprawdopodob-
niej odpowiedzialna za wyzwalanie odpowiedzi lękowej przy udziale wazopresyny.
Hamowanie lęku odbywa się pośrednio przez oksytocynę, która działając na neurony
okolicy zewnętrznej i bocznej wyzwala aktywność GABA-ergiczną blokującą komórki
okolicy przyśrodkowej jądra migdałowatego [9].
Oksytocyna wydzielana w strukturach mózgu hamuje aktywność osi podwzgórze
–przysadka–nadnercza u szczurów [10], podana zaś donosowo u ludzi zmniejsza
aktywność ciała migdałowatego w odpowiedzi na stres wywołany oglądaniem scen
przemocy [11]. Dalsze badania wykazały, że wpływ oksytocyny na aktywność ciała
migdałowatego zależy w dużym stopniu od płci. Donosowo podana oksytocyna pod-
wyższała aktywność ciała migdałowatego u kobiet w testach oceny ekspresji twarzy,
u mężczyzn zaś redukowała aktywność tej struktury. Domes i wsp. [12] sugerują, że
ten dymorficzny schemat reakcji na oksytocynę ma znaczenie ewolucyjne, wynikające
z zachowań preferowanych przez kobiety, a mających na celu unikanie potencjalnych
zagrożeń oraz zapewnienie poczucia bezpieczeństwa.
------------------------------------------------------
Potwierdzeniem mogą być obserwacje wyższego poziomu przeciwciał przeciwko
oksytocynie u agresywnych pacjentów [13] oraz obniżenie się poziomu lęku, ciśnienia
krwi, poziomu kortyzolu, a także szybsze gojenie się ran u osób poddanych stresowi
po zastosowaniu oksytocyny [14]. W badaniach nad myszami aplikacja oksytocyny
redukowała częstość zabijania młodych myszy przez ciężarne samice oraz dojrzałe
samice nie będące w ciąży [15]. Podanie antagonistów oksytocyny do komór mózgu
tłumiło zachowania rodzicielskie u myszy [16]. U ludzi obserwowano wzrost poziomu
oksytocyny u matek często dotykających swoje niemowlęta [17], większą aktywność
struktur bogatych w oksytocynę (substancja czarna, gałka blada) u kobiet oglądają-
cych zdjęcia swoich dzieci lub przyjaciół [18] oraz uwalnianie oksytocyny u dzieci
w odpowiedzi na stres łagodzony dotykiem lub głosem matki [19]. Ojcowie, którym
podano donosowo oksytocynę, byli bardziej wyrozumiali dla swoich dzieci i chętniej
bawili się z nimi [20]. Jednocześnie stwierdzono niższy poziom oksytocyny u osób,
które w dzieciństwie doświadczyły przemocy lub innych silnie stresujących sytuacji
[21]. Powyższe obserwacje skłoniły do prób zastosowania donosowo oksytocyny
w celu uzyskania jej właściwego poziomu oraz odbudowy zaufania i prawidłowych
więzi społecznych u ofiar przemocy [22]. Oksytocyna bierze także udział w budowaniu
zaufania. W klasycznych badaniach [23, 24] osoby, które otrzymywały oksytocynę,
rozpoznawały twarze na fotografiach jako bardziej przyjazne i atrakcyjne w porównaniu
z oceną wyrażaną przez badanych zakwalifikowanych do grupy kontrolnej.
Wazopresyna odgrywa kluczową rolę w warunkowaniu zachowań społecznych
u ludzi i zwierząt [25]. Badania doświadczalne polegające na domózgowym podaniu
wazopresyny szczurom wykazały poprawę ich funkcjonowania społecznego i pamięci
społecznej [26]. Wydaje się, że obszarem działania wazopresyny u tych gryzoni jest
przegroda boczna związana z układem węchowym [27]. Opierając się na wynikach
tych obserwacji, przeprowadzono między innymi badania wpływu podanej donosowo
wazopresyny na rozpoznawanie i zapamiętywanie charakteru emocji wyrażanych przez
umieszczone na planszach zdjęcia ludzkich twarzy [25]. Wazopresyna zdecydowanie
poprawiała te funkcje, a w funkcjonalnym rezonansie magnetycznym zaobserwowano
aktywację w obrębie lewego połączenia skroniowo-ciemieniowego (TPJ – temporopa-
rietal junction). Może to dowodzić obecności w ludzkiej korze mózgowej receptorów
dla wazopresyny V1a. Obecność tych receptorów potwierdzono u wielu naczelnych,
brak jest jednakże jednoznacznych dowodów na ich występowanie u ludzi. Autorzy
badania sugerują przyszłe możliwości bezpośredniego wykorzystania wazopresyny lub
innych substancji mogących działać na wymienione wyżej obszary mózgu potencjalnie
warunkujące mechanizmy poznania społecznego w terapii zaburzeń przebiegających
z upośledzeniem tych funkcji, np. autyzmu lub fobii społecznej [25].
