I wstęp

1. Co to jest nikotyna? - ogólne założenie
2. Prawo

II Sposoby przyjmowania nikotyny

1. Wyroby tytoniowe
1.1 Wyroby dymne
1.1.1 Papierosy
1.1.2 Cygara
1.1.3 Cygaretki
1.1.4 Małe cygara/Little cigars
1.1.5 Fajka
1.1.6 Fajka wodna/shisha
1.1.7 Kiseru
1.1.8 Beedi
1.1.9 Kretek
1.1.10 Dokha
1.2 Wyroby bezdymne
1.2.1 Snusy
1.2.2 Tabaka
1.2.3 tytoń do żucia
1.2.4 Iqmik
1.2.5 Rozpuszczalny tytoń
1.2.6 Naswar
1.2.7 Gutka/ghutka
1.2.8 Mawa/mava

1.3 IQOS

2. Wyroby beztytoniowe
2.1 E-papierosy
2.2 Woreczki nikotynowe

3. Nikotynowa terapia zastępcza
3.1Gumy nikotynowe
3.2 Plastry nikotynowe
3.3 Pastylki do ssania
3.4 Aerozole do ust
3.5 Aerozole do nosa
3.6 Inhalatory

I WSTĘP

1. nikotyna – organiczny związek chemiczny z grupy alkaloidów pirydynowych. Naturalnie występuje w liściach i korzeniach tytoniu szlachetnego (Nicotiana tabacum).

nikotyna jest silnym agonistą receptorów N-acetylocholinowych. W niskich dawkach (1–3 mg) wykazuje działanie stymulujące, co jest głównym powodem, dla którego palenie tytoniu sprawia przyjemność. nikotyna działa na organizm człowieka na wiele różnych sposobów, gdyż wiąże się trwale i blokuje działanie kilkudziesięciu różnego rodzaju enzymów. W małych dawkach działa ona stymulująco, powodując wzmożone wydzielanie adrenaliny, co powoduje wszystkie związane z tym objawy (zanik bólu i głodu, przyspieszone bicie serca, rozszerzone źrenice itp). W większych dawkach powoduje trwałe zablokowanie działania układu nerwowego, gdyż wiąże się ona trwale z receptorami nikotynowymi w komórkach nerwowych zaburzając ich metabolizm. Pojawia się uczucie lekkości, następnie zmiana percepcji, zmiana postrzegania otoczenia, światłowstręt, zmęczenie, brak energii, uczucie oderwania od rzeczywistości, myślotok, wymioty, biegunka. W jeszcze większych dawkach występuje zamroczenie pola widzenia i pojawić się mogą halucynacje – zazwyczaj czarno-białe „wizjonerskie” obrazy. W ekstremalnie wysokich dawkach następuje utrata przytomności, drgawki i zgon.

Biologiczny okres półtrwania nikotyny w mózgu wynosi ok. 2 godzin. W organizmie człowieka 70–80% nikotyny ulega w wątrobie przemianie do kotyniny. Innymi metabolitami są N-tlenek nikotyny oraz N-tlenek kotyniny.

Mechanizm uzależnienia od nikotyny tłumaczony jest, podobnie jak w przypadku wielu innych substancji uzależniających, od podwyższenia poziomu dopaminy w mózgu. Potwierdzone to zostało w badaniach na myszach, przy czym zarejestrowano także wpływ tego procesu na procesy decyzyjne.

2. Prawo

Nie zastrzegam sobie żadnych praw do niniejszego FAQ. Jest ono zbiorem informacji z polsko, angielsko i niemieckojęzycznej Wikipedii, a także doświadczeń własnych oraz znajomych.

II SPOSOBY PRZYJMOWANIA nikotyny

1.1.1 Papieros – wyrób tytoniowy składający się z rurki z cienkiej bibułki o średnicy do 1 cm i długości do 12 cm (zwykle 8,5 cm), wewnątrz której znajduje się mieszanka tytoniowa zawierająca spreparowane liście różnych odmian tytoniu.

Podczas palenia papierosa zawarta w dymie papierosowym nikotyna dostaje się do krwi i wywiera swoje działanie na organizm palacza. Oprócz nikotyny dym tytoniowy zawiera tysiące innych szkodliwych, rakotwórczych substancji chemicznych.

SKUTKI PALENIA:

choroby układu krążenia:
-choroba niedokrwienna serca
-zawał mięśnia sercowego
-miażdżyca zarostowa kończyn dolnych
-zaburzenia pracy serca
-nadciśnienie tętnicze
-tętniak aorty

choroby układu oddechowego:
-rozedma płuc
-przewlekłe zapalenie oskrzeli
-rak płuc
-rak języka
-rak krtani
-przewlekła obturacyjna choroba płuc
-astma
-gruźlica
-grypa

choroby układu pokarmowego:
-wrzody żołądka i dwunastnicy
-rak dziąseł
-rak podniebienia
-przepuklina jelitowa
-rak jelita grubego
-rak odbytnicy

choroby zębów:
-paradontoza
-zapalenie dziąseł
-próchnica

choroby oczu:
-zapalenie spojówek
-katarakta
-zwyrodnienie plamki żółtej

choroby układu hormonalnego:
-nadczynność tarczycy (choroba Gravesa-Basedowa),
-niedoczynność tarczycy
-rak trzustki

choroby układu rozrodczego:
-rak szyjki macicy
-rak jajników
-impotencja

zaburzenia okresu okołoporodowego:
-ciąża pozamaciczna
-przedwczesny poród i poronienia

Badania naukowe dowiodły, iż uzależnienie się od papierosów kobiet ma zupełnie odmienne podłoże niż u palących mężczyzn. Podczas gdy mężczyźni zazwyczaj palą dla zabicia nudy i dla relaksu, kobiety zazwyczaj robią to dlatego, że palenie je uspokaja.

