Matricaria Chamomilla L.)


Wiadomości ogólne
Jest to roślina jednoroczna występująca w całej Europie, Azji, w Ameryce Północnej i Australii. W Polsce rośnie jako chwast polny przy drogach i nieużytkach. Ze względu na duże zapotrzebowanie rumianek jest często uprawiany na plantacjach. Ma łodygę rozgałęzioną - do 60 cm. Kwiaty są zebrane w koszyczki, rozmieszczone pojedynczo. Jest to roślina silnie aromatyczna. Kwitnie od maja do czerwca. Kwiaty rumianku pochodzące z krajów Europy środkowej zawierają więcej olejku aniżeli południowoeuropejskie.

Surowiec
Do celów leczniczych zbiera się koszyczki rumianku (Anthodium Chamomillae) z możliwie najkrótszą szypułką, gdy białe kwiaty na obwodzie mają położenie poziome. Suszy się szybko w przewiewie w temp. 35*C. Po wysuszeniu należy go przechowywać w szczelnym opakowaniu, w miejscu suchym i chłodnym.

Związki czynne w roslinie
Kwiaty zawierają 0,3 - 1,3 % olejku eterycznego. Jego składnikami są: chamazulen (6-18 %),postazulen, alfa-bisabolol i jego tlenki (25 - 50%), spiroeter, beta - farnazen, mircen, kadinen, i inne. Drugą grupę stanowią flawonoidy (związki roślinne o działaniu przeciwutleniaczy) jak: apigenina, luteolina, kwercetyna, 7-glukozydy a trzecią pochodne kumarynowe: umbeliferon i herniaryna. W samych kwiatach występują spirocykliczne poliacetyleny, cholina, karotenoidy, sole mineralne i śluz (do 17 %).

Działanie
Wyciągi z rumianku zawierają olejki eteryczne i dzięki temu wywierają działanie przeciwzapalne na błony śluzowe i skórę. Najbardziej czynnymi związkami są alfa-bisabolol i spiroeter, a w mniejszym stopniu chamazulen, któremu przypisuje się działanie przeciwalergiczne. Spiroeter hamuje wydzielanie histaminy (mediatora wyzwalającego reakcję alergiczną) oraz serotoniny i bradykininy (substancji wywołujących stany zapalne). Flawonoidy i związki kumarynowe zawarte w kwiatach działają rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit, znosząc objawy kolki jelitowej. Dzięki temu rumianek przywraca prawidłową perystaltykę ( ruchy robaczkowe jelit), zapobiega wzdęciom i jest skutecznym środkiem wiatropędnym. Działa tez żółciotwórczo i uspokajająco. Napary podawane małym dzieciom działają słabo przeczyszczająco. Eliminacja czynnych związków rumianku następuje poprzez nerki z moczem i wywiera działanie przeciwzapalne na kłębki nerkowe, moczowody i pęcherz moczowy. Pewne znaczenie ma również cholina, występująca w surowcu znacznej ilości, która ma działanie lipotropowe i przeciwzapalne. Związki azulenowe (rumiankowe) unieczynniają działanie toksyn wytwarzanych przez gronkowce i paciorkowce a ponadto szybko zmniejszają lub całkowicie usuwają ból, swędzenie i pieczenie. Wyciągi z rumianku stosowane zewnętrznie działają silnie przeciwzapalnie i nieco słabiej przeciwuczuleniowo. Na włosy napary rumianku działają rozjaśniająco i nadają im lekko złocisty odcień.
Na bazie rumianku wyprodukowano lek homeopatyczny o nazwie Chamomilla, niezwykle skuteczny u dzieci, w likwidowaniu objawów związanych z ząbkowaniem: niepokoju, rozdrażnienia, bezsenności. gorączki, dyspepsji.

Działania niepożądane
Nie stwierdzono działań niepożądanych, nawet u niemowląt.

Zastosowanie

Napar z rumianku do użytku wewnętrznego stosuje się:
w stanach zapalnych przewodu pokarmowego,
pomocniczo w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy,
wrzodziejącym zapaleniu jelit,
nadmiernej fermentacji w jelitach, wzdęciach, bólach brzucha
odbijaniu i zgadze, braku łaknienia,
w stanach skurczowych jelit i utrudnionym odchodzeniu gazów, zwłaszcza u dzieci i osób w podeszłym wieku,
do wykonania lewatyw u małych dzieci w zaparciach stolca,
w stanach zapalnych gardła, dziąseł, anginach.