Rola oksytocyny i wazopresyny w patogenezie
i leczeniu zaburzeń psychicznychRola oksytocyny i wazopresyny w patogenezie
i leczeniu zaburzeń psychicznych
Za bardzo ważne uznać należy obserwacje sugerujące udział oksytocyny w pato-
genezie schizofrenii. Stwierdzono między innymi, że jej poziom w surowicy kobiet
ze schizofrenią jest odwrotnie proporcjonalny do natężenia choroby, u obu zaś płci wyższy poziom tego hormonu wiązał się z lepszym funkcjonowaniem społecznym
[28]. Jednocześnie stwierdzono, że obwodowe podanie oksytocyny hamuje trans-
misję dopaminergiczną w układzie mezolimbicznym [29]. Zaobserwowano, że leki
przeciwpsychotyczne podnoszą centralny [30] i obwodowy [31] poziom oksytocyny
w organizmach zwierząt i ludzi. Już w latach 70. pojawiła się praca, w której wyka-
zano antypsychotyczne działanie oksytocyny [32]. Te wczesne obserwacje zostały
potwierdzone przez najnowsze badania, w których pacjentom ze schizofrenią oprócz
standardowej terapii neuroleptycznej podawano donosowo oksytocynę. Pacjenci ci po
średnio 2 tygodniach terapii prezentowali znacząco lepsze wyniki w zakresie pamięci
werbalnej i zachowań społecznych niż grupa chorych leczonych tylko neuroleptykami
[33, 34].
Wynikom tych badań towarzyszą liczne pytania, między innymi: czy podobny efekt
terapeutyczny uzyska się w innych niż schizofrenia zaburzeniach psychotycznych lub
w depresji z objawami psychotycznymi, czy poprawa funkcji poznawczych pojawia
się tylko w razie suplementacji za pomocą oksytocyny terapii neuroleptycznej, czy
też podobny efekt może dać monoterapia tym hormonem, w końcu – czy oksytocyna
może być przydatna do zastosowania w fazie prodromalnej zespołów psychotycznych,
kiedy to pojawiają się pierwsze, słabo jeszcze uchwytne problemy z funkcjonowaniem
społecznym [35].
Najnowsze prace ogniskują się na próbie znalezienia związku między różnymi
wariantami genu dla oksytocyny (chromosom 20) oraz genu dla receptora oksyto-
cyny (chromosom 3) a przebiegiem i podatnością na leczenie schizofrenii. Wstępne
wyniki sugerują zależność między polimorfizmem genu dla oksytocyny a podatnością
na leczenie klozapiną, oraz między polimorfizmem genu dla receptora oksytocyny
a nasileniem objawów choroby [36].
Kolejnym schorzeniem, w którego powstawaniu i przebiegu może brać udział
oksytocyna, są zaburzenia depresyjne. W zaburzeniach tych obserwuje się zmiany
poziomu IgG oraz innych immunoglobulin. Wydaje się, że kluczową rolę odgrywa
tutaj zmiana poziomu autoprzeciwciał wiążących wazopresynę i oksytocynę oraz inne
neuropeptydy biorące udział w regulacji zachowania oraz osi stresowej. Niski poziom
autoprzeciwciał klasy IgG przeciwko oksytocynie obserwowany był w restrykcyjnej
postaci jadłowstrętu psychicznego, co sugeruje podobny mechanizm w depresji, któ-
ra często współwystępuje z zaburzeniami jedzenia [37, 38]. Potwierdziły to badania
kliniczne, w których stwierdzono niski osoczowy poziom przeciwciał przeciwko
oksytocynie i wazopresynie, wynikający najprawdopodobniej z obniżenia się całko-
witej ilości IgG i korelujący z natężeniem depresji u tych chorych [39]. Jednocześnie
pozytywny wpływ oksytocyny na reakcje lękowe oraz na regulację osi stresowej
(między innymi obniżanie poziomu kortyzolu) sugerują także jej wykorzystanie
w terapii depresji [40].