1.1.2 Cygaro to ułożone rurkowato, spreparowane i sklejone zwinięte liście tytoniu używane do palenia.

Najbardziej markowe cygara są pakowane w pudełka z drewna cedrowego, które pogłębiają aromat cygar i chronią je przed wyschnięciem. Pudełka są wykonywane w dwóch wersjach: „pudełka ozdobne” ze sklejki cedrowej, oklejone etykietkami i ozdobnymi wykończeniami brzegów oraz „pudełko sekretarzyk” z mosiężnymi zawiasami i gwoździami, które nie zardzewieją w wilgoci pojemnika do przechowywania cygar sklepu tytoniowego. Producenci niezmiennie od XIX wieku aż do dzisiaj ozdabiają pudełka naklejkami zdobnymi w ornamenty.

Każde cygaro składa się z trzech elementów: stopy, korpusu i głowy

W cygarach ręcznie robionych, występuje jeszcze jeden element – kapturek. Jest to doklejany na końcu głowy krążek tytoniu, „zamykający” cygaro, a więc naklejany na pokrywę. Kapturek ma kilka zadań. Po pierwsze, powstrzymuje rozwijanie się korpusu. Po drugie jest elementem „wykańczającym”, stanowiącym o całości cygara. Ponadto wskazuje, że cygaro jest wykonane ręcznie. Cygara maszynowe wykonywane są z tytoniu ciętego, tak więc poza pokrywą nie ma się tam co rozwijać. Cygara wykonywane maszynowo nie posiadają kapturków. Zamiast tego zostawia się otwór.

Kapturek jest elementem, który obcinamy przed degustacją, otwierając cygaro.

Pierścień pełni funkcję reprezentacyjną, wskazując markę i ewentualnie kraj pochodzenia cygara.

Cygara ręcznie robione składają się z trzech elementów. W przekroju poprzecznym wygląda to następująco:

• wkładka – zasadnicza część cygara; mieszanka liści silnie zwiniętych, stanowiąca o smaku i mocy cygara. Liście te owinięte są w zawijacz.

• zawijacz – liść „trzymający” wkładkę w całości, nie pozwalający się jej rozwinąć i nadający cygaru docelowy kształt. Liście zawijacza muszą być mocne i elastyczne.

• pokrywa, owijacz – specjalnie wyselekcjonowany liść o maksymalnych walorach wizualnych nadający cygaru odpowiedni wygląd. Wpływ pokrywy na smak i moc całego cygara to maksymalnie do 10%.

Istnieje wiele rodzajów ozdobnych liści pokrywowych. Rozróżnia się je po wyglądzie i własnościach organoleptycznych, które są wynikiem odmiennych procesów fermentacyjnych.

• Candela, Double Claro, Jade, AMS – liść o intensywnie zielonym kolorze, uzyskiwany poprzez traktowanie parą świeżo zebranych, młodych liści tytoniu i szybkie ich suszenie. Proces ten zapobiega fermentacji, podobnie jak w przypadku produkcji zielonego pieprzu i zielonej herbaty. Owijacze candela są prawie pozbawione zapachu i smaku, dlatego używane są w produkcji cygar o łagodnym smaku i subtelnym zapachu.

• Claro – liść o bardzo jasnym, słomkowo-beżowym kolorze. Uzyskiwany głównie z roślin rosnących w cieniu poprzez krótką fermentację. Łagodny i aromatyczny, często używany w produkcji najznakomitszych cygar, ze względu na elegancki, jedwabisty wygląd.

• Natural – liść o jasnym odcieniu, otrzymywany przez stosunkową krótką fermentację liści roślin hodowanych na otwartym słońcu. Jedna z najczęściej spotykanych odmian w tańszych cygarach ze względu na łatwość produkcji.

• Colorado Claro – Brązowawy liść pokrywowy, otrzymywany przez dłuższą fermentację niż przypadku owijaczy naturalnych. Często spotykany w cygarach kubańskich i dominikańskich.

• Colorado, Rosado – rdzawo-brązowy, często z charakterystycznym woskowym połyskiem, bardzo aromatyczny. Stosunkowo rzadko spotykana, a przez to ekskluzywna odmiana. Otrzymywany z najdoskonalszych liści roślin uprawianych na otwartym słońcu, często określanych jako VSG.

• Colorado Maduro – ciemnobrązowe liście, poddane często dwukrotnej fermentacji. Typowe dla cygar z Kuby, Nikaragui i Hondurasu.