W połączeniu z surowcem otrzymanym z innych roślin podaje się go jako:
słaby środek uspokajający, [ w praktyce nie taki wcale słaby jakby się wydawało...]
żółciopędny,
pomocniczo w przewlekłym zapaleniu dróg moczowych, pęcherza moczowego i kłębków nerkowych,
do płukania w stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej, dziąseł, gardła, zatok obocznych nosa, w codziennej higienie jamy ustnej.


Do użytku zewnętrznego w:
owrzodzeniach skóry,
żylakach odbytu, szczelinach odbytu,
owrzodzeniach żylakowatych kończyn dolnych,
rumieniu i świądzie skóry,
odleżynach,
zapaleniu pieluszkowym i dzieci,
alergicznym zapalenia skóry,
oparzeniach termicznych i słonecznych I i II stopnia,
niewielkich uszkodzeniach skóry promieniami Roentgena,
okulistyce do przemywań stanów zapalnych rogówki i tęczówki,
alergicznym ropnym zapaleniu spojówek i skóry powiek,
inhalacjach, w zapaleniu górnych dróg oddechowych, dychawicy oskrzelowej (astmie), katarze siennym,
kosmetyce do mycia, rozjaśniania włosów, do kąpieli regenerujących skórę.
W ginekologii:
w upławach,
w zapaleniu szyjki macicy, nadżerkach,
w stanach zapalnych pochwy,
świądzie i stanach zapalnych sromu,
w zwalczaniu rzęsistka pochwowego (Trichomonas vaginalis),
w bolesnym miesiączkowaniu.
http://www.janus.net.pl/rumianek_pospolity.htm

Rumianek bezpromieniowy - Matricaria discoidea DC.
rodzina: Compositae (Złożone)
podrodzina: Anthemideae (Rumianowe)

Rumianek bezpromieniowy to roślina o miękkiej rozgałęzionej łodydze, silnie aromatycznej. Kwiaty ma zielonożółte, 4-ząbkowe. Dorasta na wyskokość 5-30 cm. Możną ją spotkać na przydrożach. Pochodzi z Ameryki Północnej wschodniej Azji. Kwitnie VI-VIII.

Surowiec:
Surowcem jest ziele, które zbieramy w czasie kwitnienia i suszymy w ciemnościach w suszarni naturalnej nie przekraczającej temperatury 35 stopni C. Otrzymujemy ziele rumianku bezpromieniowego - Herba Discoideae.

Skład chemiczny:
Olejki eteryczne (1-1,5%), pochodne azulenu bisabololu; ponadto flawonoidy (0,5-1%), luteolina, kosmosyna, kwercetyna, patuletyna oraz matrycyna, kwas chamazulenowy, kw. walerianowy, chryzoeriol, izoramnetyna, poliacetyleny, sekswiterpeny laktonowe, herniaryna.

Działanie:
Rumianek bezpromieniowy hamuje działanie histaminy H1, odpowiedzialnej za różnego typu reakcje alergiczne. Dzięki temu jest w stanie zmniejszyć odczyn zapalny i zatrzymać objawy alergii. Ponadto hamuje wydzielanie serotoniny i bradykininy, które mają udział w wywoływaniu stanów zapalnych. Ze względu na obecność frakcji olejkowej oraz flawonoidów wyciągi rumianku bezpromieniowego działają silnie przeciwzapalnie, odtruwająco oraz wywierają delikatną aktywność uspokajającą. Są efektywnym środkiem przeciwrobaczym (porażają i ułatwiają wydalanie pasożytów wewnątrzustrojowych - tasiemiec, glista ludzka, czerwie). Zewnętrznie hamują stany zapalne skóry oraz łagodzą skutki otarć, stłuczeń i bolesnych ukąszeń. Przyspieszają gojenie ran i poprawiają stan włosów.

