Raport GIS: Nowe narkotyki nadal groźne

W myśl zmienionych w zeszłym roku przepisów producenci i dilerzy nowych narkotyków (określanych również jako dopalacze) podlegają takiej samej odpowiedzialności karnej jak ci produkujący i rozprowadzający narkotyki tradycyjne. Mimo to w 2018 r. w wyniku zatruć nowymi narkotykami zmarły 162 osoby – wynika z raportu Głównego Inspektora Sanitarnego „Nowe narkotyki w Polsce 2017-2018”.

Coraz więcej odnotowuje się przypadków zatruć i śmierci z powodu użycia opioidów zawartych w nowych narkotykach, czyli tzw. dopalaczach – poinformował Główny Inspektorat Sanitarny w grudniu 2018 r. Na początku lipca tego samego roku rząd przyjął przygotowany przez Ministerstwo Zdrowia projekt nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. W myśl nowych przepisów za posiadanie znacznej ilości dopalaczy grozi 3 lata więzienia, natomiast za handel tymi środkami nawet 12 lat. Najwyższa Izba Kontroli (NIK) przyjrzała się działaniom podjętym po fali zatruć dopalaczami w 2010 roku, a wyniki kontroli opublikowane w sierpniu 2018 r. były niezwykle krytyczne.

W najnowszym raporcie „Nowe narkotyki w Polsce” GIS pochyla się nad epidemiologią zatruć nowymi narkotykami, najpopularniejszymi substancjami psychoaktywnymi w tej grupie oraz funkcjonującym obecnie systemem nadzoru. Informacje o zatruciach i podejrzeniach zatruć nowymi narkotykami (NN) były zgłaszane przez podmioty medyczne do Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych i przekazywane za pośrednictwem stacji wojewódzkich Państwowej Inspekcji Sanitarnej i Głównego Inspektoratu Sanitarnego do Ośrodka Kontroli Zatruć - Warszawa (OKZ Warszawa). Pochodziły również z Wojewódzkich Wydziałów Zdrowia, stacji Pogotowia Ratunkowego, sporadycznie bezpośrednio z placówek ochrony zdrowia. Największa liczba zgłoszeń pochodziła z województw: śląskiego (1117), łódzkiego (1094) oraz mazowieckiego (304). Najmniejszą odnotowano natomiast w regionach opolskim (16), podkarpackim i podlaskim (52). Zatrucia w największym stopniu dotyczyły mężczyzn (3636) oraz osób z przedziału wiekowego 19-24 (1251). 

„Najpopularniejsze substancje psychoaktywne wykryte w 2018 r. w zabezpieczonych produktach oferowanych na polskim rynku jako nowe narkotyki należały do grupy syntetycznych katynonów oraz kannabinoidów. Dane pochodzą z laboratoriów uprawnionych do przeprowadzania badań, mających na celu ustalenie, czy dany produkt jest środkiem zastępczym lub nową substancją psychoaktywną. Z analizy badań wynika, że w 2018 r. wykryto 132 substancje psychoaktywne,z których na „listę TOP 10” wybrano te, które wystąpiły najczęściej. Ranking ten otwierały związki chemiczne o nazwach: 4-CEC, HEX-EN, 5F-ADB, N-propylopentedron, N-etylopentylon, NEP, FUB-AMB, 4-CMC, α-PHiP, 4-Cl- α-PVP” – informuje GIS w swoim raporcie.

Jakie grupy najpopularniejszych substancji psychoaktywnych są wyróżniane wśród nowych narkotyków?

Katynony - strukturalne analogi aktynonu, alkaloidubo działaniu psychostymulującym, który występuje w czuwaliczce jadalnej. Budowa tych związków jest podobna do struktury amfetaminy i ekstazy. Głównymi objawami biologicznymi, po spożyciu związków z tej grupy jest pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego (OUN) - działania euforyzujące, poprawiające koncentrację, motywację, wywołujące słowotok.

Syntetyczne kannabinoidy – określane również jako syntetyczna marihuana. Stanowią grupę związków organicznych, które zostały wytworzone w warunkach laboratoryjnych. Objawy występujące po ich zażyciu przypominają efekty zbliżone do zażycia THC.

Opioidy - to grupa substancji o zróżnicowanej budowie chemicznej działających na receptory opioidowe. Objawami po zażyciu opioidów jest euforia, spowolnienie psychoruchowe oddechu, akcji serca, analgezja, zawroty głowy oraz problemy w koncentracji.

Benzodiazepiny - to grupa organicznych związków chemicznych wykazujących działanie przeciwlękowe, uspokajające, nasenne czy przeciwdrgawkowe. Są pochodnymi (alkilowymi, triazolowymi, fenylowymi, chlorowcowymi) benzo-1,4-diazepiny. Do działań niepożądanych zalicza się: zawroty głowy, senność, zaburzenia koordynacji ruchowej, osłabienie siły mięśniowej. Działają depresyjniena ośrodkowy układ nerwowy.