• Maduro – Liście o głębokim, czekoladowym odcieniu, poddane przynajmniej dwukrotnej i długiej fermentacji. Ich powierzchnia często jest nieregularna, czasem nieco łaciata. Maduro ma szereg koneserów, którzy uwielbiają charakterystyczny zapach, określany czasem jako „zapach stodoły”. Dobre klasyczne maduro pochodzą z Kuby, Nikaragui, Hondurasu, a czasem również z Brazylii.
• Maduro może barwić skórę palców, nie jest to dowodem na jego podrabianie, o ile odcień jest naturalnie brunatny.

• Oscuro, Double Maduro – Liście o bardzo głęboko brązowym odcieniu, często czarne i oleiste. Uzyskiwane przez wielokrotną fermentację w wysokiej temperaturze. Tylko bardzo silne liście są w stanie przetrwać ten proces, dlatego pokrywa oscuro wygląda szorstko. Owijacze oscuro produkowane są na Kubie, w Nikaragui, Meksyku i Brazylii. Walory smakowe maduro i oscuro są zbliżone, często terminy te są stosowane zamiennie.

• Dos Capas, Tres Capas – Capa to w języku hiszpańskim owijacz cygara. Dos Capas to stosunkowo rzadka, ozdobna odmiana cygara, pokryta dwoma różnymi rodzajami owijacza o kontrastowych kolorach, takimi jak candela i claro, lub claro i maduro. Jeszcze rzadziej spotyka się tres capas, wykonane z trzech różnych liści. Kombinacje te nie mają większego wpływu na walory smakowe cygara.
Wpływ długości na smak – Po pierwsze, im dłuższe cygaro tym dłużej można się nim delektować. Dobrze zwiniętym presidente można się delektować nawet trzy godziny, churchillem półtorej godziny, robusto około godziny. Dłuższe cygara mają też większy potencjał do zmian smakowych. Wybitnej jakości cygara powinny zmienić swój charakter smakowy przynajmniej trzy razy w ciągu palenia. Cygara u których to zjawisko nie występuje nazywa się nudnymi, wada ta jest wybaczalna tylko w przypadku bardzo małych cygar. Pozostaje zagadką dlaczego cygara zmieniają smak. Na pewno mają tu wpływ metody zwijania tytoniu, sztuka mieszania tytoni wypełniających oraz zmiany chemiczne w czasie palenia.

Tytonie wkładkowe są dobierane do rodzaju cygara, żeby pozostawały w zgodzie z charakterem liści pokrywowych, stąd częsty przesąd wśród palaczy cygar, że owijacz determinuje smak cygara. Jasne tytonie są używane w cygarach typu claro i rosado, a ciemne, dłużej fermentowane w cygarach maduro. Ze względu na zawartość substancji oleistych, które determinują walory smakowe i postrzeganą „moc” cygara, tytonie wkładkowe dzielą się na:

• Seco (hiszp. „suche”) – o łagodnym charakterze – otrzymywane z liści rosnących przy ziemi.

• Volado – średnio mocne – otrzymywane z pośrodkowych liści pędu rośliny tytoniu.

• Ligero – tłuste, mocne i intensywne – otrzymywane z liści rosnących na szczytach pędu tytoniu.

Cygara produkowane są w niezliczonych formach i rozmiarach. Powstała równie ogromna liczba określeń na poszczególne kombinacje kształtów i rozmiarów. Wbrew pozorom, kształt i rozmiar mają duży wpływ na walory smakowe cygara.

Wpływ długości na smak – Po pierwsze, im dłuższe cygaro tym dłużej można się nim delektować. Dobrze zwiniętym presidente można się delektować nawet trzy godziny, churchillem półtorej godziny, robusto około godziny. Dłuższe cygara mają też większy potencjał do zmian smakowych. Wybitnej jakości cygara powinny zmienić swój charakter smakowy przynajmniej trzy razy w ciągu palenia. Cygara u których to zjawisko nie występuje nazywa się nudnymi, wada ta jest wybaczalna tylko w przypadku bardzo małych cygar. Pozostaje zagadką dlaczego cygara zmieniają smak. Na pewno mają tu wpływ metody zwijania tytoniu, sztuka mieszania tytoni wypełniających oraz zmiany chemiczne w czasie palenia.

Wpływ średnicy na smak – średnica cygara ma większy wpływ na walory smakowe niż jego długość. Cygara o małej średnicy palą się intensywniej, mają w związku z tym ostrzejszy smak. W wąskich cygarach większy jest wkład liści okrywowych w smak. Cygara o dużej średnicy palą się chłodniej, mają łagodniejszy i wysublimowany smak. Obecnie cygara o dużej średnicy są znacznie popularniejsze wśród koneserów, niemniej jednak wiele małych cygar ma spektakularne walory smakowe, zwłaszcza dla miłośników mocniejszych doznań. Stosunkowo rzadkie są cygara o zmiennej średnicy. Są one szczególnie cenione, ze względu na zwiększony potencjał do zmian smaku („niespodzianek”), oraz dlatego, że tylko najbardziej utalentowani zawijacze (torcedores) są w stanie opanować technikę ich wyrobu. Sam fakt, że cygaro zostało zwinięte przez wysoko wykwalifikowanego specjalistę podnosi jego walory smakowe.