Wskazania:
Pasożyty wewnątrzustrojowe: owsica - Enterobius vermicularis seu Oxyuris vermicularis - Enterobiosis (oxyuriosis); glista ludzka - Ascaris lumbricoides; włosogłówka ludzka - Trichocephalus trichiurus (= Trichuris trichiura); glistnica, włosogłówczyca; Ponadto wyciągi z rumianku bezpromieniowego wskazane są przy stanach zapalnych skóry, gardła, anginie, przewlekłym kaszlu, alergiach, migrenowych bólach głowy na tle nerwowym, wypryskach, trądziku, opryszczce, osłabionych i wypadających włosach, chorobach skóry głowy, zaburzeniach przemiany materii, ukąszeniach owadów, katarze siennym, podkrążonych oczach.
http://farmakognozja.blogspot.com/2014/ ... caria.html

Bisabolol jest najważniejszym związkiem czynnym zawartym w olejku rumianku lekarskiego w ilości 40-50%, o wyjątkowo szerokim spectrum działania.

Działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przyspiesza proces gojenia i koi podrażnioną, wrażliwą skórę. Hamuje także nadmierny rozrost naskórka i gruczołów łojowych, przez co może być z powodzeniem stosowany jako terapia wspomagająca leczenie zmian trądzikowych i łuszczycy.

Ogranicza działanie prozapalnych cytokin (IL-1), łagodząc podrażnienia i zaczerwienie skóry wywołane stosowaniem detergentów. Jednocześnie zwiększa przenikanie substancji aktywnych przez warstwę rogowa naskórka. Jest więc jedynym w swoim rodzaju promotorem przejścia przezskórnego o działaniu łagodzącym.

Nie wywołuje alergii i jest dobrze tolerowany przez skórę - może być stosowany nawet w preparatach dla niemowląt czy na śluzówki (higiena intymna, pielęgnacja jamy ustnej).

Rumianek lekarski

Rumianek lekarski, nazywany także rumiankiem pospolitym, lekarskim, pachnącym lub zwykłym (Chamomilla recutita, synonim Matricaria chamomilla) jest jednym z najstarszych i najczęściej używanych ziół kosmetycznych. Silnie aromatyczna roślina, o białych płatkach i żółtym środku porasta łąki, przydroża i nieużytki rolne niemal całej Europy, szerokich połaci Azji, Ameryki Północnej i Australii. Dla celów kosmetycznych używa się koszyczków kwiatowych (kwiatostanów) zbieranych w początkach kwitnienia.
Zastosowanie w kosmetyce:
Rumianek przeżywa swój prawdziwy rozkwit. Wyjątkowo bogaty skład chemiczny oraz wszechstronne działanie sprawia, że zapotrzebowanie na kwiat rumianku jest duże i stale wzrasta. Stosowany zewnętrznie w formie przemywań, kompresów i kąpieli łagodzi ból, zaczerwienienia i świąd towarzyszący chorobom skórnym. Jest częstym składnikiem toników, kremów, lotionów, szamponów i preparatów do pielęgnacji i rozjaśniania włosów.

Rumianek działa przeciwzapalnie, dezynfekująco i antyseptycznie. Stosowany jest dla złagodzenia stanów zapalnych i ropnych skóry oraz błon śluzowych, przy egzemach, oparzeniach, odleżynach, odmrożeniach, łupieżu, łojotoku, trądziku, łuszczycy oraz oparzeniach termicznych i słonecznych I i II stopnia. Przyspiesza gojenie się wrzodów.

Podstawowe związki czynne
Najważniejszym związkiem czynnym zawartym w rumianku jest olejek eteryczny (0,3-1,3%), a w nim: chamazulen (6-18%), α-bisabolol i jego tlenki (25-50%), spiroeter, beta-farnzen, mircen, kadinen i inne. Kolejną grupą związków zawartych w koszyczkach rumianku są flawonoidy (apigenina, luteolina, kwercetyna), kumaryny (umbeliferon – naturalny filtr słoneczny), śluzy, cholina i karotenoidy.
http://www.manufakturakosmetyczna.pl/su ... 6-rumianek

Rumianek pospolity (lekarski) - roślina wieloletnia (w ostre zimy wymarza) dorastająca do 40 cm wys.; łodyga naga, gałęzista, mocna; liście 2-krotnie pierzastosieczne, o odcinkach nitkowatych, równowąskich; koszyczki kwiatowe zebrane w wiechowate kwiatostany; kwiaty nibyjęzyczkowe, rurkowe; dno kwiatowe wypukłe, wewnątrz puste; kwiaty brzeżne - białe, środkowe - żółte; owoc - niełupka. Kwitnie od maja do sierpnia. Roślina pospolita w całym kraju; rośnie na łąkach, na polach, na ugorach, na polnych drogach, na wzgórzach, przy budowach i długoletnich wykopach; lubi gleby gliniaste, wilgotne, azotowe, lekko lub bardzo kwaśne, unika gleb wapiennych.

