|
32
____
Tianeptyna1
|
||
|
S. Sidorowicz
|
||
|
Tianeptyna (Coaxil) jest
stosunkowo nowym lekiem przeciwdepresyjnym,
wyprodukowanym przez francuską firmę Servier. Wyniki
pierwszych badań klinicznych opublikowano w 1981 r., a
kontrolowane, wieloośrodkowe badania kliniczne
przeprowadzono w latach 1988-1991. Przedrejestracyjne
badania tianeptyny w Polsce rozpoczęto w 1993 r. Obecnie
prowadzone są porejestracyjne wieloośrodkowe badania tego
leku. Ze względu na swoje bezpieczeństwo i prostotę
dawkowania lek zyskuje coraz większą popularność.
BUDOWA
CHEMICZNA
Tianeptyna -- S,S-ditlenek kwasu
7-[(3-chloro-6,l
l-dihydro-6-metylodibenzo[c,f][l,2]-tiaze-pin-1
l-ylo)-aminol-heptanowego -jest lekiem
trójpierścieniowym, pochodną dibenzotiadiazepiny, o
następującym wzorze chemicznym:
|
||
|
||
|
Jest to pierwszy lek o takiej
budowie chemicznej, który został zastosowany w leczeniu
depresji. Od klasycznych trójpierścieniowych leków
przeciwdepresyjnych (TLPD, np. imipraminy) różni się
benzotiazepinowym pierścieniem środkowym z atomem azotu i
siarki oraz dłuższym łańcuchem bocznym, zakończonym grupą
kwasową.
FARMAKODYNAMIKA
W przeciwieństwie do TLPD i
selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny
(SSRI) tianeptyna zwiększa doneuronalny wychwyt zwrotny
serotoniny przez neurony, nie wpływa natomiast
bezpośrednio na dopaminę, noradrenalinę i
monoaminooksydazę ani na receptory serotoninergiczne,
noradrenergiczne, dopaminergiczne i cholinergiczne. W ten
sposób zmniejsza się ilość serotoniny uwalnianej do
synapsy. Podczas długotrwałego podawania nie wywołuje
regulacji w dół" receptorów beta-adrenergicznych i
serotoninergicznych 5-HT2. Hamuje uwalnianie serotoniny z
neuronów hipokampa wywołane solami potasu. Wzmaga
aktywność bioelektryczną (firing) neuronów
piramidowych hipokampa. Znosi hamujący wpływ kwasu
gamma-aminomasłowego (GABA) i serotoniny na neurony
hipokampa. Osłabia aktywność neuronów obszaru przegrody,
zmniejszając zarazem hamujący wpływ serotoniny na te
neurony.
|
||
|
* Rozdział napisany specjalnie do
wydania polskiego
|
||
|
190 Farmakoterapia w zaburzeniach
psychicznych
Przeciwdepresyjne właściwości
leku wykazano na modelu zwierzęcym depresji. U szczurów
tianeptyna działa także przeciwlękowo oraz eliminuje
zaburzenia emocjonalne po odstawieniu etanolu i
benzodiazepiny. W warunkach stresu tianeptyna tłumi
pobudzenie osi podwzgórzowo--przysadkowo-nadnerczowej,
zmniejsza związane ze stresem zaburzenia zachowania
zwierząt oraz zapobiega zmianom mózgowym wywołanym
stresem lub kortykosteronem. Stwierdzono, że tianeptyna
przyśpiesza powrót do prawidłowej czynności komórek
piramidowych hipokampa, odgrywających ważną rolę w
kontroli emocji.
U zdrowych wolontariuszy
tianeptyna nie wpływała wyraźniej na stan czuwania,
sprawność pamięci oraz sen. Po jednorazowej dawce
obserwowano krótkotrwały okres pobudzenia, po którym
następowało uspokojenie; zostało to potwierdzone
mapowaniem EEG mózgu. W przeciwieństwie do większości
leków przeciwdepresyjnych tianeptyna nie hamuje fazy REM
snu.
FARMAKOKINETYKA
Po pojedynczej dawce 12,5 mg lek
osiąga maksymalne stężenie w surowicy krwi (0,3 mg/l)
mniej więcej po 1 h. Biodostępność wynosi 99%. Lek nie
podlega efektowi pierwszego przejścia przez wątrobę.
Szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Pokarm w
żołądku wprawdzie zwalnia szybkość, ale nie zmniejsza
stopnia wchłaniania leku. Okres eliminacji połowy
przyjętej dawki tianeptyny (okres półtrwania) jest krótki
wynosi od 2 do 6 h. Oznacza to, że lek musi być
podawany 3 razy na dobę. Większość leku jest
metabolizowana w wątrobie, podlega beta-oksydacji i
N-demetylacji. Produkty metabolizmu są wydalane przez
nerki; w postaci nie zmienionej wydala się z moczem tylko
3% leku. U osób w podeszłym wieku farmakokinetyka
tianeptyny nie podlega większym zmianom.
WSKAZANIA,
SKUTECZNOŚĆ
Lek jest skuteczny w leczeniu
depresji w zaburzeniu dwubiegunowym i
jednobiegunowym
0 łagodnym lub umiarkowanym
nasileniu (również z towarzyszącym silnym lękiem) oraz w
zapobieganiu jej nawrotom. Można podawać go w depresji z
objawami psychotycznymi. W tych stanach tianeptyna jest
równie skuteczna jak TLPD; poprawę obserwuje się mniej
więcej u 70% leczonych. Wykazano, że skuteczność
działania przeciwdepresyjnego 25-50 mg tianeptyny
odpowiada 50-100 mg amitryptyliny, 100-200 mg imipraminy
lub 20 mg fluoksetyny na dobę. Z dobrym skutkiem stosuje
się ją w dystymii, jakkolwiek w tym przewlekłym
zaburzeniu depresyjnym konieczne jest długotrwałe
leczenie, trwające co najmniej 1 rok. Tianeptyna jest
stosowana w leczeniu stanów depresyjnych i lękowych
towarzyszących zespołom odstawienia alkoholu lub
benzodiazepin. Według niektórych autorów tianeptyna
zapobiega nawrotom ciągów opilczych w uzależnieniu od
alkoholu. Stosowana długotrwale (przez 16,5 miesięcy)
zapobiega nawrotom depresji, i to zarówno w obrębie danej
fazy (pierwszych 6 miesięcy leczenia), jak
1 nawrotom nowych epizodów (po
upływie 6 miesięcy leczenia). Tianeptyna działa
korzystnie w depresji towarzyszącej wielu chorobom
somatycznym u osób w podeszłym wieku (np. niewydolności
krążenia, nadciśnieniu tętniczemu, udarowi mózgu,
niewydolności nerek, uszkodzeniu wątroby), nie
pogarszając przy tym ich stanu fizycznego. Lek bywa
stosowany w terapii zaburzeń adaptacyjnych z objawami
depresji i lęku (reakcje psychopochodne depresyjne,
lękowe i o obrazie mieszanym). Pod względem profilu
działania tianeptyna zajmuje miejsce pośrednie między
lekami przeciwdepresyjnymi wzmagającymi napęd
psychoruchowy (np. imipraminą) a działającymi
uspokajająco i przeciwlękowo (np. amitryptyliną).
DZIAŁANIA
NIEPOŻĄDANE
Tianeptyna jest dobrze tolerowana
przez organizm. Podawano krótko (do 3 miesięcy) lub długo
(do 1 roku) wywołuje niewiele, przeważnie łagodnych
objawów niepożądanych. Wśród 1858 pacjentów leczonych
tianeptyna z powodu depresji odnotowano: suchość błony
śluzowej jamy ustnej (12%), zaparcie stolca (4%),
wrażenie gorzkiego smaku (4%), przykrą treść marzeń
sennych
|
||
|
Tianeptyna 191
(4%), senność (4%), przyrost masy
ciała (3%), pobudzenie, niepokój (3%), nudności (3%). Nie
stwierdzono istotnych zmian w pracy serca, w układzie
przewodzącym serca, ciśnienia tętniczego krwi. Z powodu
przykrych dolegliwości (takich jak: nudności, bezsenność,
drażliwość, lęk, bóle głowy, bóle brzucha, suchość ust,
świąd skóry i inne objawy alergiczne, bicie serca,
zaparcie stolca) przyjmowanie leku przerwało nie więcej
niż 5% osób leczonych.