Vitola dzielą się na dwie wielkie grupy: parejo – o kształcie cylindrycznym z płaską lub półkolistą głową, oraz figurado, o zmiennym kształcie i średnicy. Parejo mogą być wykonywane maszynowo, a mniejsze również przez czeladników. Figurado są wykonywalne tylko przez najlepszych torcedore

Długość cygar tradycyjnie podaje się w calach, a średnicę w 1/64 cala.

Szkodliwość cygara dla zdrowia jest porównywalna do papierosowego dymu.

1.1.3 Cygaretka – wyrób tytoniowy podobny w budowie do małego cygara ze względu na wykorzystanie na warstwę zewnętrzną kawałka liścia tytoniu. Cygaretki często wyposażone są w ustnik (tekturowy, plastikowy lub z delikatnego drewna – np. brzozowego) albo filtr.

Cygaretka zawiera zazwyczaj około 3 gramów tytoniu. Ich długość waha się od 7 do 10 cm, a średnica wynosi od 5 do 8 mm. Cygaretki najczęściej wytwarzane są maszynowo, co pozwala na obniżenie kosztów produkcji.

Jak inne wyroby tytoniowe, cygaretki niosą ze sobą problemy zdrowotne. Cygaretki nie są przeznaczone do zaciągania się, stąd niektórzy uważają je za zdrowsze od papierosów.

1.1.4 Little cigars (dosł. małe cygara) znacząco różnią się od zwykłych cygar. Ważą mniej niż cygaretki, przypominają papierosy zarówno pod względem rozmiaru, kształtu, opakowań i posiadania filtra. Małe cygara oferują podobne odczucia do zwykłych papierosów, jednakże są blisko spokrewnione z cygarami, dlatego nie należy się nimi zaciągać, co jest ignorowane przez większość ludzi.

1.1.5 Fajka – przedmiot służący do palenia tytoniu lub innych substancji, składający się zwykle z ustnika (rurki, trzymanej w ustach) i główki z kominem (komorą spalania), połączonej z ustnikiem przez szyjkę.

Sztuka palenia fajki uczy trzech podstawowych rzeczy – prawidłowego opalania nowej fajki, prawidłowego palenia i konserwacji fajki.

Opalanie polega na wytworzeniu na wewnętrznych ściankach główki nowej fajki (buyerki) warstewki tzw. nagaru, tj. osadu spalonego tytoniu i spalonego drewna, spieczonego na jednorodną masę. Nagar ma dwa ważne zadania – ochronę drewna fajki przed dalszym zwęglaniem i absorpcję nadmiaru wilgoci powstałej przy paleniu. Ponadto nagar prawidłowo opalonej fajki wrzoścowej zachowuje delikatny aromat pierwszego palonego w niej tytoniu.

Podstawową zasadą opalania jest powolne, delikatne spalanie tytoniu, początkowo wypełniającego 1/3 potem 1/2, a na końcu całą objętość fajki. Dobre opalenie fajki wymaga często kilkudziesięciu paleń, a ponieważ fajka po każdym powinna odpoczywać przynajmniej dobę, jest to proces czasochłonny.

Fajki z innych materiałów nie wymagają tak pieczołowitego opalania i nowe są w zasadzie już gotowe do użytku. Wyjątkiem jest fajka z pianki morskiej, której powolne opalanie, choć bez wpływu na walory użytkowe, nadaje główce piękną patynę, podobną barwą do starej kości słoniowej.

W XX wieku zaczęły się pojawiać specjalne zapalniczki do fajek, różniące się od zwykłych możliwością wygodnego skierowania płomienia w dół, w kierunku tytoniu. Znawcy fajek nie zalecają zapalania od świecy, gdyż dostanie się wosku, stearyny czy parafiny do wnętrza fajki może na długi czas zepsuć smak palonego tytoniu.

Palenie fajki stanowi pewien rytuał, związany z prawidłowym naładowaniem tytoniu do główki, jego odpowiednim ubiciem, właściwym rozżarzeniem i paleniem.

tytoń powinien być układany w główce fajki spiralnie, stąd tytonie fajkowe zwykle charakteryzują się cięciem na dłuższe włókna niż inne. Na dole główki warstwa tytoniu powinna pozostać mało ubita, a mocniej w wyższych warstwach. Prawidłowe nabicie fajki jest niełatwą sztuką, a ma duże znaczenie dla prawidłowego palenia.

Palenie fajki powinno być suche, bez wciągania wilgoci z głębi. Dym powinien być wciągany pociągnięciami tak delikatnymi, aby tylko podtrzymać żar tytoniu. Wciąganie dymu do płuc (zaciąganie się) nie powinno być częstsze niż raz na kilkanaście pyknięć.

