Obowiązkowa pozycja na liście każdego toksykomana.

PODZIĘKOWANIA

Stowarzyszenie "Tygiel Artystów" gorąco dziękuje wszystkim darczyńcom za pomoc w wydaniu tej książki.

Szczególnie pragniemy podziękować Panu Władysławowi Skleniarzowi właścicielowi drukarni "SKLENIARZ" bez pomocy którego książka nie mogłaby się ukazać.

Wydziałowi Kultury Urzędu Miasta Krakowa za dofinansowanie książki.

Panu Jerzemu Śnieżkowi dyrektorowi firmy IGEPA PAPIER w Krakowie za życzliwość i pomoc oraz zainteresowanie działalnością naszego stowarzyszenia.

Pani Katarzynie Hordyńskiej za ilustracje do książki. Panu Arturowi Kotasiowi za projekt zdjęcia do okładki. Firmie Arbor za skanowanie projektu okładki.

Panu Zbigniewowi Sułkowskiemu właścicielowi firmy SKONTO za naświetlenie okładki do druku.

Panu Danielowi Zalewskiemu za pomoc w organizacji całego przedsięwzięcia.

WSTĘP

Nie da się w sposób sprawiedliwy, a równocześnie wyczerpujący napisać o tej książce, pomijając osobę jej autora. Bez żadnych wątpliwości można stwierdzić, że Wojciech Michalewski - bardziej znany pod pseudonimem "Tarzan" - jawi się jako człowiek nietuzinkowy, wielobarwny, ze wszech miar niezwykły: a ktokolwiek zobaczył jego postać nigdy już jej nie zapomni. Od niepamiętnych czasów jest ona stałym "fragmentem pejzażu" Krakowa, niezbywalnym elemen-tem jego lokalnego kolorytu -jak kwiaciarki na rynku, "Biała Dama", nieodżałowanej pamięci Piotr Skrzynecki, Kopiec Kościuszki czy hejnał z Wieży Mariackiej. Mimo tego, że od najwcześniejszych lat swego życia (z bardzo wielu, zazwyczaj niezawinionych przez siebie powodów), Tarzan znajdował się - i znajduje nadal - na niemal całkowicie straconej pozycji w relacji do reszty społeczeństwa, będąc wręcz stale narażony na wszystkie niewygody i uciążliwości życia, z bezdomnością włącznie - to jednak nigdy nie uległ on zrozumiałej w takich przypadkach degradacji - czy to osobowościowej czy moralnej. Przeciwnie, co trzeba z niezwykłą stanowczością podkreślić - dzięki własnemu wysiłkowi, wrażliwej i subtelnej duszy, odwadze i determinacji nie tylko, że nie zaprzepaścił żadnego podstawowego wymiaru, który decyduje o jakości prawdziwego człowieczeństwa, ale do tego wszystkiego pozostał jednym z najbardziej heroicznych, mądrych i delikatnych ludzi jakich kiedykolwiek udało mi się spotkać. I stało się tak mimo tego, że od dziecka pozbawiony był wystarczającej opieki, czy elementarnego wsparcia pozwalającego na zdobycie jakiejkolwiek formacji duchowej czy intelektualnej - o czym niech zaświadczy choćby taki prosty fakt, że ukończył zaledwie szkołę podstawową.

Mimo długoletniego nałogu narkotycznego - ostatnio, jak wiele na to wskazuje, nieodwołalnie przezwyciężonego - mimo stałego kontaktu ze środowiskami z tak zwanego "marginesu", mimo ciągłych trudności z zaspokojeniem podstawowych potrzeb (jak choćby najzwyklejsze w świecie zdobycie jedzenia czy znalezienie miejsca do spania), udało się mu zachować podstawową wrażliwość i prawość, a - co już zdaje się kompletnie niewiarygodne - w takich właśnie niesprzyjających warunkach, prawie przez cały czas Michalewski obcował z literaturą. Za z trudem zdobyte pieniądze kupował oraz pożyczał od znajomych książki oraz tworzył własne formy literackie: wiersze, przypowiastki, opowiadania, sagi historyczne, parodie słynnych dzieł (np. Mickiewicza). Większość z jego utworów nigdy nie została udostępniona szerszemu czytelnikowi. Część z nich została opublikowana, jednak zazwyczaj w rozproszonych wydawnictwach: a to okazjonalnych antologiach poetyckich (np. zbiorach wierszy "polskich hippisów"), a to w najprzeróżniejszego autoramentu gazetach i magazynach, a to w "podziemnych" wydawnictwach tak zwanego "trzeciego obiegu", których Michalewski był współredaktorem i pomysłodawcą (jak np. "Kudły" w latach 80-tych).

Na całe szczęście jednak, ujrzała światło dzienne, książka, która ma w jego dorobku znaczenie szczególne (choć sam autor ma do niej sporo zastrzeżeń i zdrowego dystansu). Chodzi mi o autobiografię Michalewskiego, która została opublikowana na początku lat 90-tych nakładem wydawnictwa "Ethos". Książka ta jest dokumentem niezwykłym, będącym skrzyżowaniem "Żywotów własnych" - w stylu znanych polskiemu czytelnikowi opowieści Benvenuta Celiniego czy filozoficznymi a la "Kandyd" oraz twórczością Wiecha. Zaś całość mocno osadzona jest w polskich realiach lat sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Barwna historia własnego życia, którą Tarzan przedstawił w książce zadziwia zarówno co do szczegółów oraz kolorytu, jak i od strony literackiej: skonstruowana jest z licznych, zazwyczaj krótkich, nasyco-nych realizmem scen, niekiedy opatrzonych pełnym humoru i dystansu do własnej osoby komentarzem.

Trzeba powiedzieć, że Michalewski jest "pisarzem instynktownym", tak jak artystami instynktownymi byli w swoim czasie Teofil Ociepka, Epifan Drowniak (Nikifor) czy Henri Rousseau zwany Celnikiem. Bez wykształcenia, bez formacji dopracowali się własnego, łatwo rozpoznawalnego stylu oraz warsztatu i tworzyli obrazy urzekające zarówno od strony formalnej, jak i treściowej. Malarzy prymitywnych, artystów naiwnych bjło i jest wielu: wybitnych - tylko kilku. Książka Michalewskiego w niezwykle korzystny sposób odcina się od innych produkcji tego rodzaju - pisanych przez nieprofesjonalistów, nie posiadających formalnego wykształcenia. Więcej, jest niepowtarzalnym dokumentem minionej epoki, zapisem przeżyć i myśli człowieka pochodzącego z kręgów, które tylko bardzo rzadko są zdolne do stworzenia tego rodzaju wypowiedzi. To świadectwo życia niezwykłego, prawego pośród przeciwieństw, myślącego pośród oceanu bezmyślności, wrażliwego mimo zalewu barbarzyństwa. To świadectwo poszukiwań duchowych i egzystencjalnych prowadzonych w warunkach, w których zazwyczaj nie myśli się o takich sprawach. Więcej, jest to zapis indywidualnej sprawy z Bogiem, z Absolutem, która rozgrywa się w realiach odległych od atmosfery klasztoru czy choćby spokoju zwykłej dostatniej egzystencji.

Bartłomiej Dobroczyński