Działanie cholinolityczne
tianeptyny i jej wpływ na układ sercowo-naczyniowy są
dużo łagodniejsze niż TLPD; dowodzą tego badania
porównawcze z amitryptyliną i imipraminą. Natomiast w
przebiegu leczenia tianeptyna częściej niż po
amitryptylinie stwierdzano bezsenność i koszmary senne.
Tianeptyna nie wywołuje wyraźniej szych zmian zapisu
elektrokardiograficznego. Ze względu
na małą liczbę działań niepożądanych jest chętnie
stosowana u osób w podeszłym wieku, w zaburzeniach
nastroju u osób chorych somatycznie oraz w uzależnieniu
od alkoholu często łączącym się z obniżoną tolerancją
wielu leków psychotropowych. U niektórych pacjentów może
wystąpić upośledzenie sprawności psychoruchowej i uwagi
oraz wydłużenie czasu reakcji. Kierowców i operatorów
maszyn należy ostrzec przed taką możliwością.
Podczas leczenia tianeptyna nie
stwierdza się istotnych zmian wyników badań
laboratoryjnych (takich jak: morfologia i biochemia krwi,
enzymy wątrobowe, badanie moczu i klirens nerkowy). Lek
ten nie wywołuje uzależnienia. Nie obserwowano
poważniejszych objawów po przedawkowaniu, np. w celach
samobójczych. W takich wypadkach najczęściej występowały
nudności i wymioty oraz senność.
PRZECIWWSKAZANIA,
INTERAKCJE
Przeciwwskazaniami są: ciąża,
okres karmienia, wiek poniżej 15 r.ż., uczulenie na lek.
Tianeptyny nie można stosować z nieselektywnymi
inhibitorami monoaminooksydazy (IMAO). Po leczeniu IMAO
należy zachować dwutygodniowy odstęp przed podaniem
tianeptyny. Natomiast po leczeniu tianeptyna wystarcza
24-godzinny odstęp przed wprowadzeniem IMAO. Kwas
salicylowy zmniejsza wiązanie tianeptyny z białkami
osocza. Z tego powodu podczas przyjmowania dużych dawek
kwasu salicylowego wskazane jest zmniejszenie dawki
tianeptyny.
DAWKOWANIE
Od początku podaje się 3 razy po
1 tabl. 12,5 mg. W niektórych przypadkach (np. w depresji
z objawami wytwórczymi) wskazane są większe dawki (np.
50-75 mg na dobę). U pacjentów w podeszłym wieku (powyżej
70 r.ż.) oraz w niewydolności nerek stosuje się mniejsze
dawki (25 mg na dobę). Poprawa stanu psychicznego
najczęściej pojawia się po 2-3 tygodniach leczenia,
jednak podawanie leku należy kontynuować przez 6 tygodni
do 3 miesięcy. Niekiedy jednak konieczne jest dłuższe
stosowanie leku, nawet przez rok. Tak długotrwałe
przyjmowanie tianeptyny po przeminięciu epizodu zaburzeń
zapobiega nawrotom depresji.
Tianeptyna jest oryginalnym
lekiem tymoleptycznym o dużej skuteczności działania w
różnych postaciach zaburzeń depresyjnych i o bardzo
dobrej tolerancji.
|
||
Komentarze
Beznadzieja
Ten lek mnie prawie do samobójstwa doprowiadził. Nie wiele brakowało... Jedyny lek który odłożyłem po 3 tygodniach, bo działanie bylo nie do zniesianie. Agresor taki, że sam się siebie bałem. Nie polecam.
?
A mnie akurat pomógł, także mam dystemię
agresor
trzeba było zminejszyc dawke i kontynuowac
mam stany lękowe- somatyzacja
mam stany lękowe- somatyzacja problemów psychologicznych, lekka depresja
Biorę coaxil od 2 miesięcy. poczatkowo z powodu działania ubocznego kilka razy chciałam odstawić. Po pierwszym tygodniu nie odczuwałam już niepokoju, podenerwowania, po 2 tygodniach nie byłam juz tak słaba i miałam chwiekszą chęć i moc do pracy.
Moje dolegliwości związane z napięciem mięśni kręgosłupa, bóle głowy.... stawały się coraz mniej zauważalne i coraz rzadziej sięgałam po dorażny Afobam , czy zomiren. Dopiero teraz , po 2 miesiacach stosowania mogę powiedzieć, że czuję się właściwie normalnie.