Nie wolno dopuścić do zbytniego rozgrzania fajki, dlatego niewskazane jest silne wciąganie i wydmuchiwanie dymu przez fajkę. Temperaturę i jakość żarzenia powinno się regulować delikatnym ubijaniem warstwy popiołu. Służą do tego specjalne przyrządy, nazywane niezbędnikami, ubijaczami lub stoperami. Przy zbyt mocnym rozgrzaniu główki fajki powinno się lekko ubić warstwę żaru i popiołu, delikatnym pyknięciem podtrzymać żar i dać fajce chwilę odpocząć.

Zasadą jest jak najwolniejsze spalanie tytoniu.

Wypalona fajka powinna zostać opróżniona z najmniejszych resztek tytoniu i popiołu i pozostawiona dla odpoczynku na co najmniej dobę.

Fajki do palenia innych substancji, np. marihuany, haszyszu czy opium, palone są najczęściej w inny sposób, zwykle przez częste podpalanie lub rozżarzanie zawartości. Nie obowiązuje też w nich tradycyjna dla fajek tytoniowych zasada niezaciągania się.

Niektóre modele fajek renomowanych firm mogą osiągać ceny kilkuset do kilku tysięcy złotych, a ponieważ każda zaniedbana fajka, niezależnie od ceny, przestaje palaczowi smakować, ważną rzeczą jest umiejętność jej konserwacji. Wymaga to systematyczności i cierpliwości. Niezbędne jest usuwanie co jakiś czas nadmiaru nagaru, czyszczenie, polerowanie ustnika i główki. Służą temu specjalne przybory – wyciorki bawełniane, frezy lub zaadaptowane inne przedmioty. Producenci fajek oferują także szeroki wachlarz substancji polerujących i barwiących części drewniane i ustnik.

W fajkach palone są różne substancje, głównie pochodzenia roślinnego. Najpopularniejszy, zwłaszcza w kręgu kultury europejskiej, jest tytoń. tytoń fajkowy różni się od papierosowego sposobem przygotowania, krajania i wilgotnością. Jest z reguły grubiej cięty, często dzięki sprasowaniu warstw liści sprawia wrażenie mięsistości. Tytonie fajkowe mogą występować w postaci konkretnych gatunków tytoniu, do samodzielnego mieszania, jako gotowe mieszanki, charakteryzujące się specyficznym aromatem lekko przefermentowanego tytoniu, niekiedy aromatyzowane. Klasycznymi dodatkami zapachowo-smakowymi do tytoniu są szlachetne alkohole (whisky, winiak, śliwowica), suszone owoce i zioła (śliwki, płatki róży), miód, przyprawy (wanilia) i syropy owocowe. Wielu fajczarzy samodzielnie przygotowuje własne mieszanki tytoniu, z własnymi dodatkami. Niektóre firmy tytoniowe oferują tytonie niemieszane, w różnych gatunkach, specjalnie dla tego celu. Występują tytonie o różnym sposobie krajania, często wynikłym z tradycyjnego sposobu produkcji – np. talarki, plasterki, krajanie krótkie lub długie. Spotyka się również tytonie prasowane, w postaci prostopadłościennych, twardych kostek, bardziej wysuszone niż zwykły tytoń fajkowy, wymagające odskrobania lub odłamania porcji, i nawilżenia jej przed paleniem, zwykle przy pomocy śliny.

Tytonie fajkowe mają zwykle większą zawartość nikotyny i substancji smolistych niż tytonie papierosowe, ale nie jest to zwykle odczuwane przez palacza jako dyskomfort, z uwagi na dużą wilgotność tytoniu, niższą temperaturę żarzenia i rzadkie zaciąganie się dymem.

Prócz tytoniu w fajkach bywają palone aromatyczne zioła lub liście, m.in. eukaliptusa, mięty, winorośli lub substancje odurzające i narkotyczne –konopie, haszysz, opium, crack lub ich mieszanki, także z tytoniem.

Powszechnie uważa się fajkę za mniej szkodliwą od papierosów. Związane jest to m.in. z tym, że tytoń fajkowy przez wilgotność i nasycenie substancjami aromatyzującymi i smakowymi spala się w niższej temperaturze niż papierosowy, wytwarzając mniej szkodliwych substancji. Zapalenie fajki wymaga pewnych przygotowań, a jej wypalenie trwa dłużej niż papierosa i wymaga względnego spokoju, co ogranicza częstotliwość palenia.

Jednakże długie trzymanie fajki w zębach może skutkować wadami zgryzu i uszkadzaniem zębów.

Poprawiono formatowanie na prośbę autora. ~Vetulani44

1.1.6 Fajka wodna/shisha/bongo – rodzaj fajki, w której dym wciągany jest przez filtr wodny, gdzie ulega schłodzeniu i oczyszczeniu. Filtrem wodnym jest zazwyczaj szklane lub metalowe naczynie w części wypełnione wodą. Rurka doprowadzająca dym z cybucha zanurzona jest w wodzie, natomiast rurka połączona z ustnikiem nie. Dzięki temu podczas zaciągania dymu wytwarza się podciśnienie, które powoduje przepływ dymu poprzez wodę w kierunku ustnika.
Zbudowana jest ona z:

• dzbana – najczęściej szklanego naczynia do którego nalewa się wodę

• korpusu/systemu – metalowej rury nakładanej na wierzch, pełniącej rolę jednocześnie korka jak i odpowiadającej za doprowadzanie powietrza i odprowadzanie dymu; zakończonej podstawką lub glinianym nakładanym, naczyńkiem (cybuchem) na melasę lub susz owocowy.