Rumianek pospolity zastąpić można rumiankiem bezpromieniowym - Matricaria discoidea, rosnącym w całej Polsce i bardzo podobnym do niego. Podobne działanie lecznicze wykazuje także rumian szlachetny czyli rzymski - Anthemis nobilis - łodyga płożąca się po ziemi, owłosiona; dolne odcinki pędów mocno ulistnione, górne zaś bezlistne lub z rzadka ulistnione; dno kwiatowe pełne, .płaskie; kwiaty środkowe - żółte (ru­rkowe), zewnętrzne natomiast - białe, kwiaty są gęsto wypełnione płatkami, są pełne. Dla celów leczniczych i farmaceutycznych są uprawiane.

Uwaga! Zauważyłem, że gro zbieraczy ziół myli rumianek z pospolitą rośliną o nazwie Leucanthemum vulgare, czyli złocień właściwy - bylina dorastająca do 60 cm wys.; łodyga sztywna, pojedyncza, w górze bezlistna i ewentualnie owłosiona; liście dolne - ogonkowe, podłużnie jajo­wate, brzegiem tępo karbowano-piłkowane; liście górne - siedzące, mniejsze od dolnych; koszyczki kwiatowe złożone z białych płatków l żółtego środka (rurki), duże, 3-5 cm szer., przywabiające muchy i chrząszcze, które je zapylają; rośnie na łąkach, pastwiskach, przy rzekach, na ugorach, na polanach; często uprawiany w ogródkach jako rośliny ozdobne. Złocień właściwy ma zupełnie inny skład chemiczny i całkowicie odmienne działanie lecznicze w porównaniu z rumiankami.

Surowiec.

Surowcem farmakopealnym jest kwiat (koszyczek) - Anthodium Chamomillae (USL,FP I,II,III,IV et V) oraz całe ziele - Herba Matricariae chamomillae, które zbiera się w okresie kwitnienia i suszy w temp. do 40 C, potem mieli i przesypuje do szczelnego opakowania. W aptekach i w sklepach zielarskich można kupić nie tylko kwiat rumianku (opak. 10, 20 i 50 g), ale również wyciąg alkoholowy z rumia­nku znany pod nazwą Azulan (30 i 100 g), który jest bardzo wygodny w użyciu. Niekiedy sprzedaje się też Anthodium Anthemidis czyli koszyczek rumianu rzymskiego.

Skład chemiczny.

Surowce zawierają olejek eteryczny - do 1,5% (składniki: alfa-bisabolol, chamazulen, farnezen, en-in-dicykloeter, myrcen, kadynen), flawonoidy lipofilne (apigeninę, luteolinę, kwercetynę, patuletynę, izoramnetynę. chryzosplenetynę i chryzoeriol), kumarynowce (herniarynę, umbeliferon), poliacetylenowce (endoeteropoliiny), cholinę 0,3-0,6%, śluzy - do 17%(kw. galakturonowy - do 45%, ksyloza, galaktoza itd.); triakontan, fitosterole, kw. salicylowy, kw. nikotynowy, kw. walerianowy, kw. tyglinowy i in.

Działanie.

Wyciągi z rumianków działają przeciwzapalnie, odkażająco, lekko żółciopędnie, lekko nasennie, dość silnie uspokajająco, słabo moczopędnie, rozkurczowo, przeciwwzdęciowo, lekko napotnie, silnie przeciwalergicznie poprzez hamowanie uwalniania histaminy (ziołowy lek przeciwhistaminowy); wzmagają wydzielanie śliny, soków trawiennych, polepszają trawienie; hamują uwalnianie bradykininy (polipeptyd z grupy kinin, złożony z 9 aminokwasów, powstający z białka osocza pod wpływem aktywnej trypsyny; zmniejsza napięcie mięśni gładkich, zmniejsza ciśnienie krwi i zwalnia pracę serca) i serotoniny (produkt hydroksylacji i dekarboksylacji tryptofanu, neuroprzekaźnik w neuronach mózgowych; wywołuje skurcz mięśni gładkich, zwiększa ciśnienie krwi poprzez zwężanie naczyń krwionośnych), polepszają samopoczucie, regulują wypróźnienia.