Z uwagi na potencjalny wpływ oksytocyny na warunkowanie zachowań społecz-
nych rozważano także jej ewentualną rolę w patogenezie zaburzeń rozwojowych,
takich jak autyzm, oraz możliwość wykorzystania jej w terapii tych zaburzeń. Badania
eksperymentalne wykazały, że poziom oksytocyny w surowicy dzieci z autyzmem
przed okresem dojrzewania był niższy niż w adekwatnej grupie kontrolnej. W miarę dojrzewania w grupie kontrolnej obserwowano dalszy wzrost poziomu oksytocyny [41],
podobnej zależności nie stwierdzono u dzieci z autyzmem. Obserwacje te dały asumpt
do prób zastosowania oksytocyny (podawanej donosowo lub dożylnie) do łagodzenia
objawów autyzmu. W części badań zaobserwowano poprawę zachowania i funkcjo-
nowania pacjentów, pojawiające się zaś objawy uboczne były łagodne, obejmowały
głównie bezsenność, lęk, obniżenie nastroju i bóle głowy o natężeniu podobnym
do natężenia objawów w grupie kontrolnej otrzymującej placebo [42, 43]. Istnieją
dane łączące oksytocynę z zespołem nadpobudliwości ruchowej oraz zaburzeniami
obsesyjno-kompulsyjnymi, często towarzyszącymi zespołom z kręgu autyzmu [22].
Sugeruje się także możliwość wykorzystania jej w terapii uzależnień. Badania
doświadczalne wykazały poprawę deficytów społecznych pojawiających się na sku-
tek długotrwałego używania metamfetaminy, marihuany, fencyklidu oraz redukcję
objawów odstawiennych po zastosowaniu oksytocyny [44].
Mimo obiecujących wyników stosowania oksytocyny w wyżej wymienionych
stanach chorobowych i zaburzeniach, pamiętać należy jednak o potencjalnych ogra-
niczeniach terapii za jej pomocą, między innymi o możliwości zaburzania procesu
formowania nieufności jako mechanizmu obronnego [45], o zaburzaniu procesów
zapamiętywania [46] oraz nadmiernej aktywacji zachowań seksualnych [47, 48].
Jak wspomniano powyżej, także wazopresyna odgrywa bardzo istotną rolę w re-
gulacji zachowań społecznych u ludzi. Brak jest aktualnie doniesień wiążących ją
bezpośrednio z patogenezą zespołów psychotycznych oraz chorób afektywnych,
pojawiają się jednak sugestie zastosowania jej w autyzmie lub fobii społecznej [25],
czyli w tych zaburzeniach, w których istotnym elementem składowym schorzenia są
problemy z funkcjonowaniem społecznym.
Podsumowanie
Powyższe rozważania prowadzą do konkluzji, iż oksytocyna i wazopresyna, dwa
neurohormony, które w klasycznym ujęciu omawiane były w aspekcie ich wpływu na
ciśnienie krwi oraz procesy porodu i karmienia, dzisiaj intrygują także psychologów
i socjologów z uwagi na ich udział w interakcjach społecznych. Coraz częściej też
stanowią obszar zainteresowania psychiatrii, zarówno w kontekście ich udziału w pa-
togenezie wielu schorzeń psychicznych, jak i potencjalnych możliwości wykorzystania
w leczeniu tych dolegliwości.
Scalono. taurinnn
https://hyperreal.info/talk/viewtopic.php?t=77897&start=700
Mile widziane krótkie uzasadnienie.
Tauryna bierze udział w mechanizmie
termoregulacji, wykazując działania hipoter-
miczne (32) oraz nasila podstawowe wydzie-
lanie wazopresyny i oksytocyny w części ner-
wowej przysadki przez pobudzenie recep-
torów GABA-ergicznych (33)
33.Song Z., Hatton G.I.: Taurine and the control of basal
hormone release from rat neurophysis. Exp. Neurol.
2003, 183, 330–337.
https://hyperreal.info/talk/viewtopic.php?t=77897&start=700
Mile widziane krótkie uzasadnienie.
Wiesz coś na temat substancji które działają na wspomnienia z dzieciństwa? Np indukują reminescencję?
"Rutyna to rzecz zgubna "
"Rutyna to rzecz zgubna "
Moze ktos wie gdzie to kupic? moze ktos stosowal inny preparat z oksytocyna w plynie?
link www.medonet.pl/zdrowie/zdrowie-dla-kazd ... 58183.html - Sprej do nosa na lęki i depresję
Hormon o nazwie oksytocyna wzmacnia zachowania prospołeczne – czy niebawem będzie więc mógł być stosowany w leczeniu chorób psychicznych?
MDMA działa głównia jako releaser serotoniny, z małym efektem na noradrenalinę i dopaminę. Dzięki temu właśnie efektowi uzyskujemy niesamowitą euforię i dozę stymulacji. Mniej omawianym mechanizmem działania MDMA jest natomiast agonizm receptorów 5HT2A (ten sam receptor który agonizują wszystkie psychodeliki i którego zasługą są pomniejsze wizuale które czasamy widzimy na Mce) i, szczególnie, 5HT1A, które - m. in - wydziela oksytacynę, hormon który się wydziale np. po orgazmie, hormon "przytulania", który odpowiada za pluszowość Mki. Oksytocyna i releasing serotoniny idą w parze bardzo dobrze - zwiększona rozmowność I DO TEGO zwiększona empatia to świetne połączenie, co widać po popularności substancji.