• węża – elastycznej lub metalowej rurki, często powleczonej materiałem, zakończonej metalowym lub drewnianym ustnikiem, przez którą zaciąga się dym powstały w szklanym naczyniu.

W zależności od zastosowań, kręgu kulturowego i występowania istnieją różne rodzaje fajek wodnych:

• szisza – arabska fajka wodna służąca do palenia melasy

• bongo – niewielkich rozmiarów fajka wodna bez węża.

Palenie z sziszy może być bardziej szkodliwe dla zdrowia niż palenie papierosów. Dym wdychany z sziszy zawiera substancje powodujące raka płuc, choroby układu sercowo-naczyniowego i inne choroby. Jedno palenie sziszy trwa zazwyczaj ponad 40 minut i składa się z 50–200 zaciągnięć o objętości 0,15–0,5 litra na każde zaciągnięcie. W związku z tym palacze sziszy są narażeni w dłuższym okresie na większą ilość dymu w porównaniu do palaczy papierosów, u których objętość wdychana wynosi 0,5–0,6 litra na papieros. Jedno nabicie sziszy oznacza spalenie 5–10 g tytoniu na osobę.

Paląc sziszę, wciąga się do płuc parę z domieszką dymu tytoniowego. Ponadto para wodna z sziszy powoduje, że dym jest mniej drażniący i może dawać fałszywe poczucie bezpieczeństwa, a także zmniejsza obawy dotyczące oddziaływania na zdrowie.

W badaniach wykazano, że palenie tytoniu (melasy tytoniowej) za pomocą sziszy przez 45 minut dostarcza wiele więcej substancji smolistych i tlenku węgla niż paczka papierosów.

Podczas palenia sziszy tytoń jest prażony, a nie palony, co sprawia, że wydzielają się większe ilości substancji smolistych.

Szkodliwe w dużym stopniu jest palenie arabskiego tytoniu sallun, gdyż zawiera on znacznie większą ilość nikotyny niż pojedynczy papieros. tytoń smakowy (który według producentów zawiera około 0,5% nikotyny) w rzeczywistości może uzależniać szybciej z powodu znajdujących się w nim substancji aromatycznych, które sprawiają, że nikotyna oddziałuje na organizm szybciej i mocniej.

1.1.7 Kiseru - japońska fajka tradycyjnie używana do palenia kizami, czyli bardzo cienko pokrojonego wyrobu tytoniowego przypominającego wyglądem włosy

Są 2 główne rodzaje kiseru:
Rau kiseru jest zrobione z 3 części: ustnika, rdzenia i części, do której wkłada się tytoń.
Nobe kiseru składa się z jednego kawałka metalu.

1.1.8 Beedi - cienki papieros lub mini cygaro wypełniony tytoniem, zwykle zawinięty w rościągnięty liść Diospyros melanoxylon lub Piliostigma racemosum podwiązany sznureczkiem lub sklejony lepką substancją na końcu.

Spożycie beedi w Indiach wynosi 48% całkowitej konsumpcji tytoniu znacząco prześcigając tradycyjne papierosy.

Beedi, w przeciwieństwie do papierosów, trzeba co chwilę podpalać, by utrzymać płomień, co wymaga wysiłku.

Beedi dostarcza więcej nikotyny, tlenku węgla i substancji smolistych, a także niesie ze sobą większe ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej niż zwykłe papierosy. Poza tym szkodzi zdrowiu w podobnym stopniu co typowe Marlboro.

1.1.9 Kretek – papierosy bez filtra/cygaretki produkowane z mieszanki tytoniu, goździków i innych dodatków smakowych, składające się w 1/3 z suszonych zmielonych goździków. Czasami kreteki są poddawane spryskanku słodzikiem na końcu papierosa od strony ust.

Po porównaniu poziomu stężenia nikotyny we krwi u 10 palaczy po paleniu kreteków oraz regularnych papierosów nie znaleziono żadnej różnicy. Inne badanie przeprowadzono na szczurach, które wdychały dym z papierosów oraz z kreteków. Jak wynika z badania kretek jest tak samo szkodliwy jak zwykły papieros.

Eugenol z dymu spalanych goździków powoduje zdrętwienie gardła co może wywołać odruch wymiotny. Pojawiło się również kilka przypadków zachłystowego zapalenia płuc prawpodobnie ze względu na odruch wymiotny.

Kreteki w formie papierosów są nielegalne w Unii Europejskiej, lecz nadal można kupić kretekowe cygaretki nie łamiąc przy tym prawa.

1.1.10 Dokha - wyrób tytoniowy składający się z drobno posiekanego wysuszonego tytoniu zmieszanego z ziołami i przyprawami.

W jednym gramie dokhy znajduje się od 24 do 53 mg nikotyny oraz 2 razy więcej substancji smolistych, niż w tradycyjnych papierosach. Z tego względu dokha jest bardziej szkodliwa, niż inne wyroby tytoniowe.