Wskazania:

zdenerwowanie, bezsenność, niepokój, osłabienie, zmęczenie, stres (+ inne zioła), zaburzenia trawienia, biegunka, bóle brzucha, stany zapalne i zakażeniowe przewodu pokarmowego (przełyku, żołądka, jelit), układu moczowo-płciowego, nerek, dróg moczowych, cewki moczowej), sprue, upławy, zapalenie przydatków, świąd l zapalenie pochwy oraz warg sromowych, zapalenie jąder, hemoroidy, choroba wrzodowa, choroby alergiczne, schorzenia skórne, stany zapalne jamy ustnej i gardła, zapalenie i zakażenia spojówek oraz gałki ocznej, przemęczenie i opuchnięcie oczu, zapalenie gruczołów łzowych, stany zapalne uszu (prze­płukiwanie naparem), choroby włosów, pękanie i zapalenie brodawek piersiowych, zapalenie piersi (patrz olcha), zapalenie odbytu.
http://www.gramzdrowia.pl/dr-henryk-roz ... sitae.html

Azulan jest preparatem dawno wprowadzonym do lecznictwa w Polsce. Jest to stabilizowany wyciąg alkoholowy z kwiatów rumianku (1 część surowca jest ekstrahowana 2 częściami alkoholu 70%). Buteleczka 30 g kosztuje około 4 zł.W ziołolecznictwie stosuje się kwiat (koszyczek) lub też całe ziele rumianku, zbierane w czasie kwitnienia (Anthodium seu Flos Chamomillae et Herba Chamomillae). Kwiat rumianku zawiera olejek eteryczny (bogaty w bisabolol, bisabolon i chamazulen = azulen), poliacetyleny (en-in-dicykloeter), flawonoidy (apigenina 6-7%, luteolina, kwercetyna), laktony seskwiterpenowe (matrycyna, matrykaryna), hydroksykumaryny (herniaryna, umbeliferon), fenolokwasy (kwas salicylowy, kwas kawowy), cholina (do 0,6%), śluzy (galakturonowe), fitosterole. Kwiaty rumianku zawierają od 0,3-0,8% olejku, rzadziej do 1,5%. Liście i łodyga rumianku posiadają około 0,1% olejku eterycznego.Prawdziwy olejek rumiankowy (Matricaria chamomilla, Oleum Chamomillae) ma barwę błękitną lub niebieską, którą nadaje azulen. Bezbarwny olejek rumiankowy jest fałszywy lub jest tylko frakcją olejku, powstałą po wyodrębnieniu azulenu (najwartościowszego składnika). Takiego olejku, bez barwy niebieskiej nie warto kupować. Dobry olejek rumiankowy nie musi być koniecznie niebieski, może być również zieloniebieski, zielonożółty; zależy to od metody uzyskiwania i zawartości azulenu. Im więcej azulenu tym olejek bardziej wpada w barwę niebieską. Podobne kryterium należy przyjąć przy wyborze olejku krwawnikowego (Achillea millefolium), bezbarwny jest zawsze podejrzany.Azulen jest związkiem (alkoholem) seskwiterpenowym, który powstaje podczas destylacji w podwyższonej temperaturze z proazulenu (=matrycyny). Olejek rumiankowy zawiera od 1 do 25% azulenu. Bisabolol występuje w olejku w ilości 50%. Poliacetylen en-in-dicykloeter określany jest często mianem poliiny spirocyklicznej. Jest go około 0,1%.Olejek eteryczny rumiankowy zawiera dodatkowo mircen, kadinen i farnezen.