Natomiast to połączenie nie musi być jedyne. Łącząc oksytacynę z innymi dragami, np. z amfetaminą, możemy, czysto teoretycznie, otrzymać dopaminową stymulację i uczucie jedności z tripa na MDMA. Dlatego bardzo zachęcam do eksperymentowania, ja na pewno spróbuję za jakiś czas i dam znać
jest w ampułkach, możesz spróbować wciągać to do nosa
tauryna działa na oksytocyne jak pisał Steetart, jest obecna w napojach energetycznych, zwiększa też ona wydzielanie gaba-neuroprzekaźnika relaksującego, w napojach jest
stosowane ze względu na ograniczenie serotoniny odpowiadającej za zmęczenie, choć samo gaba tez może wywoływać zmęczenie
tauryna paradoksalnie może hamować melatonine i powodowac problemy ze snem, więc nie tylko kofeina jest powodem tych problemów
napalisz się i nic z tego nie będzie to działa tak jak piszą tylko w teorii
A jeszcze Steetart balovaptan-antagonista wazopresyny jest testowany w leczeniu autyzmu
Jeżeli chodzi o oksytocyne to słyszałem o udanych próbach z:
- samą oksytocyną
- z MDMA
- z serotonigenikami
- z NEPem
Ale, jak mówię, oksytocyna być może wymaga jakiś specjalnych warunków przechowywania i może jakby nie traciła potencjału to mogłaby dobrze działać z innymi dragami.
![[mem]](https://hyperreal.top/wtf/memy/b/bd6f9972-4e0e-49c2-ab54-a5006c504f6e/40latek.jpg?X-Amz-Algorithm=AWS4-HMAC-SHA256&X-Amz-Credential=nxyCWzIV8fJz5t5dUSIx%2F20250424%2FNOTEU%2Fs3%2Faws4_request&X-Amz-Date=20250424T050302Z&X-Amz-Expires=3600&X-Amz-SignedHeaders=host&X-Amz-Signature=83a613a2d13aed9e8a02f363ed0f05c33a4718360a6ec91c9a86b2cb76d864ca)
![[img]](https://hyperreal.info/sites/hyperreal.info/files/grafika_artykul_skrot/psiloshrooms25.jpg)
Psychodeliki mogą wspomagać onkologiczną psychoterapię i leczenie alkoholizmu
![[img]](https://hyperreal.info/sites/hyperreal.info/files/zrzut_ekranu_z_2025-01-17_11-55-24.jpg)
„Wokół marihuany medycznej wciąż jest wiele stereotypów, a największą bolączką jest dezinformacja”
![[img]](https://hyperreal.info/sites/hyperreal.info/files/grafika_news_skrot/petru.jpg)
Ryszard Petru ma już projekt depenalizacji marihuany. Znamy szczegóły
Dopuszczenie posiadania do 15 gramów suszu lub jednego krzaka konopi na własny użytek – to propozycja, którą przedstawi zespół parlamentarny tworzony przez posłów koalicji. Dotarliśmy do szczegółów projektu, które potwierdzają nasze wcześniejsze ustalenia.
![[img]](https://hyperreal.info/sites/hyperreal.info/files/f5.large_.jpg)
Ulubiona muzyka uruchamia układ opioidowy mózgu
Słuchając ulubionej muzyki odczuwamy przyjemność, niejednokrotnie wiąże się to z przeżywaniem różnych emocji. Teraz, dzięki pracy naukowców z fińskiego Uniwersytetu w Turku dowiadujemy się, w jaki sposób muzyka na nas działa. Uczeni puszczali ochotnikom ich ulubioną muzykę, badając jednocześnie ich mózgi za pomocą pozytonowej tomografii emisyjnej (PET). Okazało się, że ulubione dźwięki aktywują układ opioidowy mózgu.
![[img]](https://hyperreal.info/sites/hyperreal.info/files/zrzut_ekranu_z_2025-04-14_20-26-59.png)
TVN24: „Tak wpadł szaman-informatyk"
UWAGA: Uwaga artykuł z TVN24, który poniżej przedrukowujemy, jest raczej kiepskiej jakości, jednak publikujemy go z uwagi na fakt, że jako jeden z niewielu opisuje przypadek zatrzymania i represjonowania osoby najprawdopodobniej prowadzącej ceremonie z ayahuascą.