Jako że dokha zawiera więcej nikotyny, niż inne wyroby tytoniowe, może powodować stany euforii i relaksacji, lecz także zawroty głowy (z arabskiego dokha oznacza właśnie zawroty głowy)

Dokha jest niemal wyłącznie palona przez fajkę zwaną midwakh. Tradycyjna midwakh nie ma filtra. W jednej sesji pali się około 0,5-1 grama dokhy. Przeciętny użytkownik spożywa w ciągu dnia 6 gramów mieszanki.

1.2.1 Snus –  używka, sporządzana na bazie tytoniu, zażywana jest doustnie przez umieszczenie jej za dolną lub górną wargą, skąd następuje wchłanianie nikotyny. Snus zawiera większe ilości nikotyny niż papierosy (od 2 do 50 mg/woreczek) i może służyć jako bezdymna alternatywa.

Snus sporządza się z mieszaniny wysuszonych liści tytoniu i soli, która nawilżana jest gorącą parą wodną. Gotowy produkt zawiera około 50% wody i powinien być przechowywany w lodówce. Na rynku są w sprzedaży dwie podstawowe formy snusu:

original snus, lub inaczej lössnus („luźny snus”) – wilgotny proszek, który po uformowaniu palcami lub specjalnym urządzeniem o nazwie prismaster, umieszcza się za górną wargą;

portionssnus („snus porcjowany”) – sprzedawany w woreczkach celulozowych, podobnych do torebek używanych do parzenia herbaty, jednak znacznie od nich mniejszych. Portionssnus występuje ponadto w dwóch odmianach:
• White – w woreczkach suchych;
• Original, również Black – w woreczkach wilgotnych.
W Polsce, jak i w pozostałych krajach UE (z wyjątkiem Szwecji), zabroniona jest produkcja i wprowadzania do obrotu tytoniu do stosowania doustnego, a takim właśnie jest oryginalny snus

1.2.2 Tabaka – sproszkowany tytoń, często wzbogacany kompozycjami aromatyzującymi, przeznaczony do zażywania przez nos. W odróżnieniu od papierosów, nikotyna wchłaniana jest nie przez płuca, ale przez śluzówkę nosa.

Najbardziej popularnymi sposobami zażywania tabaki są:

• zażycie z grzbietu dłoni z miejsca pomiędzy kciukiem, palcem wskazującym a nadgarstkiem,

• nasypanie tabaki w miejsce zwane tabakierką anatomiczną,

• wzięcie szczypty palcem wskazującym i kciukiem,

• skorzystanie ze specjalnie stworzonej do tego celu łyżeczki.

Wśród plemion indiańskich Ameryki Południowej czy ludów Tajlandii popularnym jest zażywanie tabaki za pomocą rurki.

W odróżnieniu od większości wyrobów tytoniowych tabaka nie jest uznawana za rakotwórczą.

Jednym z negatywnych skutków długotrwałego zażywania tabaki jest wysuszenie błony śluzowej nosa, co może prowadzić do jej podrażnień, a w skrajnych przypadkach do krwotoków i czasowych zaburzeń w jej funkcjonowaniu.

1.2.3 tytoń do żucia - bezdymny wyrób tytoniowy umieszczany pomiędzy policzkiem a dolnym dziąsłem. Składa się z posiekanego starego tytoniu i często jest słodzony oraz ma konkretny smak.

Istnieją różne rodzaje tytoniu do żucia:

• tytoń do żucia loose-leaf (dosł. Luźny liść) jest najpowszechniejszą formą tytoniu do żucia. Składa się z rozdrobnionego liściu tytoniu zwykle słodzonego lub rzadziej z dodatkami smakowymi. Ze względu na zawartość słodzików ma kleistą teksturę.

• tytoń do żucia Plug jest ściśniętym w kształt podobny do cegły tytoniem. Jego kawałki są odcinane i następnie wkładane do ust. Może być on zarówno żuty jak i palony.

• tytoń do żucia Twist jest skręconymi liśćmi tytoniu. W przeciwieństwie do tytoniu loose-leaf nie jest słodzony. Można go żuć, palić albo wkładać do nosa.

tytoń do żucia powoduje raka ust i gardła, a także leukoplakię, prekursora raka jamy ustnej.

1.2.4 Iqmik (blackbull) - bezdymny wyrób tytoniowy. Popularny wśród rdzennej ludności Alaski. Jest on połączeniem tytoniu z pyłem Phellinus igniarius.

1.2.5 tytoń rozpuszczalny - tytoń przetworzony w taki sposób, że rozpływa się na języku lub w ustach. Może mieć kształt patyka, kulki i pasma.

1.2.6 Naswar - mokrawy, wysuszony tytoń popularny w Afganistanie i państwach ościennych. Naswar nakłada się na dolną wargę lub na policzek na 15-30 minut. Podobne do dipping tobacco i snusów.