Wymienione wcześniej związki odpowiedzialne są za działanie lecznicze i profilaktyczno-lecznicze rumianku oraz przetworów z niego uzyskanych: przeciwzapalne, przeciwhistaminowe (przeciwalergiczne), rozkurczowe i uspokajające. Wyciągi z rumianku działają również antyseptycznie. Hamują uwalnianie histaminy, bradykininy i serotoniny. Pobudzają fagocytozę, przez co wpływają na funkcje odpornościowe. Aktywują procesy gojenia i naskórnikowania ran. Działanie przeciwzapalne, łagodzące i kojące uwyraźnia się zarówno przy stosowaniu zewnętrznym jak i wewnętrznym, zależnie od potrzeby. Stąd szerokie zastosowanie rumianku w kosmetyce, dermatologii (bisabolol, azulen, w maściach, kremach, tonikach, żelu), internie (jako preparat rozkurczowy, uspokajający i przeciwzapalny na układ pokarmowy), laryngologii (do płukania gardła przy stanach zapalnych), ginekologii (stany zapalne pochwy, warg sromowych; irygacie, globulki, pałeczki dopochwowe, nasiadówki), okulistyce (stany zapalne, zmęczenie i nadmierne łzawienie; okłady, płukanki, krople, żel), stomatologii (zapalenie dziąseł, łagodzenie stanu zapalnego, obrzęku i bólu, przyśpieszanie gojenia rany po wyrwaniu zęba, nieprzyjemny zapach z ust).Rumianek można podawać dzieciom, niemowlętom, osobom schorowanym. Jest bezpieczny w działaniu, pod warunkiem, że nie stosuje się go zbyt długo i w razie uczulenia na jego składniki. Nadmiernie nadużywany może wywołać kolkę, wzdęcia, złe samopoczucie, ospałość, zaczerwienienie skóry, świąd i pokrzywkę, a nawet obrzęk twarzy.

Oczywiście rumianek jest popularnym składnikiem wielu preparatów złożonych do leczenia hemoroidów, do leczenia schorzeń układu rozrodczego, ziółek uspokajających, do leczenia nieżytów układu pokarmowego, zaburzeń trawiennych, preparatów wspomagających czynności wątroby, do leczenia stanów zapalnych układu moczowego, reumatyzmu i środków immunostymulujących. Składnik licznych preparatów stomatologicznych i niezliczonej ilości kosmetyków.

Preparat Azulan jest wygodny w stosowaniu, bowiem wystarczy zażyć go w ilości 5 ml w 100 ml wody 2-4 razy dziennie lub odpowiednio rozcieńczyć wodą (1:5-9) i używać do płukanek (jama ustna, gardło, narządy płciowe, włosy), okładów, przemywania skóry 3-5 razy dziennie. Popularny jest również napar z kwiatu rumianku: 1-2 łyżki rozdrobnionych kwiatów zalać 1-2 szklankami wrzącej wody lub mleka; odstawić pod przykryciem na 30-40 minut, przecedzić. Wypić w ciągu dnia 1-3 szklanki naparu. Uspokajająco działa napar na mleku, osłodzony miodem, wypity np. przed snem. Napar na mleku można stosować również do przemywania skóry, do okładów na skórę (wypryski, podrażnienia, oparzenia). Na oczy (zapalenie powiek, spojówki, cienie pod oczami, uczucie piasku w oczach, zmęczenie oczu) robić okłady trwające 30-45 minut co 6 godzin.

Rumianek szlachetny

Rumianek rozpowszechnił się w całej Europie jeszcze w czasach przedhistorycznych. Znany był już w starożytności. Wspominają o nim Asklepiades i Dioskorydes. Stanowił wówczas lek na wiele dolegliwości, takich jak łamanie w kościach czy gościec. W krajach Europy północnej poświęcony był Bogu słońca- Baldurowi. Łączono z tą roślina wiele wierzeń i przesądów. W średniowieczu polecano zbierać rumianek wyłącznie w dniu św. Jana. Już w XV wieku otrzymano z niego olejek, który również uznano za cenny lek. Stefan Falimirz podaje, że sok rumianku z wódką uzdrawia wątrobę i niemoc odpędza, zaznaczając również: „kwiaty rumiankowe bolenie głowy i oczu oddalają, a woda w której by wrzał rumianek z bylicą, poród czyni łacny a przez boleści rodzenia”. Syreniusz przypisywał mu wręcz wszechstronne działanie polecając go na „pobudzenie miesiączki u niewiast, melancholikom na poprawę humorów, dzieciom na wygubienie glist, niepłodnym białogłowom, a także mężom na rozgrzanie w nich oziębłości”. Przy dychawicy zalecano naonczas zażywać proszek rumiankowy z miodem. Leczył jakoby również zawroty głowy, zołzy oraz likwidował wszelkie plamy i piegi, a nawet i wągry na ciele, jak również „wyprowadzał robactwo w uchu zaległe”. Niezawodny był też na stłuczenia i „poderwanie”. Z kwiatu rumiankowego sporządzano specjalne materacyki, usuwające wszelkie bóle. W kuchni napar z rumianku służył do odświeżania zepsutego, cuchnącego już mięsa (D. Tyszyńska-Kownacka i in.).

