12
____
Disulfiram
|
||
tłum. J. Rybakowski
|
||
Disulfiram [preparaty dostępne w
Polsce: Anticol, tabl. 500 mg, oraz Anticol; Esperal,
tabl. 100 mg do implantacji przyp. tłum.] jest używany
w leczeniu uzależnienia od alkoholu. Jego podstawowym
mechanizmem działania jest wywoływanie nieprzyjemnych
objawów somatycznych po spożyciu nawet niewielkiej ilości
alkoholu w okresie zażywania leku. Budowę cząsteczkową
disulfiramu przedstawiono na ryc. 12-1.
DZIAŁANIE
FARMAKOLOGICZNE
Disulfiram jest inhibitorem
dehydrogenazy aldehydowej. Lek ten zaburza metabolizm
alkoholu, doprowadzając do znacznie zwiększonego stężenia
aldehydu octowego we krwi. Gromadzenie się aldehydu
octowego (w ilości dziesięciokrotnie większej niż podczas
prawidłowego metabolizowania alkoholu) wywołuje wiele
nieprzyjemnych objawów, nazywanych reakcją
disulfiram-alkohol (nazywanych także zespołem aldehydu
octowego), takich jak: nudno-ści, pulsujący ból głowy,
wymioty, nadciśnienie, gwałtowne uderzenia krwi do głowy,
pocenie się, pragnienie, duszność, tachykardia, bóle w
klatce piersiowej, zawroty głowy oraz zamazane widzenie.
Reakcja występuje niemal natychmiast po spożyciu jednego
kieliszka i może trwać do 30 minut.
Disulfiram po podaniu doustnym
wchłania się prawie w całości z przewodu pokarmowego. Lek
jest metabolizowany w wątrobie i wydalany w moczu. Jest
rozpuszczalny w tłuszczach, a jego okres półtrwania
wynosi 60-120 h. Po podaniu ostatniej dawki leku do
całkowitej eliminacji leku z ustroju konieczny może być
okres 1-2 tygodni.
WSKAZANIA
KLINICZNE
Disulfiram jest dostępny w
tabletkach po 250 i 500 mg. Początkowa dawka leku wynosi
zwykle 500 mg doustnie, przez tydzień lub przez 2 tyg.
potem podaje się dawkę podtrzymującą 250 mg na dobę.
Dawka dobowa nie powinna przekraczać 500 mg. Dawka
podtrzymująca wynosi 125-500 mg na
dobę.
Chory powinien zostać
poinformowany, że spożycie nawet najmniejszej ilości
alkoholu może powodować reakcję disulfiram-alkohol, z jej
wszystkimi nieprzyjemnymi objawami. Ponadto chorego
powinno się ostrzec przed spożywaniem jakichkolwiek
preparatów zawierających alkohol,
|
||
|
||
94 Farmakoterapia w zaburzeniach
psychicznych
takich jak syropy na kaszel,
wszelkiego rodzaju płyny tonizujące oraz zawierające
alkohol produkty żywnościowe i sosy. Niektóre objawy
reakcji disulfiram-alkohol wystąpiły u mężczyzn, którzy
stosowali zawierające alkohol płyny po goleniu i wdychali
ich opary; z tego względu zachowana powinna być
szczególna ostrożność również w odniesieniu do środków
stosowanych miejscowo zawierających alkohol, takich jak
perfumy.
Disulfiramu nie powinno się
podawać choremu, który nie zachował abstynencji przez co
najmniej 12 h. Chorego powinno się ostrzec, że reakcja
disulfiram-alkohol może zachodzić nawet po 1 -2 tyg. od
przyjęcia ostatniej dawki disulfiramu. Chorzy powinni
nosić karty identyfikacyjne opisujące objawy reakcji
disulfiram-alkohol oraz nazwisko i numer telefonu
lekarza, do którego należy zadzwonić w razie
potrzeby.