Są dwa typy naswaru: proszek i masa tytoniowa zmieszana z limonką. Ma bardzo intensywny zapach oraz subtelny smak w połączeniu ze śliną. nikotyna zaczyna działać po 5 minutach od przyjęcia powodując pieczenie po wewnętrznej stronie wargi i na języku.

Nas: tytoń, proch, olej z bawełny lub sezamowy, woda

Naswar: tytoń, wodorotlenek wapnia, indygo, kardamon, olej, mentol, woda

Naswar robi się z wysuszonych przez słońce i ciepło liści tytoniu. Dodaje się je do wodorotlenku wapnia, prochu z kory drzew i dodatków smakowych a następnie miesza. Następnie dolewa się wody, a mieszanina jest zawijana w kulki.

Naswar powoduje raka ust i gardła oraz uzależnia.

1.2.7 Gutka/ghutka składa się z orzechów betelu, tytoniu, katechu, wosku, wodorotlenku wapnia i wzmacniaczy smaku. Popularna w Indiach i państwach ościennych.

Gutka jest produkowana z tytoniu. Dla poprawy smaku producenci dodają do niej słodkie lub kwaśne nuty smakowe, co czyni ją bardziej przystępną dla młodych ludzi i kobiet. Gutka jest najczęściej przyprawiana gorczycą, kurkumą, anyszem, kardamonem, szafranem i czapetką pachnącą. Oprócz wyżej wymienionych składników i przypraw, gutka może zawierać tysiące chemikaliów.

Podczas żucia, gdy gutka miesza się ze śliną, ta zaczyna się zabarwiać na czerwono. Regularne korzystanie z tej używki może też prowadzić do czerwonych zębów.
Żucie betelu powoduje poczucie dobrostanu, euforii, ciepła, pocenie się, ślinotok, zwiększoną uważność, tolerancję na głód i zwiększoną wydajność pracy.

Gutka nie jest bezpiecznym zamiennikiem papierosów, powoduje podobne problemy co one, a także silnie uzależnia.

1.2.8 Mava/mawa składa się z tytoniu, betelu i wapnia. Żuje się ją w ustach przez 10-20 minut. Jest bardzo podobna do gutki, lecz cechuje się większą zawartością orzechów betelu (ok. 95%). Jest jedną z najniebezpieczniejszych używek zawierających tytoń.

1.3 IQOS to linia urządzeń produkowanych przez Philip Morris International. Większość z nich podgrzewa tytoń, unikając jego spalania, co nie powoduje uwalniania substancji smolistych, gdyż nie podgrzewa specjalnego papierosa do temperatury jego spalania. Używka zawiera nikotynę oraz dodatki smakowe np. mentol. Tak samo jak zwykłe papierosy, podgrzewany tytoń też jest rakotwórczy, ale powszechnie jest uważany za bezpieczniejszy, gdyż nie powoduje uwalniania substancji smolistych.

2.1 E-papierosy zasilane akumulatorem urządzenie inhalacyjne. Powoduje ono zamianę roztworu inhalacyjnego na wdychany przez użytkownika aerozol. Roztwór inhalacyjny (liquid) składa się zazwyczaj z glikolu propylenowego, gliceryny, aromatów oraz nikotyny w różnym stężeniu (od 0 do 36 mg/ml, choć polskie prawo dopusza zawartość do 20 mg/ml). Niektóre aromaty stosowane w roztworach inhalacyjnych rozpuszczane są w glikolu z dodatkiem wody demineralizowanej oraz etanolu, stąd śladowe ilości tych substancji również występują w płynie.

Obecna generacja e-papierosów najczęściej przypomina z wyglądu gruby długopis. Klasyczny e-papieros składa się z jednej lub dwóch części: parownika i źródła zasilana lub parownika zintegrowanego z zasilaniem (głównie w przypadku jednorazowych e-papierosów).

Podstawowa zasada działania e-papierosa to podgrzanie płynu (zazwyczaj zawierającego nikotynę) do temperatury, w której przechodzi on w stan lotny i może być wdychany. W e-papierosie nie zachodzi spalanie.

E-papierosy są alternatywą dla tradycyjnych papierosów. Ze względu na krótką obecność na rynku (od 2004 roku) nie znamy długofalowych skutków vapowania.

2.2 Woreczki nikotynowe to beztytoniowe produkty zawierające syntetyczną nikotynę. Przypominają tytoniowe snusy, ale są mniejsze, bardziej dyskretne i nie farbują zębów. Woreczek nikotynowy składa się z nikotyny, dodatku smakowego, włókien oraz wypełniacza bazowego.

Z woreczków korzysta się tak samo jak ze snusów. Umieszcza się je pod wargą, na dziąsle i czeka aż nikotyna się uwolni. Może to powodować silne pieczenie że względu na wysoką zawartość nikotyny (od 2 do 25 mg/woreczek). Woreczki nie dają nikotynowego kopa obecnego w papierosach czy vape'ach, gdyż nikotyna powoli wchłania się do organizmu.

Woreczki nikotynowe mają niewiele skutków ubocznych, ich dużym plusem jest niezawieranie tytoniu, co eliminuje dużo niekorzyści. Głównym minusem jest, występująca przy częstym użytkowaniu, retencja dziąseł.