Rumianek pochodzi prawdopodobnie z południowo- wschodniej Europy. Dziko występuje prawie na całej półkuli północnej, stąd zawleczony został do ameryki północnej i Australii. W Polsce można go znaleźć na łąkach, przydrożach, nieużytkach i polach uprawnych , jako chwast, szczególnie tam, gdzie kiedyś był uprawiany.

Roślina aromatyczna. Łodyga prosta, rozgałęziona, liście pierzaste, delikatne. Charakterystyczny jest kwiatostan- koszyczek. Składa się z 2 rodzajów kwiatów: żółtych rurkowych, zebranych w "główkę" i białych - płatków, które ja okalają. Rumianek pospolity różni się od innych gatunków tym, że dno koszyczka ma wewnątrz puste, a także miłym zapachem.

Czas kwitnienia przypada na okres maja do pierwszych przymrozków jesiennych. Może być uprawiany w ogrodzie; jest rośliną jednoroczną; nie ma specjalnych wymagań co do rodzaju gleby; siany bywa na wiosnę lub w końcu lata, w miejscach słonecznych i w gliniastej ziemi z domieszką wapnia. Nasiona wysiewać należy na wiosnę, po wzejściu - przerywać co 30 cm.

Zbiór przeprowadzany kilkakrotnie, co 2 dni, w miarę dojrzewania kwiatów, popołudniu, w dni pogodne. Do zbioru nadają się koszyczki w pełni rozkwitłe, białe płatki nie powinny być stulone ani zwisłe. W przeciwnym wypadku bowiem surowiec łatwo się kruszy. Zebrane koszyczki rozkłada się pojedynczą warstwą na sitach i matach i suszy na strychach lub w szopach. po wysuszeniu surowiec przechowuje się w miejscu suchym i przewiewnym.

Rumianek prawdziwy łatwo pomylić z innymi, tzw. "rumianami psimi" (z rodzaju Anthemis), których nie stosuje się w lecznictwie, ale które przypominają wygladem rumianek prawdziwy i rosną z nim wspólnie. Główny przedstawiciel to rumian psi (Anthemis cotula), zawierający silne alergeny kontaltowe, m.in anthemidol. Stanowi on często mimowolną lub celowa domieszkę rumianku prawdziwego bądź jest wykorzystywany do fałszowania. Jest to sprawa tym bardziej istotna dla wartości farmaceutycznej surowca, że rumianek prawdziwy i preparaty z niego produkowane bardzo często stosuje się fitoterapii, podaje nawet noworodkom i w zasadzie nie powinny powodować reakcji alergicznych (Fitoterapia i leki roślinne PZWL).

Właściwości lecznicze


Surowcem jest koszyczek rumianku (Anthodium Chamomillae).

Skład chemiczny

Koszyczki rumianku są źródłem olejku lotnego o niebieskim zabarwieniu (jego główny składnik to chemazulen), flawonoidów, związków kumarynowych, choliny i farnezenu. W kwiatach występują spirocykliczne poliacetyleny, śluz (do 17%), cholina, witamina C, karotenoidy i sole mineralne (potas, mangan).

Działanie

Działanie oraz znaczenie poszczególnych substancji czynnych rumianku potwierdzono długotrwałymi badaniami. Wykazano mianowicie, że przeciwzapalnie działają: chamazulen oraz produkt jego odbudowy postazulen, następnie alfa bisababol i spiroeter. Odpowiedzialnymi za działanie przeciwskurczowe są przede wszystkim związki flawonoidowe, zwłaszcza apinia i apigenina, następnie pochodne kumarynowe. Pewne znaczenie ma również cholina, występująca w surowcu w znacznej ilości, która oprócz znanego działania lipotropowego wykazuje ponadto właściwości przeciwzapalne. Ciekawym związkiem jest farnezen, ponieważ pochodne epoksydowe jego estrów są bardzo aktywnymi hormonami owadów.