Na początku leczenia oraz w
okresie późniejszym zaleca się wykonanie badań morfologii
krwi oraz poziomu transaminaz ze względu na możliwość
wystąpienia zaburzeń układu krwiotwórczego, zapalenia
wątroby oraz reakcji nadwrażliwości na disulfiram.
Podawanie tego leku jest przeciwwskazane u dzieci, u osób
w wieku adolescencyjnym oraz u ciężarnych, a u osób po 50
r.ż. lek powinien być stosowany ze szczególną
ostrożnością.
Z powodu ryzyka wystąpienia
poważnych powikłań, mogących nawet kończyć się śmiercią,
leczenie disulfiramem stosuje się obecnie rzadziej niż w
przeszłości.
Próba z
alkoholem
Niektórzy lekarze wywołują
reakcję disulfiram-alkohol u chorych w celu wykazania
przykrego działania leku. Jednakże z powodu wysokiego
ryzyka wystąpienia zaburzeń sercowo-naczyniowych, a nawet
zgonu, obecnie nie zaleca się stosowania tej metody.
Większość chorych zostaje przekonana o nieprzyjemnym
przebiegu reakcji disulfiram - alkohol, gdy lekarz w
sposób obrazowy ją opisze.
Leczenie
skojarzone
Disulfiram jest rzadko skuteczny
jako jedyny sposób leczenia alkoholizmu, nawet u chorych
wysoce zmotywowanych. Stosowanie disulfiramu powinno być
łączone z psychoterapią oraz technikami grupowymi, takimi
jak anonimowi alkoholicy (AA). Wskazana jest dokładna
kontrola przebiegu leczenia w celu sprawdzenia, czy chory
pobiera lek zgodnie z zaleceniami.
DZIAŁANIA
NIEPOŻĄDANE
Nasilenie reakcji
disulfiram-alkohol jest różne u poszczególnych chorych. W
skrajnych przypadkach może wystąpić depresja ośrodka
oddechowego, zapaść sercowo-naczyniowa, zawał mięśnia
sercowego, drgawki oraz śmierć. Z tego względu podawanie
disulfiramu jest przeciwwskazane u chorych z ciężką
chorobą układu oddechowego lub układu krążenia. Ponadto
nie powinno się disulfiramu stosować
a jeżeli tak, to z wielką ostrożnością u chorych
z zapaleniem nerek, uszkodzeniem mózgu, niedoczynnością
tarczycy, cukrzycą, chorobami wątroby, napadami
drgawkowymi, politoksykomanią lub nieprawidłowym wynikiem
badania elektroencefalograficznego (EEG). Większość
śmiertelnych powikłań disulfiramu wystąpiła u chorych
używających dawki leku większej niż 500 mg i po spożyciu
przeszło 100 g alkoholu. Leczenie nasilonej reakcji
disulfiram-alkohol jest objawowe i polega na zapobieganiu
wystąpieniu wstrząsu.
Do objawów niepożądanych
disulfiramu występujących przy niespożywaniu alkoholu
zalicza się zmęczenie, zapalenie skóry, impotencję,
zapalenie nerwu wzrokowego, zaburzenia psychiczne oraz
uszkodzenie wątroby. Metabolit disulfiramu jest
inhibitorem hydroksylazy dopaminy; używanie go może
wywoływać lub zaostrzać objawy psychozy, nie powinno się
więc go stosować u chorych z zaburzeniami
psychotycznymi.
|
||
Disulfiram 95
INTERAKCJE
Disulfiram zwiększa stężenie we
krwi diazepamu, paraldehydu, fenytoiny, kofeiny,
tetrahyd-rokanabinoli, barbituranów, leków
przeciwzakrzepowych, izoniazydu oraz trójpierścieniowych
leków przeciwdepresyjnych.
Więcej na ten temat zob. w:
H.I. Kapłan, B.J. Sadock: Other Farmacological
Therapies, CTP/VI, rozdz. 32.27, s.
2122-2129.
|
||