Wyciągi z rumianku zawierają pewne ilości rozpuszczonego olejku eterycznego i dzięki temu działają przeciwzapalnie na błony śluzowe i skórę. Najbardziej czynnymi związkami są alfa- bisabolol i spiroeter, a w mniejszym stopniu chamazulen, któremu przypisuje się działanie przeciwalergiczne. Spiroeter hamuje wydzielanie histaminy, serotoniny i bradykininy- substancji wywołujących stany zapalne. Olejek działa również bakteriobójczo na bakterie Gram-dodatnie i przeciwgrzybiczo wobec drożdżaków (Candida albicans).

Flawonoidy oraz pochodne kumaryny zawarte w kwiatach rumianku działają rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit. Dzięki temu rumianek przywraca prawidłowe ruchy perystaltyczne, zapobiega wzdęciom i jest skutecznym środkiem wiatropędnym. Działa też słabo żółciopędnie i uspokajająco. Własności przeciwbakteryjne tego surowca się nieznaczne. Napary podawane są małym dzieciom działają słabo przeczyszczająco.

Znamienne dla rumianku działanie przeciwskurczowe zależy od wielu substancji o różnych punkcie uchwytu i o rożnej sile działania. Najbardziej skuteczny jest przypuszczalnie spiroeter, gdyż w testach in vitro na izolowanym jelicie szczura jest 16-46 razy skuteczniejszy od papaweryny. Ponieważ jednak jest go bardzo mało w surowcu, natomiast o wiele więcej związków flawonoiowych apiiny i apigeniny- te ostatnie należy uznać za najważniejsze przeciwskurczowe związki czynne obok herniaryny. Należy podkreślić, że toksyczność omawianych związków jest minimalna. Praktycznym potwierdzeniem tego, jest fakt, ze rumianek jest od wieków stosowany u dzieci, a nawet u niemowląt i do dziś barak jest doniesień o ewentualnych szkodliwych działaniach ubocznych.

Przy przyjęciu doustnym związki czynne rumianku wydalają się przede wszystkim z moczem i wywierają słabe działanie przeciwzapalne na kłębki berkowe, moczowody i pęcherz. Wyciągi z rumianku stosowane zewnętrznie działają silnie przeciwzapalnie, a nieco słabiej przeciuczuleniowo. Na włosy napary z rumianku działają rozjaśniająco i nadają im lekko złocisty odcień

Zastosowanie

Zewnętrznie w postaci okładów i przymoczek w różnego rodzaju stanach zapalnych skóry, uszkodzeniach naskórka, w pęknięciach odbytu, oparzeniach słonecznych, w trudno gojących się głębokich ranach, do płukania pochwy w upławach, rzęsistku pochwowym, zapaleniu warg sromowych - oczywiście, pomocniczo, jeśli zaleci lekarz. Do płukania jamy ustnej i gardła w zapaleniu dziąseł, gardła, anginie. Kąpiel z rumianku z dodatkiem soli kuchennej dobrze działa w obrzmieniu nóg.

Doustnie przetwory rumianku stosuje się w stanach skurczowych żołądka i jelit, w zgadze oraz braku łaknienia, ponadto w stanach skurczowych jelit i utrudnionym odchodzeniu gazów, zwłaszcza u dzieci i osób w wieku podeszłym. W połączeniu z odpowiednimi surowcami zielarskimi podaje się jako środek żółciopędny oraz w przewlekłym zapaleniu dróg moczowych, zwłaszcza kłębków nerkowych i pęcherza. Pomocniczo w nieżytach, przewlekłym zapaleniu nerek i pęcherza moczowego, w bolesnym miesiączkowaniu, w schorzeniach alergicznych, jak katar sienny, alergiczne zapalenie spojówek. U niemowląt jako lek wiatropędny i w tzw. kolkach.

W połączeniu z innymi surowcami rumianek stosuje się jako słaby środek uspokajający, a także przeciwgorączkowy.

Zewnętrznie stosuje się napar z rumianku w okulistyce w postaci okładów i przemywań w stanach zapalnych rogówki i tęczówki oraz w alergicznym i ropnym zapaleniu spojówek. W postaci aerozolu lub inhalacji podaje się przetwory z rumianku w zapaleniu górnych dróg oddechowych, dychawicy oskrzelowej u dzieci katarze siennym.
http://nutrivitality.pl/index.php?optio ... Itemid=846